به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، فعالان اقتصادی و کارشناسان دنیای خودرو در ترکیه، از بیمیلی کارخانه عظیم خودروساز چینی بی.وای.دی (BYD) در مانیسای ترکیه نگران شدهاند. چرا که مدت مدیدی از امضای قرارداد احداث کارخانه در ترکیه سپری شده ولی طرف چینی، اقدام خاصی انجام نداده و بیم آن میرود که این غول خودروهای برقی در ترکیه، کار نکند.
بی.وای.دی صورت اختصاری شعار «رویاهایت را بساز» (build your dreams) تصمیم گرفته بود که با احداث یک کارخانه بزرگ در شهر زیبای مانیسای ترکیه، این کشور را به هاب صادرات خودرو برقی به مقصد کشورهای اروپایی تبدیل کند. اما حالا هیچ خبری نیست و به قول منتقدین، چینیها بر روی کاغذ قول دادهاند اما بر روی ارض واقع، حتی یک ستون هم بنا نکردهاند.
به گزارش پایگاه تحلیلی خبری ترک تایم، چنگیز ارولدو، رئیس انجمن تولیدکنندگان خودرو ترکیه (OSD)، علناً از BYD به دلیل عدم پیشرفت ملموس در محل پیشنهادی کارخانه مانیسا انتقاد کرده و گفته است: «بیش از یک سال از عقد قرارداد سپری شده اما هنوز حتی کارهای اولیه تسطیح زمین و آغاز ساخت و ساز، شروع نشده است».
چرا خودروی برقی برای ترکیه مهم است؟
بحران اقتصادی و تورم بالا در کنار مشکلات ساختاری بزرگی مانند وابستگی به واردات انرژی، ترکیه را به کشوری تبدیل کرده که شهروندانش ناچارند برای حمل و نقل، هزینه هنگفتی پرداخت کنند. حالا قیمت هر 1 لیتر بنزین در ترکیه در حد 53 لیره، معادل 1 دلار و 25 سنت آمریکا است! آن هم در شرایطی که میلیونها شهروند این کشور، با کف حقوق و دستمزد 22 هزار لیره در ماه، پولی معادل قیمت 440 لیتر بنزین به دست میآورند.
در نتیجه در چنین کشوری، استفاده از خودروهای برقی کم هزینه، برای همه شهروندان، مقرون به صرفه است و بر وضعیت رفاهی زندگی آنها تاثیر مستقیم میگذارد.
برخی از کارشناسان نزدیک به وزارت بازرگانی ترکیه قبلاً گفته بودند که برای فعالیت بی.وای.دی در ترکیه مشکل خاصی به وجود نیامده و به زودی تولید این خودرو برقی و عرضه آن با قیمت پایین آغاز خواهد شد. اما منابع متعدد بینالمللی خودروسازی و تجاری گزارش میدهند که BYD استراتژی تولید خود در اروپا را دوباره اولویتبندی کرده است.
این کارخانه قبلاً تصمیم گرفته بود که قرارداد خود را به تمامی با طرف ترکیه لغو کند و بزرگترین کارخانه اروپاییاش را در مجارستان احداث کند. با این حال، میزان دستمزد منابع انسانی در ترکیه و مجارستان، با همدیگر قابل مقایسه نیست و چینیها به این ارزیابی رسیدند که مهندس، تکنیسین و کارگر ترک، با دستمزد ناچیزی حاضر به کار و فعالیت است و با پرداخت چنین دستمزدی در مجارستان امکان فعالیت وجود نخواهد داشت.
طبق گزارشهای رویترز، BYD تولید انبوه در کارخانه مجارستان را به تأخیر میاندازد و در عوض ممکن است تأسیسات ترکیه را تسریع کند. با این حال، در ترکیه نیز خبری از تأسیسات و ساخت و ساز نیست و احتمالاً این غول چینی، به گزینهای فکر میکند که نیروی کار آن، حتی از ترکیه هم ارزانتر باشد.
دولت ترکیه و منابع گزارش شده BYD اعلام کردهاند که سرمایهگذاری 1 میلیارد دلاری ترکیه همچنان در مسیر خود باقی است و هیچ تاخیری وجود ندارد و طرف چینی، همچنان قصد دارد کارخانه مانیسا را تا پایان سال 2026 تکمیل کند. اما مساله اینجاست که در اقتصاد بحرانی ترکیه، حتی یک ماه تاخیر، خسارات فراوانی به دنبال دارد.
ترکیه تودی نیز در گزارشی به این اشاره کرده که اطلاع از تصمیم واقعی چینیها آسان نیست. آنان وعده دادهاند که به زودی کار را شروع کنند. اما بررسی شرایط در حال تحول بازار جهانی خودروهای برقی، تصمیمگیری و تدوین استراتژی منطقهای را دشوار کرده است.
به همین خاطر، مفسران تجاری، تفاوت آشکار بین ساخت و ساز سریع BYD در مجارستان و سکون و بیعملی در سایت مانیسای ترکیه را مهم قلمداد میکنند و میگویند: این تفاوت نشاندهنده تنشهای رقابتی بین انتظارات محلی و برنامهریزی شرکت است.
از دیگر سو، اروپا نیز تمایل چندانی به فعالیت چین در ترکیه ندارد. چرا که ترکیه هنوز عضو کامل اتحادیه نیست و در صورتی که چین در ترکیه فعالیت کند، در خصوص تعرفه و مسائل فنی، توجه چندانی به خواستههای اتحادیه نخواهد داشت.
از دید آنها، تصمیم BYD برای اولویت دادن به تولید در ترکیه، منعکسکننده عواملی مانند هزینه پایین نیروی کار، دسترسی به بازار اتحادیه اروپا از طریق اتحادیه گمرکی و رشد استراتژیک خارج از چین است.
یکی دیگر از نکات مهم، این است که غول چینی خودروهای برقی، قرار است فقط 1 میلیارد دلار در مانیسای ترکیه سرمایه گذاری کند. اما برای کارخانه مجارستان، سرمایه 4 میلیارد یورویی در نظر گرفته است.
این شرکت بزرگ چینی در برزیل نیز شروع به فعالیت کرده و به سرعت به ظرفیت عملیاتی قابل توجهی رسید. به نحوی که با ظرفیت سالانه پیشبینیشده یکصد و پنجاه هزار دستگاه، نشان داده که بازار برزیل را به مراتب، مهمتر از ترکیه و مجارستان میبیند.
در چنین شرایطی و با توجه به بحران اقتصادی در ترکیه، دولت این کشور انتظار دارد که اهداف برنامهریزیشده BYD چندین هزار شغل مستقیم و چند هزار شغل در اکوسیستم تأمینکننده (قطعات خودرو، لجستیک، خدمات) ایجاد کند.
این امر موقعیت ترکیه را در تولید جهانی خودروهای برقی تقویت خواهد کرد و اردوغان امیدوار است که چینیها ترکیه را به مرکز صادرات خودروی برقی به اتحادیه اروپا تبدیل کنند.
در همین حال، تامینکنندگان محلی و شرکتهای قطعات خودرو میتوانند در زنجیره تأمین BYD ادغام شوند و به توسعه خوشههای تولیدی پیشرفته در غرب ترکیه کمک کنند.
یک کارخانه فعال BYD میتواند سایر تولیدکنندگان خودروهای برقی چینی یا جهانی را جذب کند و نقش ترکیه را در تولید خودروهای انرژی جدید تعمیق بخشد. ولی اگر BYD نتواند ساخت و تولید را طبق برنامه آغاز کند، اعتماد سرمایهگذاران به محیط تولید در ترکیه تضعیف خواهد شد.
قرار است خودروساز ترک ضرر کند؟
فشار رقابتی بر صنعت داخلی، یکی دیگر از پیامدهای فعالیت غول چینی خودروساز برای ترکیه است. چرا که در چند سال گذشته، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با انجام تبلیغات گسترده، تولید خودروی ملی برقی توگ را به ابزار قدرت و تبلیغ تبدیل کرده است. آن هم در شرایطی که نه باطری و نه قطعات حساس این خودرو، ساخت داخل نیست و یک خودروی ملی و خودکفا محسوب نمیشود.
اینجاست که ورود یک برند بزرگ جهانی خودروهای برقی میتواند ابتکارات محلی خودروهای برقی ترکیه و سایر تولیدکنندگان منطقهای را تحت فشار قرار دهد، مگر اینکه با حمایت قوی سیاستگذاری جبران شود.
حالا در ترکیه، عملاً بر سر اجرای تعهدات بی.وای.دی به مشتریان ترک نیز معضل به وجود آمده است. چرا که در 20 نوامبر 2025، مشتریانی که مدل SUV جدید این برند، Sealion 7، را پیشسفارش داده بودند، از پیام غافلگیرکنندهای از نمایندگیها شوکه شدند.
این شرکت اعلام کرد که به دلیل مقررات اداری در فرآیند واردات، نمیتواند خودروها را تحویل دهد و ودیعههای دریافتی بازپرداخت خواهد شد. در این پیام آمده بود: «به دلیل مقررات وضع شده توسط مقامات اداری مجاز در مورد فرآیند واردات، بهروزرسانی تقویم در برنامه تحویل ضروری است. بنابراین، در این مرحله نمیتوان تاریخ تحویل مشخصی را به اشتراک گذاشت».
نمایندگی BYD ترکیه اعلام کرده که برای به حداقل رساندن ناراحتی مشتری، پیشپرداختها ظرف 3 روز کاری بازپرداخت میشوند، اما اولویت سفارش تخصیص خودرو و تحویل خودرو به مشتریان، همچنان حفظ خواهد شد.
به عبارتی روشن، قرار نیست سودی به مشتریان تعلق بگیرد. آن هم در کشوری که به خاطر تورم روزافزون، مشتریان عملاً با خسارت مالی قابل توجهی روبرو شدهاند.
نکته مهمی که در این میان به ضرر شهروندان ترکیه تمام شده این است که عدم تحویل خودرو به آنها به خاطر دعوای پشت پرده است. یعنی در پشت پرده، مقامات ترکیه از روند کُند احداث کارخانه در مانیسا انتقاد کرده و به چینیها گفتهاند، حالا که برای احداث کارخانه در کشور ما تعلل میکنید، ما نیز مجوز گمرکی واردات خودرو به شما نمیدهیم. اما این تصمیم، در عمل فقط به مردم ضرر زده است.
دولت ترکیه در ازای ساخت کارخانهای در مانیسا و تعهد به تولید داخلی، معافیت از عوارض گمرکی اضافی اعمال شده بر خودروهای چینی و مشوقهای مختلف را برای BYD فراهم کرده بود. اما حالا، چنان تعرفهای در نظر گرفته که نه کارخانه و نه مشتری، حاضر به پذیرفتن آن نخواهد بود.
انتهای پیام/