به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم، جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا در شامگاه 26 فروردین ماه سال جاری در رابطه با مناسبات واشنگتن-مسکو سخنرانی کرد. حرفهای بایدن تنها تکرار مواضع آمریکا طی چند ماه گذشته علیه روسیه و بیان برخی نگرانیها درباره پروژه نورد استریم-2 بود.
پیش از سخنرانی بایدن، دولت آمریکا لیستی از تحریمها علیه 46 نهاد، شرکت و شخص حقیقی روس را اعلام کرد که البته طی آن 10 دیپلمات روس اخراج میشوند. این تحریمها همچنین خرید اوراق بهادار به روبل را از ماه ژوئن ممنوع میکند. با این وجود مقامات روس خسارتهای ناشی از این تحریمها را زیاد نمیدانند.
در مقایسه با تحریمهای سال 2014 و 2018 وحشت در بازار ارز ناشی از آن کمتر بوده و البته این واکنش اولیه در نوع خود عواقب منفی برای اقتصاد روسیه نداشته است، به واقع روبل در ابتدا سقوط کرد اما پس از آن جمع شد و حتی برخی ضررها را پس گرفت. ارزش روبل روسیه در 14 آوریل 77.25 دلار، در ابتدای روز اعمال تحریمها یعنی 15 آوریل 75.68 دلار بود و طی ساعات اولیه روز بعد به 76.98 دلار افزایش مییابد. با این حال در درازمدت ممکن است ارزش روبل روسیه کاهش یابد، اما آن شوک ارزی که در سالهای مشابه اتفاق افتاد، در تحریمهای دو روز گذشته رخ نداد.
تحریمهای آمریکا علاوه بر شرکتهای فناوری اطلاعات، اوراق قرضه روسیه موسوم به او اِف زد (OFZ) را نیز مورد هجمه قرار داده است. در این مورد به نظر میرسد که تحریمهای آمریکا فقط در خریدهای مستقیم از مؤسسات دولتی مانند وزارت دارایی، بانک مرکزی و صندوق رفاه ملی یا آنچه که به صورت کلی بازارهای اولیه مینامند، اعمال میشود. اما معامله در بازارهای ثانویه میتواند انجام شود.
بر اساس اطلاعات بانک مرکزی فدراسیون روسیه، حدود 6.9 درصد از سهم کل سرمایهگذاران در اوراق قرضه روسیه، سرمایه گذاران انگلیس و آمریکا هستند. به طور کلی سهم سرمایه گذاران غیرمقیم در اوراق قرضه روسیه طی ماه مارس سال جاری 20.2 درصد بوده است. بنابراین تنها 3 تریلیون روبل از اوراق قرضه به خارجیها اختصاص دارد که در این میان حدود 0.8 تریلیون روبل آن توسط سرمایهگذاران آمریکایی نگه داری میشود. در این صورت میتوان گفت که تحریمها بر بازار اوراق قرضه اصلی روبل تأثیر عمدهای نخواهد داشت، اما در دراز مدت منجر کاهش سود سرمایه خارجی به روسیه خواهد شد. حتی موارد مربوط به امنیت روانی بر کاهش ضریب اطمینان سرمایهگذاری خارجی تأثیر خواهد داشت.
اقتصاد فدراسیون روسیه به صورت حمایتگرایانه و با نظارت دولتی دنبال میشود که این موضوع آسیب پذیری در برابر تحولات جهانی و حتی تحریمها را کاهش میدهد. اما در مجموع تحریمها بر اقتصاد روسیه بیتأثیر نیستند و در صورتی که به صورت گستردهتر اعمال شود، تأثیرات آنی و مخربی نیز خواهد داشت. این اتفاقات باعث میشود که روسیه به دنبال ایجاد یک سیستم جایگزین پرداختها باشد تا کمتر از نوسانات در برابر دلار آسیب ببیند. البته باید گفت توصیف و بسط موضوعات تأثیرگذار ناشی از تحریمهای اخیر آمریکا در اقتصاد روسیه به همین میزان خلاصه نمیشود اما این موضوعات دیگر مانند قوی سیاه برای مسکو نیست و طبیعتاً واکنشهای متناسب از جانب روسیه برای کاهش خسارتهای آن صورت میگیرد.
غذای سیاست خارجی آمریکا بدون چاشنی تحریمها بیمزه است!
بایدن در سخنرانی خود درباره روسیه مدعی شد که تحریمها علیه مسکو باید بیش از این باشد. در واقع رئیس جمهور آمریکا به گونهای اذعان کرد در مجازات روسها به دلیل نفوذ سایبری و دخالت در انتخابات 2020 تخفیف قائل شده است. دولت روسیه پیش از با صراحت اعلام کرده بود که هرگونه اعمال تحریم جدید از جانب آمریکا، با پاسخ قاطعانه مسکو روبرو خواهد شد. بنابراین بایدن در سخنرانی خود تلاش کرده بود که اعمال تحریمهای خصمانه را با کمی تلطیف جلوه بدهد تا روسیه از هرگونه دیدار سران دو کشور در تابستان سال جاری منصرف نشود. اما برای این نوع اقدام میتوان چند سناریوی طولی و مرتبط را در نظر گرفت:
1. بایدن تلاش میکند تا فرمتهای مختلف برای گفتوگو با روسیه را حفظ کند، اما این فرمتها با هدف کسب امتیاز و اعمال محدودیتهای بیشتر دنبال میشود.
2. برای حفظ فرمت گفتوگو کاخ سفید از مواضع سخت در برابر روسیه مانند مسئله اوکراین، کریمه، دونباس، همچنین موارد مربوط به نفوذ سایبری، دخالت در انتخابات و حتی موضوعات حقوق بشری استفاده میکند تا از نظر بینالمللی توجیهی برای رفتارهای خود داشته باشد و البته مسکو را تحت فشار قرار دهد.
3. در نهایت آمریکا با توجه به موضوعاتی که تحت عنوان مجازات روسها در نظر میگیرد، شروع به اعمال تحریمها و افزایش اهرمهای فشار میکند تا بتواند از آنها در فرمت گفتوگو بهرهگیری بیشتری داشته باشد. به واقع دولت بایدن تلاش میکند تا با مواضع بالاتری در گفتوگو حضور پیدا کند.
البته برخی کارشناسان اعمال تحریمهای جدید را اطمینان بخشی دولت بایدن به مخالفان دولت روسیه در کنگره آمریکا عنوان میکنند که با توجه شدت تحریمها این موضوع نیز دور از ذهن نیست. در مجموع همه این موارد سیاستهای ایالات متحده برای اقدامات خصمانه علیه رقبای خود است تا از بحرانهای داخلی آمریکا بکاهد.
یادداشت از میکائیل مدیرروستا، پژوهشگر مسائل روسیه
انتهای پیام/