Suriye’nin Direnişi, Arap Ülkeleri Yeniden Şam’a Getirdi

Tesnim Haber Ajansı- Suriye son günlerde deprem felaketinin yanı sıra Arap ülkelerinin siyasi heyetlerini taşıyan uçakların Şam'a inmesine tanık oldu.

Arapların İnsani Yardım Kisvesi Altında Şam’a Geri Dönüşü

Son deprem, Şam'a ambargo uygulayan Arap ülkelerinin siyasi heyetlerle Şam'a dönmesine neden oldu. Daha önce Şam'a askeri uçaklarla hedef alamayanlar, bugün depremzedelere yardım malzemeleri taşıyan uçaklarla Şam'a gelmek zorunda kaldı.

Arapların Suriye'deki varlığı halihazırda insani amaçlı olarak gözüküyor ancak BAE, Mısır ve Ürdün dışişleri bakanlarının Suriye'ye yaptığı ziyaretler ve Arap ülkelerinin liderlerinin Beşar Esad ile temaslarında ortaya çıkan siyasi bir varlıktır. Suriye'de yaşanan son depremin aslında Şam hükümeti ile Arap ülkeleri arasındaki duvarı yıktığı söylenebilir.

Arap Gazının Avrupa'ya Taşınmasında Suriye'nin Jeopolitik Konumu

Suriye'deki boşluklarını doldurmaları gerektiği kanaatine varan Arap ülkelerinin heyetleri Avrupa'ya gaz naklinde Suriye'nin konumunun önemine odaklanması üzerine Şam yolunu tuttular.

Şam'ın kapılarının barış isteyenlere açık olduğunu çoktan beri dile getiren Suriye hükümeti, savaşın sona ermesini istiyor ve ülkelerin saygı temelinde küresel ilişkilerde yeni bir sayfa açılmasını istediği için hiçbir tarafa kin beslemiyor.

Beşar Esad'ın Akıllı Diplomasisi

ABD ve Batı'nın ağır yaptırımları ile iç sorunlarla uğraşan Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ekstra çaba sarf etti.
Suriye'de çok sayıda insani ve mali kayba yol açan yıkıcı deprem, Suriye için bir felaket olmakla birlikte, Şam hükümetine ülkeye uygulanan ambargo ve ablukanın kaldırılması için harekete geçmesine diplomatik fırsat sağlamıştır.
Yıllarca süren iç savaş ve Siyonist Rejimin saldırılarına rağmen ülkesini korumayı başaran Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ve deprem felaketinin ardından depremzedelere yardım sağlamak için Suriye hükümeti ile koordinasyona vurgu yaptı.

Suriye ile Normalleşmede Umman’ın Rolü

Fars Körfezi İşbirliği Konseyi'ne bağlı Arap ülkelerinden Bahreyn, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Umman, krizin ardından kesilen ilişkilerini yeniden başlattı ancak Katar, Suudi Arabistan ve Kuveyt hala Suriye ile normalleşmeye karşı çıkıyor. 

Ancak Beşar Esad, bu ülkelerle ilişkilerini düzeltmeye çalışıyor ve onun çabaları sürpriz Maksat ziyaretinde Umman Sultanı Heysem bin Tarık ile yaptığı görüşmeden anlaşılabilir.

Aslında Beşar Esad'ın Umman ziyareti, Basra Körfezi İşbirliği Konseyi'nin çeşitli meselelerinde iyi bir arabulucu olarak değerlendirilebilir.

Beşar Esad'ın Maskat ziyareti hakkında Ummanlı analistler, “Suriye ile ilişkileri kesmek bölgenin haline değil. Bu yüzden Arap ülkeleri Şam ile sorunlarını düzeltmelidir.” dediler.

Ummanlı uzmanlar Esad'ın Umman ziyaretini Maskat'ın Suriye'nin Arap dünyasına dönüşü için zemin hazırlama çabasının bir işareti olarak değerlendirirler. 

Suriye lideri-Umman Sultanı görüşmesinde iki taraf, ikili ilişkilerle ortak işbirliği alanlarını, bölgesel ve uluslararası arenadaki gelişmeleri, bölgedeki güvenlik ve istikrarı destekleyip artırma çabalarını ele aldı.
Esad, Arap ülkeleri arasındaki ilişkileri karşılıklı saygı ve diğer ülkelerin işlerine karışmama temelinde güçlendirmek için Umman’ın her zaman dengeli politikalarıyla güvenilirliğini koruduğunu ve bölge halkının çıkarlarına hizmet etmede Umman Sultanlığının rolüne artık daha fazla ihtiyaç duyulduğunu vurguladı.

Suudi Arabistan’dan Yeşil Işık

Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı Faysal bin Ferhan Al Saud, Münih'te düzenlenen güvenlik konferansında yaptığı açıklamada; Arap dünyasında Suriye'yi izole etmenin işe yaramadığı ve mültecilerin geri dönüşü de dahil olmak üzere en azından insani meselelerin ele alınması için bir noktada Şam ile diyalog kurulması gerektiği konusunda görüş birliği oluşmaya başladığını belirtti.

Suudi Dışişleri Bakanı'nın bu açıklaması, Riyad’ın Suriye politikasının değiştiğinin bir işareti olabilir.

Katar ve Kuveyt'in Suriye Tutumu

Katar ve Kuveyt, Suriye ve Esad hükümeti ile ilişkilerin normalleşmesine karşı tutumlarında ısrar ediyor.

Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani, Suriye'nin Arap Birliği'nden çıkarılmasının hala savunuyor. Katar Emiri’nin bu duruşu Suriye ile normalleşme için Erdoğan'ın yeşil ışık yakmasını beklediğini gösteriyor.

Kuveyt Dışişleri Bakanı Halid Hamad es-Sabah ise, Suriye tutumuyla ilgili noktada bir değişiklik yapmayacaklarının altını çizmişti.

Irak'ın Rolü Nedir?

Arap ülkeleri, Suriye ile ilişkilerin askıya alınmasına son vermek ve Şam’la ilişkilerde yeni bir sayfa açmak için yeni bir adım attı. Bu hamlede Irak hükümeti kilit rol oynamıştır.

Üst düzey Arap parlamenterlerden oluşan bir heyet pazar günü Şam'da Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ve Suriyeli milletvekilleri ile görüştü.

Irak, Ürdün, Filistin, Libya, Mısır ve Birleşik Arap Emirlikleri meclis başkanlarının yanı sıra Umman ve Lübnan'dan temsilciler, Arap Parlamentolar arası Birliği'nden bir heyetin parçası olarak Suriye'ye gitti.

Irak Parlamentosu Başkanı Muhammed Halbusi "Biz Suriye'siz yapamayız ve Suriye de geri dönebilmesini umduğumuz Arap çevresi olmadan yapamaz" diye konuştu.

Suriye lideri Beşar Esad, bu heyetin dayanışma ziyaretinin kardeş Arap halklarının deprem felaketi ve terörle mücadele sonrasında Suriye halkının yanında olduğunu gösterdiğini söyledi.

Arap Parlamentoları Birliği heyetinin Suriye ziyaretini değerlendiren Iraklı siyaset uzmanı İyad el-Anbar, “Etkili Arap ülkeleri, dünyadaki güncel sorunları çıkarlarına göre değerlendiriyor.” dedi.

Iraklı analist, “Arap ülkeleri ve Fars Körfezi İşbirliği Konseyi, diğer ülkelerle işbirliği politikasını açıkça sürdürüyor. Onlar bir ülkeyi dışlamanın bölgesel rakiplerin etkisini artırmak anlamına geldiği farkına vardılar. Bu ülkeler artık ilişkileri tamamen koparma politikasını kabul etmemektedir ve bu nedenle Suriye'nin Arap ülkelerinin kucağına dönüşünün kesin olacağını söylemek gerekir.” değerlendirmesinde bulundu.

İyad el-Anbar, Irak başkanlığındaki Arap parlamenter heyetinin ziyaretinin benzer diplomatik temasların önünü açabileceğine inandıklarını söyledi.

El-Anbar, “Irak, Suriye ile Arap ülkeleri arasında etkin bir rol üstlenebilir ve bu konuda pratik adımlar atarak tüm Arap ülkelerini Suriye ile anlaşmazlıklarını bir kenara bırakması için ikna etmelidir.” açıklamasını yaptı.

Öte yandan Iraklı ekonomi uzmanı Nabil Cebbar, Şam’la normalleşme konusunda Arap ülkelerinin önündeki en büyük engelin Suriye'ye yönelik uluslararası yaptırımlar olduğunu dile getirerek, “Ancak Arap ülkeleri Şam ile ilişkilerini güçlendirerek ekonomik baskıların etkilerini azaltabilirler.” dedi.

Nabil Cebbar, Lazkiye limanının önemine değinerek, bu liman Arap ülkelerinin Avrupa'ya akaryakıt ihracatının ana geçiş yolu haline gelebilir.” ifadesini kullandı.

Batı’nın Suriye Karşıtı Adımı

Bölgede bu gelişmeler devam ederken geçenlerde ABD, İngiltere, Fransa, Almanya ve İtalya ortak bir bildiri yayınlayarak Suriye ile ilişkileri normalleştirme çabalarını desteklemediklerini vurguladı.

Mısır Dışişleri Bakanı'ndan Suriye'ye Önemli Ziyaret

Suriye ile normalleşme yarışmasından geri kalmayan Kahire hükümeti de Mısır Dışişleri Bakanı Semih Şükri’yi Şam’a gönderdi. Bu ziyaret, Kahire'den Şam'a 10 yıldan sonra dışişleri düzeyinde ilk resmi ziyaret oldu.

Semih Şükri, Suriyeli mevkidaşı Faysal Mikdad ile gerçekleştirdiği basın açıklamasında, Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile bir araya geldiğini ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi’nin Suriye ile dayanışmayı ve depremin etkileriyle yüzleşmek için Şam’ı desteklemeye hazır olduğunu teyit eden bir mesaj ilettiğini bildirdi.
Mısırlı bakan açıklamasında, Suriye'deki kardeşlerini desteklemek adına her türlü insani desteği sağlamak için ellerindeki tüm kaynakları kullanmaya hazır olduklarını ve önceliklere göre Suriye hükümeti ile koordinasyon yapılacağını vurguladı.

Diplomatik Alanda Her İhtimal Mümkün

Mısır Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Ahmed Ebu Zeyd, ülkenin Dışişleri Bakanı Semih Şükri’nin Suriye lider Beşar Esad ile yaptığı görüşmeyi değerlendirerek, “Bu görüşmede Suriye Devlet Başkanı’nın Kahire ziyareti konusu gündeme gelmedi ancak diplomatik alanda her ihtimal mümkündür" dedi.

Sonuç olarak on yıllık Suriye krizinin ardından, bölgedeki Arap ülkelerinin Şam’la ilişkilerinde büyük değişimler yaşandığını ve Suriye'nin Arap dünyasının önemli faktörlerden biri olarak kabul edildiğini söyleyebiliriz.
Arap ülkelerinin Suriye'ye yakınlaşma sebeplerinden ilki, Arap ülkeleri yöneticilerinin Beşar Esad'ın iktidarda kalacağı yönündeki tahminleridir. Bu ülkeler krizi yenen tarafın yanında durmak istiyor.

Ticaretin önemi ilişkilerin yeniden tesis edilmesinin sebeplerinden biri olarak değerlendirilebilir. BAE gibi bir ülke Suriye'yi yatırım alanı olarak görür, Mısır Suriye'yi enerji transferi için bir geçiş yolu olarak görür ve Türkiye ise Suriye ile anlaşmazlığın sürmesinin en büyük ihracat pazarlarından birini kaybetmek anlamına geleceğini biliyor.

Öte yandan Joe Biden'ın ABD’de iktidara gelmesinin ardından bölge ülkeleri, Suriye'nin Biden hükümetinin önceliği olmadığı ve ABD'nin Suriye'den de çekilebileceği sonucuna vardı.

Suriye'deki ana aktörlerden biri olan Rusya ise, bölgedeki Arap ülkelerini Suriye'de yatırım yapmaya teşvik ediyor. Zira Şam’ın Suriye'nin, özellikle Suriye’nin yeniden inşası için yabancı sermayeyi çekmek amacıyla bölge ülkeleriyle ilişkiler kurması temel bir ihtiyaçtır.

Bu nedenle bölge ülkelerinin Şam ile ilişkilerini normalleştirmesi tüm taraflara kazanç sağlayabilir.
Bölgenin lehine olacak normalleşme adımı Arap ülkelerinin birliğini ve bölgesel ticareti yeniden inşa edecektir.