Arabistan İran İle Arasında Arabuluculuğu Neden Reddetti

Tesnim Haber Ajansı - Ray el-Yevm Gazetesi Genel Kordinatörü Abdulbari Atvan yazdığı yazıda; Suudi bir yetkilinin Arabistan'ın Irak'tan İran ile ilişkilerde arabuluculuk talebini reddetmesinin beklenmedik ve şüphe uyandırıcı olduğunu belirtti.

Suudi bir yetkilinin öfkeli bir şekilde yaptığı; Arabistan'ın hiçbir şekilde İran ile ilişkilerde arabuluculuk talebinde bulunmadığı ve konuyla ilgili yapılan haberlerin asılsız olduğu ve Riyad kendi İran ile her türlü ilişkiye karşı olma tutumunu sürdürmektedir açıklamaları beklenmedik ve hayret vericiydi ve Riyad'ın tutumunun değiştiğinin göstergesidir ve bu durum iki ülke arasındaki ilişkilerin artmasına yönelik her türlü iyi niyeti ortadan kaldırmış oldu.

Riyad Neden Kızgın?

Bu koşullarda Suudi Arabistan'ı kızdıran ve böyle bir açıklama yapmaya yönelten şey nedir?

Öyle ki bazılarının İran ile yakın olduğu bilinen Iraklı Şii siyasetçilere ve liderlere sıcak bir karşılama yapan yine Riyad idi.

Misafirlerden biri olan Irak İçişleri Bakanı Kasım el-Eraci idi ve Riyad'da değerli bir misafir gibi karşılandı ve orada Suudi Veliaht Muhammed Bin Selman tarafından sıcak bir şekilde karşılandı.

Arabistan-İran ilişkilerinin hızlı gidişatının durması

Bu sorunun gündeme gelmesinin nedeni, geçtiğimiz 3 ay içinde Arabistan ile İran ilişkileridir öyle ki oldukça kuşku uyandırıcıydı ve aslında iki ülke ilişkilerindeki durgunluktan kaynaklanıyordu ancak Bin Selman daha önce bir televizyon kanalına verdiği röportajda İran'ı hedef alarak şu açıklamalarda bulunmuştu: İran ile görüşmemiz mümkün değil ve çatışmaları bu ülkeye yönlendirmemiz gerekir.

İran ile Arabistan'ın yakınlaşmasına ilişkin deliller

Atvan daha sonra şunları yazdı: Her şeyden önce ve bu sorulara cevap vermeden önce, İran ve Arabistan arasındaki ilişkinin gelişmesine yönelik delilleri şu şöyle özetlemeliyiz:

Birincisi: İranlı hacıların hac merasimi için Arabistan'a gitmeleri yasağının kalkması.

Yine Arabistan'ın İran'ın bu konudaki taleplerinin birçoğuna verdiği cevap benzersizdi ve hatta Arabistan Hac Bakanı, İranlı birinci hac kafilesini bizzat karşılayanlardan biriydi.

İkincisi: İran ve Arabistan Dışişleri Bakanlarının İstanbul'da düzenlenen İslam İşbirliğinin Kudüs konulu konferansında tokalaşması ve İranlı gazetelerin el uzatan tarafın Adil el-Cubeyr olduğunu vurgulamaları.

Üçüncüsü: Suudi yetkililer İranlı 10 diplomatın İranlı Hacıların ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Suudi Arabistan'ın 3 kentinde bulunmasını, iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin kopmuş olması ve 2015 yılında yaşanan olay sonrasında iki ülkenin karşılıklı olarak konsolos ve büyükelçilikleri geri çekmiş olmalarına rağmen kabul etti.

Dördüncüsü: Irak ile Arabistan arasında 20 yıl sonra Arar Sınır Kapısının açılması.

Beşincisi: Geçtiğimiz Temmuz ayında Samir el-Sebhan, twitter sayfasında İmam Humeyni'ye (r.a) yönelik ağır eleştiriler içeren twitti 24 saat sonra kaldırdı.

Arabistan'ın Bağdat'taki büyükelçisi el-Sebhan Irak'ın içişlerine müdahale etmesi nedeniyle ülkeden sürüldü.

Altıncısı: Arabistan'ın Iraklı Şiilere yönelik ilişkilerinin gelişmesi, Irak Sadr Hareketi lideri Mukteda Sadr'a yönelik açık destek, Necef'te konsolosluk açılacağının açıklanması ve yine Arabistan ile BAE'nin Irak'ın Arap kimliğinin korunması ve bu ülkenin İran'dan uzak tutulmasına yönelik proje.

Tüm bu konular dikkate alındığında bir kez daha şu soruyu soruyoruz: Arabistan'ın ani dönüşünün hem de Riyad'ın İran ile yakınlaşmasının ümit verici olduğu ve iki taraf arasındaki anlaşmazlıkların azaldığı dönemde nedeni nedir?

Arabistan İran ile ilişkileri geliştirmeye yöneldiğinin ortaya çıkması nedeniyle kızgın

Bu sorunun cevabında şu deliller öngörülebilir:

Birincisi: Gizli iş yapmakla meşhur Arabistan, Irak Başbakanı Haydar el-İbadi'nin Tahran ile Riyad arasında arabuluculuk yapmaya çalışmasının Kasım el-Eraci'nin açıklamalarıyla ortaya çıkması nedeniyle kızgındır.

Öyle ki Kasım el-Eraci Tahran'da mevkidaşlarıyla katıldığı basın toplantısında bunu açıkladı ve bu durum Arabistan'ın zayıf bir konuma düşmesine neden oldu.

Amerika'nın İran ile Arabistan ilişkilerinin anlaşmaya doğru gidişine müdahalesi

İkincisi: Arabistan'ı İran ile yakınlaşmasına engel olmak için Irak'taki Şii liderlerle yakınlaşması konusunda teşvik etmiş olan Amerika'nın, Arabistan'ın İran ile ilişki kurmasını engellemiş olması uzak bir ihtimal değildir çünkü Washington İran'a karşı yeni yaptırımlar uygulama kararı aldı ve Dışişleri Bakanı Rex Tillerson da bir kez daha İran'a karşı suçlamaları tekrar etti.

Üçüncüsü: Muhammed Bin Selman bu günlerde bazı ülkelerle olan ilişkilerini bu ülkelerin Katar'a yakınlığı ve uzaklığına göre değerlendiriyor ve buna göre şüphesiz İran'ın Doha ile ilişkilerindeki yakınlaşma ve Türkiye, Asya ve Avrupa ticari ürünlerine yönelişi ve Katar'a karşı yaptırımları uygulamaması Suudi Veliahdın öfkesine neden oldu.

Buna ilave olarak Arabistan Katar'ı İran ile olan yakınlığı nedeniyle eleştirirken kendisi nasıl olur da İran ile yakınlaşabilir?

İlişkilerin yakınlaşması mı yoksa daha da gerginleşmesi mi?

Tüm bu açıklamalarla Arabistan'ın İran'a karşı bu ani öfkesini sebebi anlaşılabilir ve iki ülke arasındaki anlaşmazlık kim bilir belki de çeşitli cephelerde özellikle de Irak'ta çatışmalara daha da artabilir çünkü İran Arabistan'ın Iraklı Şiilerin Arap milliyetçiliğini devam ettirme planını uygulamasına izin vermeyecektir.

Irak'tan sonra Yemen'de savaş ve Suriye'deki kriz İran ile Arabistan arasındaki çatışmanın artabileceği diğer cephelerdir.

Anlaşılan o ki el-Eraci'nin Arabistan'ın el-İbadi'nin İran ile ilişkilerin arabuluculuk etmesini istemesini yalanladığı kısa ancak suçlayıcı açıklamaları el-İbadi'nin baskısı sonucu yapıldı.

İran ile Arabistan arasındaki anlaşmazlığın nedeni büyük ihtimalle Suudi yetkililerin İranlı hacılara Ehl-i Beytin (a.s) Baki Mezarlığındaki kabrini ziyaret izni verilmeyeceği yönündeki açıklamalarıdır.

Ne yazık ki önümüzdeki günlerde anlaşmazlıklar artacaktır ve elbette ümit ederiz bu yılki hac merasimi sorunsuz geçer her ne kadar bu konuda şüpheler mevcutsa da ancak ümit ederiz şüphelerimizde haksız çıkarız.