خبرگزاری تسنیم، سعید شیری: باور به رجعت، یعنی بازگشت گروهی از افراد به دنیا پس از واقعه ظهور، یکی از مفاهیم تخصصی و حیاتی در آموزههای اسلامی محسوب میشود که جایگاه ویژهای در اعتقادات شیعه دارد. اعتقاد به رجعت به معنای نفی کلیت معاد نیست، بلکه مکمل آن برای تحقق عدالت در یک مرحله نهایی قبل از قیامت کبری است؛ این باور، امید به تحقق کامل حکومت حق بر زمین را تقویت میکند، زیرا صالحانِ پیشین فرصت مییابند تا در رکاب امام زمان عجل الله تعالی فرجه شاهد پیروزی نهایی باشند و کافران و ظالمان نیز مجازات دنیوی خود را پیش از ورود به سرای آخرت دریافت کنند.
از این رو، اعتقاد به رجعت را از نشانههای عمیق ایمان دانستهاند، زیرا مستلزم تسلیم به روایات خاص اهل بیت و درک این نکته است که خداوند برای اجرای کامل عدالت و نشان دادن عزت مؤمنین، اراده کرده است که این دوره خاص از حیات مجدد رخ دهد. ایمان به رجعت از آن جهت ضروری است که این باور، عمق عدالتمحوری دین اسلام را به نمایش میگذارد و امید به پیروزی نهایی حق را در سختترین شرایط تاریخی زنده نگه میدارد. این اعتقاد به مؤمنین اطمینان میدهد که اگرچه در دوران غیبت یا ستمهای تاریخی، صالحان ممکن است به مقام شایسته خود نرسیده یا ظالمان مجازات نشده باشند، اما خداوند این فرصت را فراهم میآورد که عدالت به شکلی کامل و ملموس در همین جهان محقق شود؛ در نتیجه، باور به رجعت، مانع از یأس و ناامیدی در برابر غلبه موقت باطل شده و فرد را به انتظار فعال برای تحقق وعدههای الهی وا میدارد.
به همین دلیل، اعتقاد به رجعت را از نشانههای ایمان دانستهاند، چرا که پذیرش آن نیازمند پذیرش کامل سلسله مراتب امامت و ولایت پس از غیبت است و نشان میدهد که فرد معتقد، آموزههای غیبی را که فراتر از تجربه حسی صرف است، به عنوان حقیقت پذیرفته است. این باور، اهمیت نقشآفرینی در دولت حق را دوچندان میکند و هر فرد را ترغیب میکند تا در زمره آن صالحانی باشد که لیاقت بازگشت و دریافت پاداش عظیم در دوران حکومت واحد الهی را خواهند داشت.
امام هادی علیهالسلام در فرازهایی از زیارت جامعه به اندیشهی رجعت اشاره کرده، میفرماید:
مُؤْمِنٌ بِإِیابِكُمْ، مُصَدِّقٌ بِرَجْعَتِكُمْ، مُنْتَظِرٌ لِأَمْرِكُمْ، مُرْتَقِبٌ لِدَوْلَتِكُمْ؛ به بازگشتتان مؤمنم، تصدقکننده رجعتتان هستم، چشم به راه امر شمایم، در انتظار دولت شما به سر میبرم
در این فراز، ساختار اعتقادی یک شیعه حقیقی نسبت به امامان معصوم علیهمالسلام در عصر غیبت ترسیم میشود. در این جمله، ابتدا با «مُؤْمِنٌ بِإِیابِكُمْ» به اصل کلی ایمان به بازگشت اهل بیت اشاره میشود که معنایی عامتر از بازگشت به سوی حق دارد؛ سپس با «مُصَدِّقٌ بِرَجْعَتِكُمْ»، این ایمان عام تخصصی و شیعی شده و به طور خاص تصدیق به «رجعت» صورت میگیرد که همان بازگشت ائمه در آینده است. این دو بخش، ریشه اعتقادی را تشکیل میدهند و دو بخش بعدی، ثمره عملی این اعتقاد را بیان میکنند.
بنابراین، امام هادی علیهالسلام با ذکر متوالی این دو مفهوم، یک تقدم و تأخر اعتقادی را نشان میدهند؛ ابتدا باید اصل کلی بازگشت (ایاب) پذیرفته شود و سپس تصدیق به مصداق خاص آن، یعنی رجعت (که وقوع آن مشروط به ظهور است) صورت گیرد.
«مُنْتَظِرٌ لِأَمْرِكُمْ» به معنای آمادگی برای تبعیت از فرمان الهی هنگام ظهور است. مفهوم أمرالله در آیات و احادیث به امر ظهور نیز اطلاق شده است، مانند آیهی اول سورهی نحل «أَتى أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحانَهُ وَ تَعالى عَمَّا یُشْرِكُون»؛ (امر خدا فرا رسید، پس در آن شتاب نکنید؛ او (خداوند) از آنچه شرک میورزند، منزّه و برتر است.) امام صادق علیهالسلام ذیل این آیه فرمود:
«همانا اولین کسی که با قائم بیعت میکند، جبرئیل است که به صورت پرندهای سفید بر او نازل شده و با او بیعت میکند؛ سپس (جبرئیل) یک پا بر بیتالحرام و پای دیگر را بر بیتالمقدس میگذارد، و آنگاه با صدایی بلند که تمام مخلوقات بشنوند، ندا میدهد: «أَتى أَمْرُ اللَّهِ فَلا تَسْتَعْجِلُوهُ» (امر خدا فرا رسید، پس در آن شتاب نکنید.» (تفسیر العیاشی، ج2، ص254)
و در نهایت «مُرْتَقِبٌ لِدَوْلَتِكُمْ» بیانگر اوج امید به تحقق حکومت جهانی عدل اهل بیت است که رجعت، مقدمهای برای تثبیت و شکوفایی آن خواهد بود. «مرتقب» حالتی است که شخص یا گروهی منتظر وقوع یک رویداد مهم، تعیینشده و مورد انتظار است. این انتظار، یک انتظار صرفاً منفعل و منفعلانه نیست، بلکه حالتی است که با توجه، آمادگی قلبی و چشم به راه بودن فعالانه همراه است. این مدل از انتظار نشاندهندهی ایمان راسخ به تحقق وعدههای الهی و ظهور آن دولت عدل جهانی است. کسی که در حالت ارتقاب قرار دارد، باور دارد که این دولت حتمی است و خود را برای پذیرش و یاری آن آماده میکند، گویی که هر لحظه انتظار دارد که آن حکومت برپا شود و دوران انتظار به سر آید.
پس این فراز از زیارت جامعه ایمان به سلسله مراتب امر امامت را در سه سطح نشان میدهد: باور به اصل بازگشت، تصدیق به تحقق وعده رجعت و انتظار فعال برای ظهور و برپایی دولت کریمه؛ در حقیقت، امام هادی در این فراز، تمام باورهای مربوط به مهدویت و پس از آن را در یک جمله فشرده، به زبانی بلیغ و الهی، به زائر آموزش میدهند تا او در مسیر زیارت، رابطه خود را با امامان در حال و آینده تعریف کند.
انتهایپیام/