به گزارش خبرگزاری تسنیم از قزوین، تحریمهای بینالمللی علیه ایران از سالهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، یکی از مهمترین ابزارهای فشار غرب علیه کشور بوده است. این تحریمها که حوزههای اقتصادی، بانکی، انرژی و فناوری را در بر میگرفت، همواره با هدف محدود کردن توانمندیهای ایران و فشار برای تغییر سیاستهای داخلی و خارجی اعمال شدهاند.
با این حال، تجربه بیش از چهار دهه مدیریت تحریمها نشان داده است که ایران توانسته با بومیسازی، تقویت زیرساختها و سیاستهای مقاومتی، نهتنها از آسیبهای جدی جلوگیری کند، بلکه در بسیاری حوزهها به خودکفایی و پیشرفتهای تکنولوژیک نیز دست یابد.
نشست روز سهشنبه شورای امنیت سازمان ملل به صحنهای آشکار برای نمایش اختلافات عمیق میان قدرتهای دارای حق وتو بر سر پرونده بازگشت تحریمهای ایران تبدیل شد. این نشست با دستور کار اجرای قطعنامه 2231، به تأیید توافق هستهای موسوم به برجام، برگزار شد که از 20 ژوئیه 2015 به تصویب رسیده است.
در این جلسه، روسیه و چین با رد ادعاهای سه کشور اروپایی شامل فرانسه، آلمان و انگلیس مبنی بر استمرار خودکار قطعنامه، تصریح کردند که هرگونه ادعای بازگشت تحریمها علیه ایران «بلا اثر و فاقد وجاهت قانونی» است. به گفته کارشناسان، این موضعگیری، علاوه بر تأکید بر شکافهای عمیق غرب، ایران را در جایگاه حقوقی و سیاسی قدرتمندی قرار میدهد
در همین باره، خبرنگار تسنیم گفتوگویی با دکتر مهدی رحمانی، کارشناس روابط بینالملل انجام داده که در ادامه میخوانید.
رحمانی در ابتدای این گفتوگو با اشاره به شرایط جدید نظام بینالملل اظهار کرد: امروز جهان در مرحلهای از گذار تاریخی قرار دارد؛ عصری که ائتلافهای سنتیِ دوران جنگ سرد و پساجنگ سرد در حال فروپاشی هستند و جای خود را به ائتلافهای منطقهای و چندقطبی میدهند. دیگر آن انسجام سابق میان آمریکا و اروپا وجود ندارد و شکافها بهویژه در نهادهایی مانند شورای امنیت کاملاً قابل مشاهده است.
وی افزود: روسیه و چین امروز نهتنها در موضع دفاع از منافع خود، بلکه در چارچوب مقابله با یکجانبهگرایی آمریکا عمل میکنند. مخالفت این دو کشور با بازگشت تحریمهای ایران، صرفاً حمایت سیاسی نیست، بلکه یک موضع حقوقی و ساختاری در برابر سوءاستفاده غرب از سازوکارهای بینالمللی است.
قطعنامه 2231 و بنبست حقوقی غرب
این کارشناس روابط بینالملل با اشاره به مبانی حقوقی موضوع اسنپبک بیان کرد: غرب تلاش میکند قطعنامههای قبلی، بهویژه قطعنامه 1737 و سازوکارهای ذیل آن را احیا کند، در حالی که با تصویب و اجرای قطعنامه 2231، تمامی آن نهادها منحل شدهاند. کمیته تحریمها، پنل کارشناسان و سازوکارهای نظارتی که خوراک تصمیمسازی شورای امنیت را فراهم میکردند، عملاً وجود خارجی ندارند.
رحمانی تصریح کرد: بازگشت تحریمها مستلزم احیای همان نهادهای منحلشده است، که این امر نهتنها از نظر حقوق بینالملل امکانپذیر نیست، بلکه نیازمند اجماع شورای امنیت است؛ اجماعی که با وتوی روسیه و چین عملاً غیرممکن شده است.
وی ادامه داد: آمریکا خود بهصورت رسمی از برجام خارج شد و اعلام کرد به تعهداتش پایبند نیست. در حقوق بینالملل، طرفی که از توافق خارج شده، صلاحیت استفاده از سازوکارهای درون همان توافق را ندارد. این نکتهای است که چین و روسیه بهدرستی روی آن مانور میدهند.
جنگ رسانهای، نه واقعیت میدانی
رحمانی با اشاره به تفاوت فضای رسانهای و واقعیت سیاسی تشریح کرد: امروز ما شاهد یک دوگانگی آشکار هستیم؛ در فضای رسانهای، القای بحران، جنگ و بازگشت تحریمها مطرح میشود، اما در عرصه واقعی و حقوقی، هیچ بستر قانونی برای این ادعاها وجود ندارد. این یک حباب رسانهای است که عمر محدودی دارد و هدف آن صرفاً فشار روانی بر افکار عمومی و بازارهای اقتصادی است.
وی افزود: حتی در مواضع مقامات سازمان ملل، از جمله معاون دبیرکل، نیز اشاراتی به وجود خلأهای حقوقی و اشکالات ساختاری در این روند دیده میشود، این نشان میدهد که غرب خود نیز به غیرقانونی بودن مسیر آگاه است.
اروپا؛ اصرار ظاهری، عقبنشینی پنهان
این استاد دانشگاه درباره موضع اروپا بیان کرد: اروپا در ظاهر تلاش میکند اقتدار خود را حفظ کند و ایران را به مذاکره مستقیم با آمریکا سوق دهد، اما در باطن میداند که ابزار فشار مؤثری در اختیار ندارد. سیگنالهایی که از کانالهای دیپلماتیک به ایران، روسیه و چین ارسال میشود، نشاندهنده تلاش اروپا برای یافتن راهی آبرومندانه جهت عقبنشینی است.
رحمانی خاطرنشان کرد: اگر اروپا بخواهد بدون پشتوانه حقوقی، مسیر بازگشت تحریمها را ادامه دهد، عملاً پایههای حقوق بینالملل و اعتبار شورای امنیت را تضعیف میکند؛ موضوعی که خود غرب نیز از پیامدهای آن نگران است.
رقابت اقتصادی و نگرانی از بازار ایران
وی در ادامه با اشاره به رقابت تجاری غرب با چین و روسیه اظهار کرد: واقعیت این است که آمریکا و اروپا امروز بیش از هر چیز نگران عقبماندن از بازار ایران هستند. ایران با جمعیتی بیش از 80 میلیون نفر، موقعیت ژئوپلیتیکی ممتاز و منابع غنی، یک بستر بزرگ اقتصادی محسوب میشود.
رحمانی افزود: ترامپ صراحتاً گفته بود ایران یک فرصت بزرگ تجاری است. امروز غرب میبیند که چین و روسیه در حال تثبیت جایگاه خود در اقتصاد و زیرساختهای ایران هستند و این مسئله برای آنها نگرانکننده است.
این کارشناس روابط بینالملل ادامه داد: فشارهای سیاسی و حقوقی اخیر، بیش از آنکه با هدف بازگرداندن تحریمها باشد، تلاشی برای تغییر جهتگیری راهبردی ایران و کشاندن آن به مدار غرب است؛ تلاشی که تاکنون ناکام مانده است.
تجربه 47 ساله ایران در مدیریت تحریمها
رحمانی در پایان خاطرنشان کرد: ایران از همان ماههای ابتدایی پس از پیروزی انقلاب اسلامی تحت تحریم بوده و در طول 47 سال گذشته به نوعی به یک «استاد مدیریت تحریمها» تبدیل شده است. تحریمها نهتنها مانع پیشرفت ایران نشده، بلکه در بسیاری حوزهها به بومیسازی و خودکفایی منجر شده است.
وی تأکید کرد: اگر سیاست خارجی ایران همچنان بر مبنای عزت، حکمت و مصلحت، نفی سلطهجویی و سلطهپذیری و تقویت ائتلافهای منطقهای و همسایگی پیش برود، غرب ناگزیر به پذیرش واقعیتهای جدید خواهد شد.
وی تصریح کرد: آنچه امروز میبینیم، بیش از هر چیز، جنگ روایتهاست؛ جنگی که در میدان حقوقی و واقعی، دست برتر با ایران و متحدانش است.
انتهای پیام/