Lavrov’un Tahran Ziyaretinin Önemine Dair 5 Nokta

Tesnim Haber Ajansı- Her iki ülke de batı ve Avrupa’nın yaptırımlarına maruz kalmış durumda. Söz konusu yaptırımlar bir nevi Tahran-Moskova ekonomik ilişkilerinin düzeyini birbirine bağlayan etken. 

Rusya yaptırımlardan ve aynı zamanda yeni bölgesel gelişmelerden ötürü batı ve Avrupa’yla ekonomik işbirliğini gözden çıkarıp ekonomik ilişkiler ve enerji satımı konusundaki işbirliği doğrultusunda doğuya yeni bir yaklaşım sergilemeye başladı. Moskova’nın Tahran’a yakınlaşmasındaki bir diğer etken olarak ise KOEP müzakerelerine değinebiliriz; Başarıyla sonuçlanması ve batı tarafından İran’a dayatılan yaptırımların kaldırılması durumunda Tahran’ın bölgesel ve bölge ötesi işbirliğinde yeni bir kapı aralayacak önemli bir süreç. 

Değindiğimiz konuları göz önünde bulundurarak Lavrov’un Tahran ziyaretini Tahran-Moskova işbirliği düzeyini yükseltmeyi hedefleyen diplomatik bir adım olarak değerlendirebiliriz.Dolayısıyla söz konusu ziyaretin önemi birkaç yönden ele alınabilir:

1. Her şeyden önce meseleyi bölgesel boyutta incelediğimizde özellikle Ukrayna krizinin ardından batının Ortadoğu’da tehdit denklemlerini kendi çıkarlarına uygun bir şekilde kurmaya çalıştığını dikkate almalıyız. Söz konusu görüşmenin önemini Rusya ve Ukrayna savaşının biran evvel sonlandırılması ve Tahran’ın söz konusu gerginlik için diplomatik bir çözüm yolu aramasında görebiliriz. Öte yandan ABD ve NATO’nun kışkırtıcı eylemlerinin söz konusu krizlerin oluşmasındaki ana etken olduğunu dikkate alarak söz konusu görüşmenin hedeflerinden biri de NATO’nun batı Asya başta olmak üzere dünyanın herhangi bir noktasında yayılmasını önlemeye dair Tahran-Moskova’nın stratejik ortak kararıdır. 

2.Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov’un iki günlük Tahran ziyaretini kendisinin 3 hafta öncesindeki Arabistan, Bahreyn ziyaretinin ve özel olarak bin Selman ve Faysal bin Ferhan ile görüşmesinin ve aynı zamanda Lavrov’un Türkiye ziyaretinin devamında değerlendirilmesinde fayda var. 

3.Rusya Dışişleri Bakanı’nın İran ziyareti ikili ilişkiler boyutunu da kapsamaktadır. Söz konusu bağlamda en temel gelişmenin Moskova ve Tahran arasında uzun soluklu anlaşmaya dair yapılan görüşme olduğunu söyleyebiliriz. Rusya Dışişleri Bakanı da ekonomik meseleler başta olmak üzere ikili işbirliğin önemine değinerek Rusya’nın Moskova ve Tahran arasındaki işbirliği düzeyini stratejik boyutta yükseltilmesini istediğini vurguladı. Aynı zamanda Rusya Dışişleri Bakanı İran’ın Şanghay İşbirliği Organizasyonuna üye olmasının önemini ve Moskova’nın İran İslam Cumhuriyeti’nin bölgesel ve uluslararası organizasyonlardaki rolünün genişlemesini vurguladı. Tahran- Moskova işbirliği boyutunda özel bir öneme sahip olan konulardan biri de komşu ülkeleri İran sahilleri başta olmak üzere yabancı askeri varlığın bölgede artmasını önlemek doğrultusunda Hazar denizinde işbirliği yapmasıdır. Öte yandan ikili işbirliği konusunda önemli olan konulardan ticari işbirliği, ortak ekonomik projelerin uygulanması ve ikili yatırımcılık gibi birçok meseleye değinebiliriz. Bu bağlamda iki ülkenin özellikle bölgede, yaptırımlara karşı etkili bir şekilde mücadele etmesi de özel bir öneme sahiptir.

4. Rusya Dışişleri Bakanı’nın söz konusu Tahran ziyaretinde KOEP’in yenilenmesi, Suriye meselesi ve Afganistan’da Taliban’ın durumu da önemli müzakere başlıkları arasında yer alıyor.

5. Ukrayna krizinden ötürü Rusya ve ABD ilişkileri son derece gergin bir durumda; İran İslam Cumhuriyeti 40 yılı aşkındır Washington ile ilişkilerini düşmanlık kavramıyla belirleyen tek ülkedir.Dolayısıyla İran İslam Cumhuriyeti’yle bölgesel dayanışma ve işbirliği bir kez daha Moskova-Tahran’ın ortak çıkarlarını sağlayacak bir bağ haline gelmiştir. Bu mesele Rusya ve Çin arasında rekabet oluşturmuş vaziyette. Ukrayna gelişmelerinin son durumunu göz önünde bulundurduğumuzda bazı batılı ülkelerin Ukrayna’yı tek taraflı politikalarını yürütmek için kötüye kullandığını gösteriyor. Söz konusu ülkelerin hedefinde Rusya’yı güçsüzleştirmek var. Batının yaptırımlarına maruz kalan İran ve Rusya petrol ve doğalgaz kaynakları alışverişi ve aynı zamanda lojistik bir kez oluşturma konularında stratejik işbirliği sahasında etkili adımlar atabilecek ülkeler. Moskova batının Ukrayna savaşı nedeniyle bu ülkeye uyguladığı yaptırımları zorluyor, Tahran da Washington’un Mayıs 2018’de nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çıkmasının ardından tekrar uygulanan yaptırımlara karşı ekonomisini güçlü bir şekilde korumaya çalışıyor.