Şam'daki Esad hükümetinin düşüşünden sonra Ankara, üst düzey güvenlik heyetleri göndererek ve yeni hükümetle diyalog kurarak konumunu yeniden tanımlamaya çalıştı; ancak farklı çıkarlara sahip diğer ülkeler Ankara için alanı daraltmaktadır.
Tansim Haber Ajansı Türkiye uzmanı Abolfazl Ajalli'nin analizine göre, bu sürecin temel bileşenleri ve Türkiye'nin etkisini korumak için izleyeceği muhtemel yollar şöyledir:
İstihbarat Rekabeti ve İsrail'in Endişeleri
Türkiye'nin Suriye'deki istihbarat ve askeri faaliyet alanı, bölgedeki yeni rekabetin odak noktalarından biri haline gelmiştir. Batılı kaynaklara göre Ankara, son haftalarda İsrail'in hava uçuşlarını izlemek amacıyla Suriye topraklarına gelişmiş radar sistemleri kurmaya çalışmıştır. İsrail medyası, bu sistemlerin özellikle İran topraklarındaki uzak hedeflere yönelik saldırı kabiliyetini azaltabileceği konusunda uyarıda bulunmuştur. Ancak Şam'daki yeni hükümet, veri kontrolü konusundaki anlaşmazlıklar nedeniyle bu radar sistemlerinin kurulmasını reddetmiştir.
İsrail, Rusya'yı devreye sokarak Ankara'nın Güney Suriye'deki nüfuzunu azaltmaya ve İran'a yönelik gizli hava koridorlarını açık tutmaya çalışmaktadır.
Şam’da Siyasi Nüfuz Yarışı
Bir diğer mesele ise Suriye başkentindeki siyasi ve diplomatik rol rekabetidir. Ankara; istihbarat, savunma ve dışişleri bakanlarından oluşan üçlü heyetin Şam ziyaretinde, ABD destekli PKK/YPG (SDG) güçlerinin geleceğini gündeme getirmiştir. Ankara bir yandan bu grupları saf dışı bırakmaya, diğer yandan kendisini bölgesel güvenliğin garantörü olarak göstermeye çalışmaktadır.
Ancak Türkiye'nin özellikle Güney Suriye'deki askeri varlığı İsrail için stratejik bir tehdit olarak görülmektedir. İsrail medyasına göre Moskova, Suriye'nin güneyine yeni birlikler yerleştirmiştir ve Şam, ABD'nin bilgisi dahilinde Tel Aviv ile bir güvenlik anlaşması yapmaya sıcak bakmaktadır. Hatta İsrail'in, işgal altındaki Golan sınırında Ankara'nın nüfuzunu engellediği için Rus varlığını Türkiye'ye tercih ettiği belirtilmektedir. Washington da Rusya'nın Şam ve Tel Aviv arasındaki arabuluculuğuna yeşil ışık yakarak, Türkiye'nin Doğu Akdeniz'deki nüfuzunu sınırlama politikasını sürdürmektedir.
Rusya’nın Bölgesel Arabuluculuk Rolü
Rusya, Suriye'de bir kez daha kilit bir rol oynamaktadır; ancak bu kez ABD ile zımni bir fikir birliği içinde hareket etmektedir. Moskova, Güney Suriye'deki askeri varlığını artırarak İsrail'e Ankara'nın nüfuzunun dizginlenebileceği güvencesini vermiştir. ABD diplomatik kanalları, Rusya ise askeri ve diplomatik gücüyle Türkiye'nin Suriye denklemi içindeki payını azaltmış durumdadır.
Türkiye'nin Rolünü Yeniden Tanımlama Seçenekleri
Ankara, Suriye'deki çıkarlarını korumak için yeni yaklaşımlara ihtiyaç duymaktadır:
Yeniden İnşa ve Ekonomi: Erdoğan'ın da vurguladığı gibi Türkiye, Suriye'nin yeniden inşasında ana ortak olmayı hedeflemektedir. ABD ile yaptırımların esnetilmesi ve yeni Suriye liderliğinin uluslararası kabulü için yapılan görüşmeler bu stratejinin parçasıdır.
Kuzeyde Askeri Varlık: Kuzey Suriye'deki kontrollü askeri varlık, Kürt gruplar üzerinde bir baskı aracı ve gelecekteki müzakerelerde bir koz olarak kullanılmaya devam edecektir.
Esnek Diplomasi: Rusya ile sınırlı iş birliği, Şam merkezli yeniden inşa süreçlerine katılım ve Batılı aktörlerin güvenini koruma çabası, Ankara'nın süreçteki yerini korumasına yardımcı olabilir.
Abolfazl Ajalli - Tesnim Haber Ajansı Türkiye Uzmanı