به گزارش خبرنگار حوزه و روحانیت خبرگزاری تسنیم، در مراسمی با حضور اساتید برجسته حوزه و دانشگاه، پژوهشگران حقوق و فقه، کتاب «عیار قانون مدنی در سنجش مشهور فقها» در دانشگاه باقرالعلوم(ع) رونمایی شد.
مراسم رونمایی از کتاب «عیار قانون مدنی در سنجش مشهور فقها» با حضور جمعی از اساتید حوزه و دانشگاه، پژوهشگران حقوق و فقه، طلاب و دانشجویان در دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار شد. این نشست علمی و فرهنگی، با هدف بررسی و بازخوانی عمیق ریشههای فقهی قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران و نقش آن در اداره نظم اجتماعی و حقوقی برگزار شد.
در این مراسم حجتالاسلام احسان رفیعی علوی رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع)، حجتالاسلام والمسلمین مهدی سلیمانی اردهالی، رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، و حجتالاسلام غیاثی، استاد جامعة المصطفی، هر یک به تبیین ابعاد مختلف اهمیت این کتاب و جایگاه قانون مدنی در نظام حقوقی ایران پرداختند. همچنین تقدیر و تشکر از نویسندگان و پژوهشگران این اثر علمی و تاثیرگذار صورت گرفت.
قانون مدنی؛ حاصل زیست تاریخی فقه و تجربه اجتماعی
حجتالاسلام احسان رفیعی علوی رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) در سخنان خود به اهمیت فقه در ساماندهی نظم اجتماعی اشاره کرد و تأکید کرد: قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران محصول یک تجربه تاریخی و اجتماعی ارزشمند است که نشان میدهد فقه شیعه قابلیت اداره زندگی اجتماعی را حتی در سطوح پیچیده داراست.
وی گفت: ما امروز با قانونی مواجه هستیم که تجربهای بیش از صد سال را پشت سر گذاشته است. این تجربه گرانبها در اداره نظم عمومی جامعه، چیزی فراتر از یک فتوای ساده است و نشان میدهد قانون مدنی، برآیند خرد جمعی، عقل عملی، حکمت و ملاحظات پیچیده اجتماعی است.
حجتالاسلام رفیعی علوی افزود: اگر قانونی توانسته است نزدیک به یک قرن نظم زندگی مردم را تأمین کند، این خود بهترین گواه بر ظرفیت بالای فقه در اداره جامعه است. قانون مدنی صرفاً یک متن حقوقی نیست بلکه انباشت تجربههای اجتماعی، فقهی و حقوقی است که هنوز زنده و در متن زندگی مردم جاری است.
وی خاطرنشان کرد: پرداختن به ریشههای فقهی قانون مدنی و تعامل فقه و قانون تنها یک گفتوگوی تاریخی نیست، بلکه بحثی است درباره حال و آینده نظام حقوقی کشور، به ویژه در بستر تحولات پیچیده اجتماعی امروز.
اثری زنده برای حال و آینده نظام حقوقی
حجتالاسلام رفیعی علوی کتاب «عیار قانون مدنی در سنجش مشهور فقها» را یک اثر فقهی زنده توصیف کرد که میتواند به بازخوانی مستمر و تغذیه فکری قانون مدنی کمک کند.
وی تصریح کرد: قانون مدنی همواره در معرض تفسیر و بازنگری است و چنین آثاری میتوانند ذهن قاضی را برای استدلال دقیق قضایی آماده کنند.
حجتالاسلام رفیعی بیان داشت: با توجه به حجم بالای پروندههای قضایی به ویژه در حوزه حقوق خصوصی و مسئولیت مدنی، قاضی نیازمند پشتوانه عمیق فقهی و حقوقی است تا بتواند رای کارآمد و عادلانه صادر کند. کتابهایی مثل «عیار قانون مدنی» میتوانند ابزار مهمی برای ارتقاء کیفیت استدلال قضایی باشند.
حجتالاسلام رفیعی علوی تأکید کرد که این کتاب نه تنها برای نظام قضایی امروز بلکه برای آینده روابط اجتماعی نیز اهمیت دارد، زیرا با پیچیدهتر شدن مناسبات اجتماعی، نیاز به قواعد حقوقی دقیقتر و هماهنگتر افزایش مییابد.
تجربهای صدساله در اداره نظم اجتماعی
رئیس دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به قدمت نزدیک به یک قرن قانون مدنی ایران، این قانون را حاصل یک تجربه طولانی و مستمر در تنظیم مناسبات اجتماعی دانست و گفت: قانون مدنی ایران نمادی از زیست تاریخی فقه با جامعه ایرانی است و باید این واقعیت را به عنوان یک ظرفیت کلیدی مورد توجه قرار دهیم.
وی با نقل خاطرهای از مرحوم دکتر ناصر کاتوزیان، یادآور شد: قانونگذاری و قاعدهسازی باید بر اساس بافت اجتماعی و زیست واقعی مردم باشد. به گفته او، قانون باید توان اداره امور اجتماعی را داشته باشد و از دل واقعیتهای زندگی مردم برآمده باشد.
حجتالاسلام رفیعی علوی تصریح کرد: سنجش آرای فقهی در محک قانون مدنی، نمونهای عینی از تعامل فقه با قانون مدرن است و این تجربه میتواند در فرآیندهای قانونگذاری امروز نیز الهامبخش باشد.
اهمیت پژوهشهای گروهی در ارتقای علمی حوزه و دانشگاهها
حجتالاسلام والمسلمین مهدی سلیمانی اردهالی، رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دیگر سخنران این مراسم، بر ضرورت استمرار و پویایی پژوهشهای گروهی تأکید کرد و این نوع فعالیتها را عامل مهمی در ارتقای سطح علمی حوزه و دانشگاهها دانست.
وی اظهار داشت: آثار پژوهشی گروهی مانند کتاب «عیار قانون مدنی» از جمله آثار فاخر و گرانقدر جهان اسلام است که به همت جمعی از پژوهشگران و اساتید برجسته به ثمر رسیده است.
حجتالاسلام والمسلمین سلیمانی اردهالی افزود: فقهای بزرگ ما با استفاده از معارف اهل بیت(ع) توانستهاند آثار علمی بینظیری تولید کنند که نمونههای آن در سایر حوزهها نادر یا کمنظیر است. پژوهش باید همواره جاری و پویا باشد تا کیفیت آموزش و پژوهش حفظ شود.
وی همچنین به خاطرهای از ارائه کتاب به رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و گفت: رهبر معظم انقلاب با دقت و تواضع این اثر را مطالعه کردند و نسبت به ارزش علمی آن ابراز خرسندی نمودند که این نشانه اهمیت و عمق علمی کتاب است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در پایان، قدردانی خود را از تلاشهای پژوهشگران و اساتید در تدوین این اثر علمی اعلام کرد و ابراز امیدواری نمود که با تداوم پژوهشهای علمی متقن، سطح علمی حوزه و دانشگاههای کشور بیش از پیش ارتقا یابد.
نگاهی نو به راز ماندگاری قانون مدنی ایران
حجتالاسلام غیاثی، استاد جامعه المصطفی در سخنان خود با اشاره به اهمیت قانون مدنی در نظام حقوقی ایران، ماندگاری نزدیک به یک قرن این قانون را ناشی از تعهد تدوینکنندگان به مبانی فقهی و نگاه علمی دانست.
وی اظهار داشت: قانون مدنی ایران حدود یک قرن قدمت دارد اما همچنان در بسیاری از مسائل حقوقی روزآمد و کارآمد باقی مانده است. در حالی که قوانین همدوره آن یا کنار گذاشته شدهاند یا کاربرد خود را از دست دادهاند. پرسش اساسی این است که راز این ماندگاری چیست؟
حجت الاسلام غیاثی افزود: این موفقیت به دلیل تعهد تدوینکنندگان قانون به مبانی فقهی و شرعی و در عین حال نگاه علمی و نظاممند به قانوننویسی بوده است. اسناد تاریخی نشان میدهد که تدوین این قانون بر عهده فقها و حقوقدانان صاحبنظر گذاشته شده بود و آنها توانستند اصول فقه را در قالب قانون مدنی به بهترین شکل استخراج کنند.
همچنین به تأکید مرحوم سید فاطمی قمی اشاره کرد که قانون مدنی برگرفته از مبانی فقهی است و با الهام از قوانین فرانسه، مصر و عثمانی، بهترین ترکیب متناسب با فرهنگ و دین ایران ارائه شده است.
نگاه سیستمی و هماهنگی درونی قانون مدنی
حجتالاسلام غیاثی ادامه داد: یکی از ویژگیهای مهم قانون مدنی ایران نگاه سیستمی و هماهنگی درونی آن است. قانون همچون یک موجود زنده است که باید اجزایش در هماهنگی کامل باشند. این باعث شده است که قانون مدنی در بخشهایی مانند عقود معین و احوال شخصیه، حتی برای فقیهانی که به حقوق موضوعه آشنا نیستند، قابل درک باشد.
وی به ضرورت پژوهشهای بنیادی و فلسفی در عرصه حقوق نیز اشاره کرد و ابراز تأسف نمود که پس از انقلاب، با وجود تصویب قوانین متعدد، هنوز نتوانستهایم الگویی مشابه قانون مدنی برای مسائل روز ارائه کنیم.
حجت الاسلام غیاثی تأکید کرد: کتاب «عیار قانون مدنی» دقیقاً به واکاوی رازهای ماندگاری قانون مدنی پرداخته و میتواند راهنمایی علمی برای قانونگذاران، پژوهشگران و اساتید حقوق باشد تا از تجربیات گذشته بهره ببرند.
ضرورت پیوند مستمر فقه و حقوق موضوعه
استاد جامعه المصطفی در پایان سخنان خود، بر ضرورت پیوند مستمر و علمی بین فقه و حقوق موضوعه تأکید کرد و گفت: بازخوانی دقیق و علمی الگوی موفق قانون مدنی برای تدوین قوانین جدید، علاوه بر ارتقای نظام حقوقی، موجب حفظ هویت دینی و فرهنگی کشور خواهد شد.
وی از نویسندگان و برگزارکنندگان مراسم تشکر و ابراز امیدواری کرد که این حرکت علمی سرآغاز تحقیقات گستردهتر و عمیقتر در حوزه حقوق و فقه باشد.
مراسم رونمایی کتاب؛ نقطه عطفی در تعامل فقه و حقوق
در پایان این مراسم کتاب «عیار قانون مدنی در سنجش مشهور فقها» به صورت رسمی رونمایی شد؛ لحظهای ماندگار که نمادی از پیوند مستحکم میان پژوهشهای فقهی و حقوقی است. این رونمایی نه تنها شروع فصل نوینی در فهم و تفسیر قانون مدنی است بلکه یادآور ضرورت استمرار پژوهشهای علمی و نوآوری در حوزههای فقه و حقوق برای پاسخگویی به نیازهای پیچیده جامعه امروز و فرداست.
انتهای پیام/