Tesnim Haber Ajansı - İran Uzay Kurumu Başkanı Dr. Hasan Salariye, bugün İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı Konferans Salonu’nda düzenlenen “Uzayda Yaşam” temalı Dünya Uzay Haftası’nın açılış töreninde yaptığı konuşmada, ülkenin 10 yıllık uzay programı ve Yedinci Kalkınma Planı doğrultusunda araştırma merkezleri ve üniversiteler öncülüğünde çeşitli uzay bilimi ve keşif projelerinin yürütüldüğünü vurguladı. Salariye, bu projeler arasında en önemlilerinden birinin, kontrollü ve yönlendirilmiş şekilde geri dönebilen biyokapsüller ve araştırma platformlarının geliştirilmesi olduğunu belirtti. Bu platformlar, uzayda yaşam, radyasyon etkileri, sıcaklık ve basınç değişimlerinin çeşitli biyolojik türler üzerindeki etkilerinin incelendiği alt yörünge ve yörünge testleri için birer uzay laboratuvarı işlevi görecektir.
Salariye şöyle devam etti: “2023 yılında 500 kilogramlık geri dönebilen kapsülün fırlatılmasının ardından, yeni kapsüller için araştırma ve geliştirme süreci başlatıldı. Şu anda bu önemli araştırma platformlarının yeni nesil ailesinin tasarım ve üretim sürecinde önemli ilerlemeler kaydedildi ve yakında alt sistemlere ilişkin çeşitli testler başlayacaktır.”
İran Uzay Kurumu Başkanı, gündemdeki bir diğer önemli konunun, Ay da dâhil olmak üzere diğer gezegenlere yönelik araştırma programlarına katılım olduğunu belirtti ve şöyle sözlerine ekledi: “Bu yılın başlarında Çin ile ‘Chang’e-8’ projesi kapsamında iyi bir iş birliği başlattık. Tasarım süreci tamamlandı ve mühendislik prototipinin yapımı yakında başlayacak.”
Salariye, uzay endüstrisinde uluslararası işbirliğinin gerekliliğine vurgu yaparak, “Bu işbirlikleri, yörünge ötesi uzayda ve diğer gezegenlerde bulunan değerli doğal kaynakların ekonomik kullanımı açısından önemli bir rol oynayacaktır. Diğer gezegenlerde enerji kaynakları ve doğal madenlerin varlığı kanıtlanmıştır ve gelişmiş ülkelerin yönelimi bu kaynaklardan faydalanma yönündedir.” dedi.
Salariye ayrıca, İran’ın uzay istasyonlarının tasarımı ve inşasıyla ilgili programlarda yer almak üzere bazı öncü ülkelerle görüşmeler yürüttüğünü ifade ederek, “Bu girişim, İranlı bilim insanlarının uzay biyolojisi alanında araştırmalar yapması için çok uygun bir platform oluşturabilir.” ifadelerini kullandı.
Gelişmiş Algılama ve Haberleşme Uydularının Üretimi Sürdürülüyor
İran Uzay Kurumu Başkanı, “Pars-1” ve “Nahid-2” uydularının fırlatılmasının ardından bu uyduların yörüngedeki performanslarının incelendiğini ve gerekli düzeltmelerin yapılmasıyla yeni örneklerinin fırlatma hazırlıklarının sürdüğünü belirtti. Ayrıca geçen yıl tanıtılan “Pars-2” uydusunun da fırlatmaya hazırlık amacıyla son test aşamasında olduğunu açıkladı.
Salariye, daha hassas ve gelişmiş uzaktan algılama ve haberleşme uydularının yapımının da kurumun önemli hedeflerinden biri olduğunu ifade etti ve şunları söyledi: “Bir metreden daha iyi çözünürlüklü görüntüleme kapasitesine sahip ‘Pars-3’ uydusunun üretimi, geçen yıldan bu yana Uzay Araştırma Enstitüsü’nün çalışma programında yer alıyor ve bu alanda önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. Ayrıca 20 metrelik görüntüleme çözünürlüğüne sahip radar uydusu ‘Rad-2’nin tasarım süreci de enstitüde başlatılmıştır.”
Yetkiliye göre, bu iki uydu algılama uyduları ailesine aittir ve önümüzdeki yıllarda bu uyduların kaliteli ve uçuşa hazır örnekleri üretilip tanıtılacaktır. Ayrıca, daha yüksek bant genişliğine ve çeşitli haberleşme hizmetleri sunma kapasitesine sahip “Nahid-3” haberleşme uydusunun tasarım süreci de geçen yıldan bu yana Uzay Araştırma Enstitüsü’nde başlamış olup iyi bir ilerleme kaydedilmiştir.
Salariye, uyduların uzay endüstrisinin gelişiminde ve çeşitli uygulamalı hizmetlerin sunulmasında vazgeçilmez bir rol oynadığını, hem kamu hem özel sektörün bu alandaki projeleri ciddiyetle sürdürdüğünü vurguladı.
Uydu Takımyıldızı Projesinde Son Durum
İran Uzay Kurumu Başkanı, “Şehid Süleymani” projesi kapsamındaki uydu takımyıldızının ilk uydularının fırlatmaya hazırlandığını açıkladı. Başkan, dar bant iletişim hizmeti sunabilecek “Şehid Süleymani” uydu takımyıldızının birinci aşamasının yaklaşık 20 nano uyduyu kapsadığını belirtti. Bu uydular, ülkenin çeşitli bölgelerine yerleştirilecek sensörler aracılığıyla hayati ve önemli bilgileri toplayarak kısa sürede diğer bölgelere iletebilecek kapasiteye sahiptir.
Salariye, projenin ilk aşamasının kamu ve özel sektör şirketlerinden oluşan bir grup tarafından geliştirildiğini ve şu anda deneysel uydu üretimi ve fırlatma aşamasına ulaşıldığını belirtti. İlk deneysel modelin 3U, ikinci modelin ise 6U tipi bir uydu olacağını açıkladı.
Ayrıca, çeşitli özel şirketler tarafından üretilen birçok kritik uydu alt sisteminin bu prototipler aracılığıyla test edileceğini ifade etti.
Çabahar Milli Fırlatma Üssünün Uydu Fırlatımı İçin Hazırlanması
Salariye, İletişim Bakanlığı ve Uzay Kurumu tarafından takip edilen önemli konulardan birinin Çabahar Üssü’nün birinci aşamasının tamamlanması olduğunu belirtti ve şöyle sözlerine ekledi: “Üssün birinci aşaması, katı yakıtlı fırlatıcılar için özel olarak tasarlanmıştır ve şu anda son aşamaya ulaşmıştır. Şu anda ilk fırlatma için hazırlık yapıyoruz. Üssün ikinci aşamasının da temelinin atılmasını umut ediyoruz. Bu projeye ilişkin tasarım çalışmaları tamamlanmıştır. İkinci aşama, sıvı yakıtlı uydu taşıyıcılarının fırlatılması amacıyla inşa edilecektir.”
Salariye, sıvı yakıtlı fırlatıcıların daha ağır yükleri taşıma kapasitesine sahip olduklarını vurgulayarak, bu sistemlerin daha ağır uyduların yörüngeye yerleştirilmesi ve çoklu fırlatmalar için kullanılacağını ifade etti. Ayrıca, Çabahar Milli Fırlatma Üssü’nün, yaklaşık 40 ila 100 derece eğim açılarındaki farklı yörüngelere kolay erişim imkânı sağlayan uygun bir coğrafi konumda yer aldığını belirtti. Bu özellik, hem uydu takımyıldızlarının inşası hem de uyduların güneş eşzamanlı yörüngelere yerleştirilmesi için büyük önem taşımaktadır.
Kevser Uydusunun İkinci Örneğinin Fırlatma İçin Hazırlanması
Salariye, uydu üretimi alanında önemli konulardan birinin özel sektörün kapasitesinden yararlanmak olduğunu belirterek, İletişim ve Bilgi Teknolojileri Bakanlığı’nın bu yaklaşımı her zaman vurguladığını ifade etti. Geçtiğimiz yıl, özel sektör tarafından geliştirilen “Kevser” uydusunun ilk prototipi üretilmiş ve fırlatılmıştı. Elde edilen deneyimler doğrultusunda, Kevser uydusunun ikinci örneği iyileştirme ve teknik düzenlemelerle şu anda üretilmiş durumdadır. Bu uydu da yakın zamanda yörüngeye yerleştirilecektir.
İran Uzay Kurumu Başkanı, Kevser uydusunun en önemli özelliklerinden birinin yaklaşık 4 metrelik çözünürlükle görüntüleme yapabilme yeteneği olduğunu belirtti. Bu uydu, İran’daki yenilikçi özel sektör tarafından tasarlanıp üretilmiştir. Söz konusu uydu, ilk uydunun fırlatılmasından bir yıldan daha kısa bir süre sonra geliştirilmiştir ki bu durum, ülkenin uzay ekosisteminde bu sektörün yüksek hızda üretim kapasitesine ve hazırlık düzeyine sahip olduğunu göstermektedir. Daha önce de duyurulduğu üzere, bu yıl hem yurtiçi hem de uluslararası yeni fırlatmalar devam edecektir. “Zafer 2” ve “Paya” adlı iki gözlem uydusunun fırlatılması da, önümüzdeki aylarda yabancı bir fırlatıcı aracılığıyla inşallah gerçekleştirilecektir.
Salariye ayrıca, Nahid 2 uydusunun bir diğer örneğinin fırlatılması için de planlama çalışmalarının sürdüğünü açıkladı. Bu uydu, yerli “Simurg” fırlatıcısı ile uzaya gönderilecektir. Bunun yanı sıra, “Şehit Süleymani Takımyıldızı” ve diğer deneysel uydular ile araştırma yükleri için deneysel yörünge ve yörünge altı fırlatmalar da planlanmaktadır.
Ancak teknik gereklilikler doğrultusunda fırlatma tarihleri değişiklik gösterebileceği için, kesin tarihler netleştiğinde kamuoyuna duyurulacaktır.
Salariye, bir uzay endüstrisi ekosistemi oluşturmak için üniversitelerle işbirliğinin çok gerekli olduğunu belirterek, “Bu işbirliği, Bilim ve Teknolojiden Sorumlu Rektör Yardımcısı'nın yardım ve desteğiyle devam ediyor. Bu programın amacı, üniversitelerde problem çözme yeteneğine sahip yenilikçi merkezler oluşturmaktır. Elbette, 1, 2 ve 4 numaralı araştırma uyduları gibi araştırma uyduları için çeşitli ihaleler de düzenlenecek ve üniversiteler, çeşitli araştırma enstitüleri ve bilgi tabanlı şirketler bu ihalelere katılabilir ve kendilerine çeşitli projeler atanabilir.” açıklamada bulundu.