وجود دور هرمنوتیکی بین عقل و وحی در نصوص دینی/ عقلِ ناسازگار با وحی کدام است؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست علمی «نسبت عقل و وحی» به همت گروه کلام مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و انجمن کلام حوزه علمیه، با حضور حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی، رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت(ع) دانشگاه قرآن و حدیث و شهرام پازوکی، مدیر گروه ادیان و عرفان مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران شب گذشته در محل مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.

در این نشست حجت‌الاسلام خسروپناه به بررسی مسائل بنیادین در نسبت بین عقل و وحی پرداخت و گفت: در مطالعه تناسب عقل و وحی باید به پنج مسئله اساسی توجه کنیم: نخست معانی عقل از نظر وحی؛ دوم کارکردهای عقل از منظر وحی، سوم چگونگی ترتب معرفت‌شناختی میان عقل و وحی، چهارم: نقش عقل در فهم وحی و پنجم اولویت هر کدام از عقل و وحی در تعارض میان آنها.

وی ادامه داد: اگر بخواهیم به نظرات متفکران شرقی و غربی بپردازیم باید به این چند مسئله توجه کنیم و نظرات آنها را در مورد هر کدام از این مسائل به دست آوریم تا به فهم هر متفکر از مسئله پی ببریم.

خسروپناه در ادامه به بیان اقسام عقل در کتب فلسفی پرداخت و افزود: برای این امر باید به معنایی که کلمه عقل در متن به کار فته است توجه کرد، عقل معانی مختلفی مانند عقل ادراکی، عقل نظری، عقل عملی، عقل منبعی، عقل جوهری،‌ عقل حسابگر، عقل ابزاری، عقل خودبنیاد و اقسام عقل نظری مانند عقل هیولانی، عقل مستفاد و غیره دارد.

وی در مورد معنای عقل در متون دین گفت: از منظر وحی و سنت عقل در معنای ادراکی به کار رفته است. در معنای جوهری نیز به کار رفته است که از آن به عقل نوری تعبیر می‌شود و عقل حسابگر که معادل تقریبی عقل معاش در روایات است.

استاد کلام و فلسفه حوزه علمیه گفت: این عقل خودبنیاد است که با وحی اسلامی نمی‌سازد. عقل خودبنیاد که در شناخت انسان و جهان از استفاده از وحی سرباز می‌زند در تخالف با وحی است. اما این لزوما به معنای مخالف بودن دین با دستاوردهای عقل مدرن نیست.

وی ادامه داد: کارکردی از عقل در نصوص دینی ما مورد اشاره است که در متون فلسفی به آن بسیار کم پرداخته شده است و آن عقل هدایتی است که عقل آخرت‌ساز و حکمت‌ساز است. این عقل همانی است که در تقابل با جهل است. دانشی که هم هست‌ها و نیست‌ها و بایدها و نبایدها و هم عاقل را به سوی عمل جهت می‌دهد.

خسروپناه در مورد نسبت معرفت‌شناختی بین عقل و وحی گفت: در نصوص دینی یک دور هرمنوتیکی بین عقل و وحی وجود دارد. عقل مستقل از وحی چه در حوزه شناخت و چه در حوزه عمل بر ایمان تقدم دارد، اما پس از رسیدن به ایمان همین ایمان یک شکوفای عقلانی جدید برای فرد ایجاد می‌کند و این عقل شکوفا شده بر ایمان هم تاثیر می‌گذارد و این سیر متقابل ادامه‌دار است.

انتهای پیام/ی12