سناریوهای ۴گانه بد و بدتر پیش روی عربستان در یمن

خبرگزاری تسنیم-- امین حطیط تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه در مقاله‌ای در روزنامه لبنانی البناء با اشاره به افق احتمالی پیش روی تجاوز عربستان سعودی به یمن نوشت: ممکن است عربستان سعودی قطعنامه اخیر شورای امنیت در زمینه یمن را سرپوشی بر تجاوزهای خود در این کشور و همچنین پوششی برای مخفی ماندن ناامیدی دو وجهی این کشور از تجاوز اخیر قلمداد کند، اما ظن و گمان یک چیز است و واقعیت چیز دیگر. واقعیت موضوع کاملاً متفاوت از آرزوها و آرمان‌های عربستان سعودی و مشوقان این کشور در تجاوز به یمن است که آن را در این معرکه  تقریباً تنها گذاشته اند تا جنایت‌هایی را انجام دهد که هیچ روزنه امیدی برای تحقق اهداف آن وجود ندارد و در عین حال روزی بر ضد این کشور به کار گرفته خواهد شد.

شکست دو وجهی عربستان سعودی در یمن

کسی که نمی‌خواهد این نکته را باور کند که عربستان سعودی در ناامیدی دو جانبه‌ ای به سر می ‌برد، در حق واقعیت جفا کرده و قبل از دیگران خود را فریب داده است. عربستان سعودی با ناامیدی پیچیده و دو وجهی مواجه است. اولین ناامیدی در عرصه میدانی و دومین ناامیدی در مناسبات این کشور با کسانی است که تصور می‌کرد هم ‌پیمان آن هستند. این شکست‌ها و یأس حتی با مصوبه اخیر شورای امنیت که متأثر از دلارهای عربستان بود نیز قابل پوشش دادن نیست و این قطعنامه هیچ تأثیر میدانی نداشته و واقعیت را تغییر نخواهد داد.

در عرصه میدانی با وجود ادعای عربستان سعودی مبنی بر انجام 1350 حمله هوایی و کشته شدن 500 نفر از عناصر حوثی ها و تخریب انبارهای تسلیحاتی و فرودگاه‌های یمن و ... به نظر می‌رسد که عربستان سعودی جنایت و کشتار گسترده‌ای را بر ضد شهروندان انجام داده که جزء ماهیت جنایت‌ های جنگی است. این کشور همچنین زیرساخت‌های یمن را هم تخریب کرده اما نتوانسته به قدرت نظامی ارتش یمن و کمیته‌های مردمی و جریان حوثی انصار الله آسیب برساند. این موضوع باعث شده نیروهای مذکور بتوانند حملات خود را برای تسلط بر مناطق حضور تروریست‌ها و پاک‌سازی مناطقی که عربستان سعودی بر روی آن‌ها حساب کرده بود، دنبال کنند و کانون های ناامنی در یمن را از بین ببرند.

به این ترتیب عربستان سعودی به موشک باران خود ادامه می‌دهد، در حالی ‌که نیروهای ملی‌گرا و رسمی و مردمی یمن در تمامی بخش‌ های کشور گسترده شده و هر فرصتی را از عربستان سعودی برای دست گذاشتن بر منطقه‌ای جهت ایجاد حاکمیت آل سعود در آن می‌گیرند.اوضاع این در همین حد باقی نمانده است ، بلکه سخنگوی نظامی ارتش یمن اعلام کرده که واکنش به جنایت‌ های عربستان سعودی در زمان و مکانی که فرماندهی یمن تشخیص دهد، انجام خواهد شد و این واکنش برای عربستان سعودی بیش از آن چیزی که تصورش را دارد، دردناک خواهد بود. عربستان سعودی قبل از دیگران معنای این تهدید را می‌داند ،  چرا که در گذشته نیز آن را آزمایش کرده است.

چیزی به نام ائتلاف طوفان قاطع وجود ندارد

در سطح تشکیل ائتلاف تجاوز طلبانه بر ضد یمن ناامیدی عربستان سعودی کمتر از تحولات میدانی نیست، چرا که ائتلافی که ریاض بر روی آن حساب کرده بود، به نظر می‌رسد توهمی بیش نبوده و محقق نشده است. اوضاع کنونی این واقعیت قطعی را نشان می ‌دهد که چنین ائتلافی که عربستان سعودی ادعای انجام عملیات طوفان قاطع از سوی آن را دارد، اصلاً تشکیل نشده است. در اینجا من با افرادی که می‌گویند ائتلاف تجار شکاف شده، اختلاف نظر دارم. چرا که چنین ائتلافی اصلا تشکیل نشده است. مبانی اساسی تشکیل یک ائتلاف مشخص است و حتی یکی از این مبانی در مورد عربستان سعودی کامل نشده است، چه برسد به اینکه بیانیه‌های تأیید این ائتلاف را یکی از این مبانی بدانیم. ائتلاف اساسنامه و فرماندهی و اتاق عملیات و هیئت‌های برنامه ‌ریزی و اجرا و سند کاری و استراتژی و روش فعالیت و اراده اقدام مشترک برای تحقق اهداف مشترک نیاز دارد، اما هیچ یک از این مسائل در مورد آن چیزی که ائتلاف توفان قاطع نام گذاشته شده، وجود ندارد.

در عرصه واقعیت هیچ‌ یک از دولت‌ هایی که عربستان سعودی ادعای پیوستن آن‌ها به ائتلاف را دارد، موضعی در مورد ورود جدی به جنگ اتخاذ نکرده‌اند و مواضع این کشورها بین مشارکت نمادین با برخی هواپیماها و وعده اعزام چند یگان‌ نمادین و رد کلی اقدامات نظامی و دعوت به راه ‌حل سیاسی جهت پایان دادن به بحران در نوسان است. پاکستان مشارکت نظامی در این حمله را رد کرده و مصر با مشارکت محدود شامل 700 نظامی و 4 هواپیما در آن حاضر شده است. سهم اردن در این حملات نمادین و محدود است و مراکش در این زمینه تردید دارد. در نتیجه عربستان سعودی به تنهایی در باتلاقی گرفتار شده که با ارزیابی‌های غلط و اشتباه در محاسبات در آن وارد شده است، این در حالی است که عربستان سابقه سیاسی و میدانی و استراتژیک چنین تصمیماتی را نداشته است. 

تأثیرات این ورطه در رفتار مقامات آل سعود و مواضع تردید آمیز و سخت مسئولان این کشور در کنفرانس‌های مطبوعاتی روزانه از جمله مواضع سخنگوی نظامی آل سعود در عملیات توفان قاطع دیده می‌شود، چرا که در سایه انسداد افق پیروزی عربستان سعودی در تجاوز به یمن و تحقق اهداف این کشور در بازگرداندن آن به قیمومت خود، وی حرفی برای گفتن ندارد و تنها به تکرار سخنان قبلی می‌ پردازد. این در حالی است که مصوبه اخیر شورای امنیت هیچ راه حلی ارائه نداده و تنها به حمایت معنوی از عربستان سعودی و مجازات پوشالی دشمنان آن بسنده کرده است.

سناریوهای چهارگانه پیش روی ریاض

در سایه این شرایط عربستان سعودی خود را ناگزیر می‌بیند تا یکی از 4 روش زیر را انتخاب کند:
اول: توقف تجاوزها و جستجوی میانجی مورد اعتماد برای ادامه گفت ‌و گوهای یمنی و ورود به گفتگوهایی که این کشور را از بحران خارج کرده و یمن را برای مردم آن رها کند. ما این راه حل را منطقی و برای جلوگیری از خسارت‌های بیشتر به تمامی طرف‌ها می ‌دانیم. در این صورت از دید یمنی ها ، ملت آن می‌ توانند تصمیم ‌گیری مستقل خود را در دست گرفته و به کشتار و ویرانی پایان دهند و عربستان سعودی نیز باب واکنش‌های قریب‌ الوقوع یمنی ها که برای اوضاع داخلی این کشور دردناک است را می‌بندند. اما براساس افکار ناپخته و داغ سعودیها ما پیش‌ بینی می‌کنیم که عربستان سعودی این مسیر را در پیش نگیرد و هیچ دولت منطقه‌ای رقیب با این کشور در فضای استراتژیک از جمله ترکیه و قطر نیز مسیر این روند را برای ریاض هموار ننماید.

دوم: پناه بردن به شورای امنیت جهت اتخاذ تصمیمی برای توقف جنگ و خونریزی و احیای مجدد میانجگری فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل متحد و از سرگیری گفتگوهای داخلی با در نظر گرفتن متغیرات جدید. این تصمیم متفاوت از تصمیمی است که اخیراً با درخواست عربستان سعودی صادر شده است، چراکه مصوبه اخیر برای حمایت از راه حل صادر نشده، بلکه برای حمایت از تجاوز به یمن صادر شده است. اما تصمیم به راه حل، چیزی است که همه گروه‌ها را راضی می‌ کند و آستانه معقولی برای ورود به گفتگوها فراهم می ‌نماید. طرح ایران می‌ تواند هسته اصلی چنین تصمیمی به شمار آید، طرحی که برون رفت عربستان سعودی بدون خسارت‌های بیشتر از باتلاق کنونی خواهد بود. البته بر اساس متغیرات میدانی این طرح هیچ دستاوردی برای آل سعود در یمن نخواهد داشت و مقدمه‌ای برای فروپاشی آن و شکاف در فضای استراتژیک عربستان سعودی خواهد بود. این چیزی است که باعث می ‌شود برخی در عربستان سعودی آن را رد کنند.

سوم: ادامه حملات هوایی بدون ورود به درگیری‌های زمینی مؤثر در خاک یمن. شاید عربستان سعودی این راه را بهترین راه برای خود بداند، اما در عمق مطلب اینگونه نخواهد بود، چرا که آینده مانند گذشته نیست، به ویژه اینکه یمنی ‌ها آماده ‌سازی خود برای واکنش به این تجاوز را آغاز کردند. ما پیش ‌بینی می ‌کنیم که در صورت ادامه حملات هوایی ارتش یمن و متحدان آن واکنش‌ های برنامه ‌ریزی شده را در داخل عربستان سعودی انجام دهند و در عین حال از هر اقدامی که بتوان آن را "اقدام تروریستی " توصیف کرد، بپرهیزند. ما اعتقاد داریم که در صورت انجام این واکنش که قطعاً در لحظه مشخص خود صورت می‌گیرد، عربستان سعودی خود را در دایره ‌ای از سختی‌ها و شکست‌های شدید خواهد دید. این در حالی است که یمنی ها بستر مناسب برای واکنش داخلی و خارجی به این حملات را مهیا کرده اند.

چهارم: ورود به جنگ زمینی در یمن. این گزینه می‌تواند برای عربستان در ابعاد جزئی یا فراگیر بدترین گزینه باشد. چرا که در این ‌صورت عربستان سعودی خود را در مقابل یک جنگ فرسایشی خواهد دید که توان نظامی آن را به استهلاک برده و بازدارندگی آن را کاهش می‌دهد. این راه می‌تواند نزدیک‌ ترین راه به سقوط آل سعود و تجزیه عربستان بر اساس برنامه ‌ریزی‌های غربی باشد.

خلاصه این که عربستان سعودی خود را از رسیدن به پیروزی در یمن ناتوان می‌ بیند، به این ترتیب این کشور باید بین شکست مادی یا معنوی یا ترکیبی از این دو شکست یکی را انتخاب کند و عاقل کسی است که در صورت عدم دستیابی به پیروزی، کم‌ هزینه ترین مسیر را برگزیند.

انتهای پیام/پ