«ماه تمام»؛ تحفه‌ای برای نسلی که همت‌ها را درک نکرد
گلعلی بابایی نویسنده کتاب «ماه تمام» می‌گوید: با نگارش و نشر این کتاب، تلاش کردم تحفه‌ای درخور شأن شهید همت را تقدیم نوجوانان و جوانان کشورم کنم.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، در میان همه راویان سال‌های دفاع مقدس که در چند دهه اخیر خوش درخشیدند و تلاش کردند تا شمه‌ای از این گنج عظیم را به مردم این سرزمین معرفی کنند، نام برخی برجسته‌تر است، گلعلی بابایی از جمله راویان برجسنته دفاع مقدس است. به تعبیر بسیاری کمتر کسی مانند بابایی وجود دارد که هم محقق خوبی باشد و هم نویسنده‌ای خوش‌قلم.
بابایی در سال‌های اخیر با فعالیت در حوزه تالیف و انتشار مجموعه «بیست و هفت در بیست و هفت»کارنامه عملیاتی لشکر 27 بعثت سپاه محمد رسول‌الله تهران، تلاش داشته تا به ساخت فرماندهانش در دفاع مقدس ادای دین داشته و در راستای شناساندن چهره واقعی این فرماندهان به مخاطبان امروز تلاش کند.
بابایی علاقه قابل توجهی به فرماندهانش در دوران دفاع مقدس علی‌الخصوص فرمانده شهیدش شهید محمدابراهیم همت دارد، او در سال‌های ابتدایی دهه 90 با کتاب «ماه همراه بچه‌هاست» تلاش کرد تا در این ادای دین گامی بردارد. که این تلاش او با استقبال مخاطبان نیز مواجه شد و «ماه همراه بچه‌هاست» یکی از آثار موفق این حوزه شناخته شد.
بابایی 12 سال پس از انتشار «ماه همراه بچه‌هاست» با کتاب تازه‌ای درباره شهید همت به بازار کتاب آمده است، «ماه تمام» عنوان اثر تازه این نویسنده است که زندگینامه مستند و روایی شهید همت است، خبرگزاری تسنیم، همزمان با عرضه این کتاب در نمایشگاه کتاب تهران با گلعلی بابایی نویسنده این کتاب به گفتوگو نشسته است، بابایی در این کتاب از تلاشی که برای معرفی شهید همت داشته و ادای دینی که احساس می‌کند سخن گفته است، این گفتوگو به شرح ذیل است:
* تسنیم: آقای بابایی «ماه تمام» دومین اثر شما درباره شهید همت است، پیش از این «ماه همراه بچه هاست» از شما منتشر شده بود. تفاوت بین این دو کتاب در چیست؟
کتاب «ماه همراه بچه هاست»، روایتی مختصر از زندگانی شهید همت بود. این اختصار هم، دلیل موجهی داشت. در سال 1390 که بنده مشغول نگارش آن کتاب بودم، فقط دو مجلد از مجلدات ده‌گانه مجموعه حماسه 27؛ کارنامه عملیاتی لشکر27 محمد رسول الله(ص) در دفاع مقدس، یعنی «همپای صاعقه» و «ضربت متقابل» از چاپ در آمده بودند. به همین دلیل، اطلاعات منِ مؤلف از حدود 17 ماه پایانی عمر شریف شهید همت بسیار ناقص و ناچیز بود. اما وقتی تا سال 1401 شش مجلد از مجموعه کتاب‌های کارنامه عملیاتی نوشته و منتشر شدند، در واقع دوران 20ماهه فرماندهی محمدابراهیم همت کاملاً مورد بررسی قرار گرفت. از این رو بنده با حجم وسیعی از اطلاعات دقیق، مستند و دست اول پیرامون شخصیت شهید همت و سیره زندگانی فردی و جهادی او مواجه شدم، این شد که تصمیم گرفتم، یک زندگینامه جامع و کامل برای آن فرمانده محبوب رزمندگان پایتخت بنویسم.
کتاب‌هایم حاصل ادای دین یک بسیجی به ساحت فرماندهانش است
* تسنیم: پیش از این گفته بودید که نگارش «ماه تمام»، به منزله ادای دینی است که به شهید همت دارید، فرماندهی که در زیر دست او در جبهه توفیق حضور داشتید، درباره شهید همت کتاب‌های بسیاری نوشته شده است. به نظر شما این آثار چقدر در ترسیم سیمای منطبق با واقعیت از شهید همت موفق بوده‌اند و آیا زاویه‌ای از زندگانی ایشان باقی مانده که هنوز به آن نپرداخته باشند؟
بنده تمام افتخارم این است، در لشکری خدمت کردم که دلاور مردانی به مانند،
احمد متوسلیان، محمدابراهیم همت، رضا چراغی، عباس کریمی، سیدمحمدرضا دستواره، علیرضا نوری، غلامرضا صالحی، حسین همدانی، سعید مهتدی، سعید سلیمانی، احمد سوداگر و...فرماندهی آن را بر عهده داشتند. به همین دلیل فعالیت قلمی با هدف ذکر دلاوری‌ها و مهربانی‌های آن بزرگواران را همیشه برای خودم افتخاری بزرگ و ادای دینی از جانب یک بسیجی جزء، به ساحت فرمانده‌اش می‌دانم.
برای من که پنج روز پیش از شهادت شهید همت افتخار داشتم در شامگاه دوازدهم اسفند1362 نشسته بر زمین میدان صبحگاه دوکوهه مستمع آخرین سخنرانی آن معلم شهید باشم، انعکاس طنین صدای مانا و انتشار حماسه‌ها و درس‌های عملی زندگی‌آموز او در قالب کلمات و جملات برای نسل امروز افتخار و وظیفه است.
اینکه طی سال‌های گذشته آثار متعدد و متنوعی توسط شماری از نویسندگان برای شهید همت به رشته تحریر درآمده‌اند و آیا این آثار در ترسیم سیمای تابناک آن نازنین موفق بوده‌اند یا خیر، باید بگویم که به نظر من پاسخ این پرسش قطعاً مثبت است. چرا که هریک از این کتاب‌ها از زاویه‌ای متفاوت به زندگانی پر ماجرای این شخصیت محبوب قلوب ملت ایران پرداخته‌اند و خب، تا حدود زیادی توفیق داشته‌اند او را به جامعه معرفی کنند. البته ناگفته پیداست که پیرامون سیره زندگانی شخصیتی مثل شهید همت، هرچقدر بنویسیم، باز هم نمی‌توانیم ادعا کنیم همه چیز درمورد او گفته شده و دیگر حرفی برای گفتن نمانده است و صد البته که این اصل، در مورد اکثر شهدای پر آوازه دوران دفاع مقدس صدق می‌کند.
* تسنیم: اجازه بدهید به سراغ کتاب برویم، «ماه تمام» آیا یک زندگی نامه روایی است؟ چه دوره‌های از زندگی شهید را در بر می‌گیرد؟
«ماه تمام» یک اثر مستندِ توصیفی ـ روایی است که بازه‌ای بیست و هشت ساله، یعنی از بدو تولد تا شهادت و حتی بعد از شهادت شهید همت را در بر می‌گیرد.
* تسنیم: برای نگارش این کتاب از چه منابعی استفاده کردید؟
به استناد فهرست منابعی که در انتهای کتاب آورده‌ام؛ علاوه بر بهره‌گیری از 40 عنوان کتاب و نشریات، از صدها ساعت کاست‌های دیداری و شنیداری اعم از مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها، وقایع‌نگاری لحظه به لحظه توسط راویان لشکر 27 موسوم به «با فرماندهی» و جلسات توجیهی شهید همت با کادرهای لشکر طی دوران بیست ماهه فرماندهی او گرفته تا مجموعه‌ای از مصاحبه‌های به عمل آمده با اقوام، دوستان و همرزمان ایشان نیز بهره بردم. همچنین از یادداشت‌ها و مدارک شخصی شهید همت استفاده کردم تا سرانجام موفق شدم جورچینِ گسترده زندگی این سردار پر آوازه را گام به گام تکمیل کنم.
* تسنیم: یکی از ویژگی‌هایی که در عرصه زندگینامه نویسی شهدای شاخص دفاع مقدس لازم است حتماً به آن پرداخته شود، ارائه تصویری واقع نما از شخصیت و تفکرات شهید به مخاطبان نسل امروز جامعه ایران است. مشخصاً مقصودم نسل جدیدی است که نه لحظات وقوع انقلاب را درک کرده‌اند و نه دوران 8 ساله جنگ را. ولی نام قهرمانانش را بسیار شنیده اند. قهرمانانی مانند:چمران، بروجردی، صیاد شیرازی، عباس دوران، همت، باکری، متوسلیان و... به نظر شما در معرفی این قهرمانان ملی به مخاطبان نوجوان و جوان امروز جامعه ایرانی، تاچه اندازه موفق بوده‌ایم؟
ببینید! نوشتن زندگینامه مستند کار خیلی سخت و پردردسری است. چون که شما قرار است با کنار هم قرار دادن مجموعه‌ای متنوع، متفاوت و بعضاً حتی متضاد از روایت‌ها، خاطرات و ناگفته‌های فراوان پیرامون یک شخصیت به روایت اطرافیان او به یک قصه واقعی و منسجم از زندگانی وی برسید که در ساختار کلی‌اش هم ریتم خوبی داشته باشد، هم از جاذبه لازم برخوردار باشد و هم فراز و فرود منطقی هر جزء از فصول اثر به گونه‌ای باشد که مخاطب امروزی با کلیت زندگینامه رابطه برقرار کند. آن هم به قول شما مخاطبی که نه جنگ را درک کرده و نه انقلاب مردم ایران را. صرفاً نامی از این قهرمانان را بر روی تابلوی خیابان‌ها و بزرگراه‌ها می‌بیند و در این سیر شتابناک زندگی مدرن شهری از کنارشان عبور می‌کند.
در عرصه دفاع مقدس هنوز جاده‌های نامکشوف، فراوان‌اند
اما اینکه چقدر در این کار موفق بوده‌ایم؛ پرسشی است که پاسخ آن را بایستی از همان دسته مخاطبین آثاری مثل «ماه تمام» گرفت. البته نبایستی به صرف نگارش چنین کتاب‌هایی دل خوش کنیم و خودمان را گول بزنیم. باید اعتراف کنیم که هنوز در این عرصه، جاده‌های نامکشوف، فراوان‌اند. چه این که مکمل کار نگارش یک کتاب شاخص، تولید فیلم، سریال و حتی مجموعه‌های جذاب انیمیشن بر اساس مندرجات آن کتاب است. از همه این‌ها مهم‌تر؛ وظیفه‌ای است که به عهده مراکزی همچون: کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و دیگر سازمان‌ها و مراکز مرتبط است.
کوتاهی مراکز و سازمان‌های متولی کودک و نوجوان در معرفی قهرمانان ملی
مثلاً از همین کتاب «ماه تمام» و یا دیگر کتاب‌های حوزه سرگذشت‌نامه شهیدان و حتی کارنامه‌های عملیاتی یگان‌ها و خاطرات شفاهی رزمندگان، می‌توان فراوان سوژه‌های ناب استخراج کرد که متناسب با ذائقه گروه‌های سنی کودکان و نوجوانان باشد. مع‌الأسف به ندرت شاهد چنین رویکردی بوده‌ایم و سیاست جاری این مراکز همچنان بر مبنای ترجمه و باز نشر آثار خارجی استوار است. تا آن زمان که این روشِ نامعقول در چنین دستگاه‌هایی جاری و ساری باشد، قطعاً ما در معرفی شخصیت‌های برجسته ملی و فرماندهان حماسه آفرین نظامی میهن‌مان موفق نخواهیم بود.
* تسنیم: شما در «ماه تمام» چقدر به این سمت حرکت کردید؟
از آنجا که به گواهی لایه‌های متنوع زیست و سلوک فردی و اجتماعی شهید همت، او از ویژگی‌‌های فراوانی برای جذب مخاطب برخوردار است، لذا من در تمامی فرازهای زندگی این فرمانده محبوب که تمام افتخارش این بوده است تا به او معلم گفته شود، نه فرمانده، تلاش کردم در ترسیم سیمای او از چرخش قلم به سمت «اَبَر قهرمان‌سازی» پرهیز کنم و تمامی آن خصلت‌های انسانی برخاسته از روحیات شهید همت را برای مخاطب به تصویر بکشم. در راه رسیدن به این مقصود؛ بنده در بسیاری از فرازها از سخنان خود شهید همت وام گرفتم، گاهی از فرماندهان هم ردیف و یا رده بالاتر ایشان، در فرازهایی هم از صحبت‌های رزمندگان کادر و بسیجی تحت امر و از همه مهم‌تر؛ از خانواده این «انسان ـ آموزگار ـ فرمانده» دوست داشتنی مدد جستم.
شهید همت «خوشگل‌الشهدا»ی لشگر 27 بود
* تسنیم: وجه تشابه کتاب قبلی شما درباره شهید همت با کتاب فعلی، استفاده از نام «ماه» در عنوان کتاب است، آیا در این کاربرد تعمدی وجود داشته است؟
شک نکنید که حتماً تعمدی در کار بوده است. دست کم به دو دلیل، الف) چهره جذاب، چشمان آهو وَش و قامت برازنده ایشان، طوری که وقتی هرکس او را می‌دید، بی‌اختیار مجذوب جمالِ خدا داده‌اش می‌شد. شاید به همین خاطر باشد که همت در جمع بچه‌های قدیمی لشکر 27 به لقب بامزه «خوشگل‌الشهدا» معروف است.
ب) حروف «میم» و «الف» و «ه»؛ اولین حرف‌های سه کلمه «محمد» «ابراهیم» «همت» هستند که اگر کنار هم قرارشان بدهیم می‌شود: «ماه» و اما «تمام». همگان به ماه شب چهارده می‌گویند «ماهِ تمام»!
رهاورد کتاب برای مخاطبان معرفی شهیدی با اقتدار در کنار مظلومیت‌های فراوان
* تسنیم: معمولاً گل علی بابایی در کتاب‌هایی که می‌نویسد، بخش‌های ناگفته‌ای از تاریخ دفاع مقدس را هم برای مخاطب اثرش نمایان می‌کند، در «ماه تمام» چه ناگفته‌هایی از شهید همت وجود دارد؟ به عبارت دیگر؛ شهید همتی که مخاطب پس از خواندن این کتاب می‌شناسد، چه تفاوتی با شهید همتی که قبل از مطالعه کتاب می‌شناخت دارد؟
به اعتقاد خودم و به استناد بازخوردهایی که گرفتم، آنچه که از شخصیت شهید همت بعد از خواندن «ماه تمام» به خواننده منتقل می‌شود، سه وجه «انسانیتِ در اوج»، «اقتدار کم‌نظیر» و «مظلومیت بی‌مانند» اوست. اقتدار این بزرگوار در کنار مظلومیت‌های فراوانی است که در طول دوران فرماندهی‌اش بر لشکر متحمل آن‌ها شد، شاید از مهم‌ترین رهاوردهای کتاب برای خواننده‌اش باشد.
به عنوان مثال؛ آن همتی را که ما در نبردهای فتح‌المبین و الی بیت‌المقدس در کنار حاج احمد متوسلیان می‌بینیم، با همت تنها و غریبی که در عملیات رمضان خونِ دل می‌خورد، خیلی تفاوت دارد.
چه اینکه همتِ فرمانده سپاه 11 قدر در نبردهای عاشورایی والفجر مقدماتی و والفجر-1 با همتی که در برهه اواخر بهار تا پایان آذر 1362 و در بحبوحه درگیری‌هایش با عناصر اطلاعات ـ عملیات و تیپ ابوذر لشکرش می‌بینیم، بسیار تفاوت دارد.
اما اوج اقتدار، و همزمان با آن مظلومیت و تنهایی همت در کوران چهارده شبانه‌روز آغازین عملیات آبی ـ خاکی خیبر برای خواننده کتاب نمایان می‌شود و با شهادت او به فرجام نیکو یا به تعبیر شیوای حضرت امام (ره): "بالاترین اوج می رسد."
هرچند که این پایان کار نیست. همتی که در سه فصل پایانیِ «ماه تمام» از زاویه نگاه سرکار خانم بدیهیان؛ همسر ارجمند ایشان، آقای محسن رضایی؛ فرمانده کل وقت سپاه و از همه جالب‌تر از دیدگاه سردار دل‌ها شهید حاج قاسم سلیمانی به خواننده کتاب عرضه می‌شود، عمق شخصیت و بزرگی این فرمانده محبوب رزمندگان پایتخت را به رخ می‌کشد.
چه اینکه مقدمه آقای محمدمهدی همت؛ یادگار ارشد حضرت ماه تمام بر مطلع این کتاب هم خود، گویای بسیاری از حقایق ناگفته است.
امیدوارم با نگارش و نشر این کتاب، به عموم خوانندگان خوش ذوق آثار ادبیات معاصر ایران، به ویژه پسران و دختران اهل مطالعه کشورمان تحفه‌ای درخور شأن شهید همت را تقدیم کرده باشم. در این صورت، اجر خودم را برده‌ام.
انتهای پیام/
