ABD'nin Yeni Güney Kafkasya Politikası

Tesnim Haber Ajansı- Ukrayna'daki savaş Güney Kafkasya bölgesini etkilmiş durumda. Rusya'nın savaş batağına saplanması, Kremlin'in Güney Kafkasya ve özellikle Bağımsız Devletler Topluluğu'ndaki (BDT) etki alanını sınırlandırıyor. Rusya zaman geçtikce bölgesel gücünü kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalabilir.

Kremlin ayını zamanda bölgesel anlaşmazlıkları çözmede ağırlığını kaybeder. Özellikle Azerbaycan Cumhuriyeti ile Ermenistan arasında nihai bir barış anlaşması müzakereleri süreci Rusya'nın kontrolü dışındadır ve Rusya bu sürece artık tek başına aracılık edemez.

Mesele şu ki, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Batı, Güney Kafkasya'da Rusya ile açık bir rekabet içindeler. Şu anda hem ABD hem de Avrupa Birliği, Kafkasya bölgesinde inisiyatifi Rusya'dan almakta ısrar ediyor. Bu açıdan bakıldığında, önümüzdeki aylarda Güney Kafkasya'yı daha zor bir süreç beklediğine hiçbir şüphe yok.

Ukrayna'daki savaşın ABD ve Batı için Güney Kafkasya'nın stratejik önemini artırdığını da belirtmek gerekir. Son zamanlarda bu bölgenin Asya ile Avrupa arasındaki taşımacılıkta değerli olduğu kabul ediliyor. Üstelik bölgede lider bir ülke olan Azerbaycan Cumhuriyeti'nin enerji kaynaklarına, ekonomik ve ticari potansiyele sahip olması nedeniyle ABD ve Batı için stratejik bir faktördür.

Ancak bölgedeki bazı sorunlar, özellikle Rusya'nın yarattığı çatışmalar, jeoekonomik projelerin hayata geçirilmesini açıkça engellemektedir. Bu yüzden Azerbaycan ile Ermenistan arasında Rusya'nın oluşturduğu "ne savaş ne barış" durumu daha çok ABD ve Batı'nın lehinedir ve bu sorunun bir an önce çözülmesi bu iki taraf için önemlidir.

İlginç olan şu ki, ABD ve Batı da "bölgede barış" modeli geliştirmek için somut adımlar atmaya çalışıyor. Bu yönde öncelikle Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış görüşmelerinin genişletilmesi için çaba sarf ediliyor. Onlar Rusya'nın arabuluculuk rolüne alternatif aktör bulmak isiyorlar.

ABD ve Avrupa Birliği’nin şu anda birlikte hareket edip "bölgesel barış" modelini uygulamaya çalıştığını anlatmakta da fayda var. Avrupa Birliği, Brüksel sürecini başlatıp Azerbaycan ve Ermenistan arasında barış anlaşması sağlanmasına çaba gösterirken her iki tarafı da vakit kaybetmemeye ve mümkün olduğunca acele etmeye teşvik ediyor.

Öte yandan ABD yönetimi, Azerbaycan ve Ermenistan'a siyasi ve diplomatik tavsiyelerde bulunuyor. Beyaz Saray barış anlaşması hazırlama sürecinde her iki tarafı da Rusya'nın arabuluculuk misyonundan uzaklaştırmaya çalışıyor. Azeri ve Ermeni yetkililer Beyaz Saray İle yaptığı telefon görüşmelerinde bu konuyu dolaylı olarak ele alıyor.

Tüm bu konular, birkaç gün önce ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev arasında gerçekleşen bir telefon görüşmesinde ele alındı. Beyaz Saray'dan yapılan açıklamada, ABD'nin bir barış anlaşması taslağı hazırlamak için Azerbaycanlı ve Ermeni yetkililer arasında doğrudan temasları desteklediğini ve sürecin daha da geliştirilmesi ve hızlandırılmasına katkı sağlamaya hazır olduğunu söyledi. AçIklamada aynı zamanda ABD'nin Güney Kafkasya'da koridor hatlarının açılmasına ve Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Avrupa enerji güvenliğindeki rolüne büyük önem veriği belirtildi.

Görünüşe göre Beyaz Saray, Batı için büyük önem taşıyan jeo-ekonomik ve jeo-stratejik bir bölge olan Güney Kafkasya'ya yaklaşıyor. Bu nedenle, ABD şimdi bu alanda daha aktif olmaya çalışıyor.
Ancak ABD ve Batı'nın Güney Kafkasya'da jeopolitik aktör olabilmesi için Rusya'nın bölgeden tamamen çıkarılması önemlidir. Bunu yapmanın tek yolu, Rusya'nın bölgesel etkisinin ana kaldıracı olan Dağlık Karabağ sorununu ortadan kaldırmaktır. Çünkü böyle bir durumda bölgede Kremlin'in destekleyebileceği askeri-politik bir unsur kalmayacak.

Elbette Moskova da her şeyin tam anlamıyla farkında; Bu nedenle, her ne pahasına olursa olsun, Rusya'nın Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış görüşmelerinde kilit arabulucu olarak konumunu korumaya çalışıyorlar. Rusya'nın pozisyonunu ABD ve Batı ile paylaşmasını veya tamamen kaybetmesini istemeyen Kremlin, bu amaca ulaşmak için Brüksel barış sürecini küçümsemeye ve hatta baltalamaya çalışıyor.

Görünüşe göre, Rus arabuluculuğu ile yürütülen Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki barış anlaşması sürecinin sonuç vermesi geçikebilir. Kremlin, Rusya'nın Güney Kafkasya'daki konumunu koruyabilmesi için Azerbaycan-Ermenistan barış görüşmelerinin başarısız olmasını istiyor. Mevcut durumda Rusya'nın arabuluculuğu ana engellerden biri olarak sayılıyor.

ABD ve Batı, Rusya'nın aksine, Güney Kafkasya'da barış döneminin başlamasına daha fazla önem veriyor. Ayrıca bu konu Beyaz Saray için iki önemli jeopolitik yönden stratejik öneme sahiptir.

Başka bir deyişle, ABD'nin amacı bölgesel anlaşmazlıkları çözerek Rusya'yı Güney Kafkasya'dan çıkarmaktır. Öte yandan, barış döneminin başlangıcını göz önünde bulundurarak, bölgenin jeo-ekonomik kapasitelerini kullanmayı ve Azerbaycan'ın enerji kaynaklarının dünya pazarındaki payını mümkün olduğunca artırmayı amaçlamaktadır.

Bununla birlikte Beyaz Saray, Güney Kafkasya'daki başarısız politikasını kademeli olarak düzeltmeye çalışıyor. "Rusya'sız Güney Kafkasya" modeli artık ABD için yeni bir dünya düzeninin yaratılmasında özel bir rol oynayabilecek bir faktör haline geliyor.

Rusya'yı bölgede izole edebilmek için hamle yapan ABD yönetimi, bölgesel politikasını değiştirmeyi başarırsa, Rusya yakın gelecekte askeri ve siyasi gücünü kaybedebilir. Bu nedenle Rusya'nın bölgedeki jeoekonomik varlığı, yeni bölgesel sistemin koşullarına bağlı olacaktır.