جای خالی محمد قهرمان را در شناخت ظرایف و دقایق سبک هندی کسی نمی‌تواند پر کند

محمد‌جعفر یاحقی استاد زبان و ادبیات فارسی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ با اشاره به ویژگی‌هایی ادبی مرحوم محمد قهرمان گفت:‌ مرحوم قهرمان در واقع یکی از چهره‌های یگانه آشنا با سبک هندی بود، تا زمانی که مرحوم گلچین معانی در مشهد ساکن بود‌، هر دو به سبک هندی آشنایی داشتند،‌ پس از فوت گلچین معانی،‌ مرحوم  قهرمان تنها کسی بود که با ریزه‌کاری‌های سبک هندی در شاخه صائب آشنا بود.

وی افزود:‌ عمده کار قهرمان در فعالیت‌های ادبی بر روی صائب متمرکز بود و شاخه متعادل و ایرانی سبک هندی که سبک ثانی بود‌، را پژوهش می‌کرد،‌ حتی می‌توان گفت،‌ به شیوه صائب و راحت‌تر از صائب شعر می‌گفت که از جهتی به سبک عراقی نزدیک می‌شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد:‌ قهرمان در کتابخانه دانشکده ادبیات تهران مشغول بود،‌ دیوان ناظم هروی و دیوان صائب را در 6 جلد ارائه کرد که بهترین تصحیح از دیوان صائب به شمار می‌رود،‌ پس از آن دیوان کلیم کاشانی که به شیوه صائب و مورد علاقه‌اش بود،‌ را تصحیح کرد که از سوی آستان قدس رضوی منتشر شده است. پس از آن در سال 75 در دانشگاه فردوسی مشهد دیوان محمدجان قدسی مشهدی از پیروان صائب بود،‌ را تصحیح کرد.

وی ادامه داد: مرحوم قهرمان علاقه وافری به سبک هندی داشت و در شناخت دقایق و ظرایف سبک اصفهانی نیز تبحر پیدا کرده بود، بسیار دقیق می‌توانست کار را به سرانجام برساند و با شرح لغات و تبلیغات بهترین شناخت را به دست داده بود.

عضو پیوسته شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به دیگر آثار محمد قهرمان گفت:‌ وی هم‌چنین گلچینی از دیوان شاعران سبک هندی با نام «صیادان معنی»  که شاه بیت‌های اغلب شاعران سبک هندی را عرضه کرده است،‌ در 700 صفحه منتشر کرد که بهترین نمونه از شعرهای سبک هندی است.

یاحقی تصریح کرد:  قهرمان هم چنین درباره شهاب ترشیزی و شاپور تهرانی نیز کارهایی به صورت مقاله و دیوان چاپ کرد، دو گزیده هم از صائب تهیه کرد که چون در دانشگاه‌ها تدریس می‌شد، پرفروش و مورد توجه دانشجویان قرار گرفت. یک ویژگی عمده دیگر کار قهرمان شعر سرودن به لهجه محلی بود،‌ قهرمان به زبان محلی شعرهای خوبی می‌گفت و از برجسته‌ترین محلی‌های خراسان شعرهای این شاعر بود.

وی ادامه داد:‌ وی به لهجه محلی با مهارت شعر می‌گفت و کمتر کسی به مانند او این توانایی را داشت که هم زیبا شعر بگوید،‌ هم زیبا شعرش را بخواند،‌ مجموعه‌ای از شعرهای را با صدای خوب نیز منتشر کرده است به نام «خده خدای خودم» که بسیار دلپذیر است.

نویسنده کتاب «خرد بر سر جان» افزود:‌  قهرمان در شناختن ظرایف سبک هندی مهارت خاصی داشت، اگر اشکالی بود خوب تشخیص می‌داد، وجود مغتنمی بود که جایش را کسی نیست که بتواند پر کرده و  همپای وی در شناخت ظرایف و دقایق سبک هندی تبحر داشته باشد. امتیاز دیگر این بود که از 50 سال پیش در منزل ایشان انجمن ادبی به راه بود و عصر هر سه شنبه شاعران بسیاری به منزل قهرمان می‌رفتند و در جمع شاعران شعر می‌خواندند، عده زیادی از شاعران خراسان دست پروده قهرمان بودند و شعرهایش را می‌خواندند، محفل ادبی و انسی بود که با رفتن ایشان این جلسه به تعطیلی کشانده شد. من بارها شاعران بسیار برجسته‌ای را در منزل قهرمان دیدار کردم.

وی اغلب سروده‌های قهرمان را در قالب غزل عنوان کرد و گفت:  قهرمان که در غزل صاحب سبک بود، مجموعه این غزل‌ها چند سال پیش به عنوان «حاصل عمر» چاپ شد. این اواخر نیز به رباعی گرایش پیدا کرده بود، رباعیات خوبی داشت، در اخوانیات و مراثی نیز بسیار سوزناک و دلشکار شعر می‌گفت. 

یاحقی در پایان گفت:‌ به هرحال هر کس بخواهد در سبک هندی ـ شاخه اصفهانی کار کند به دیوان‌های قهرمان نیازمند است،‌ و هم‌اکنون نیز دیوان‌های وی مبنای تحقیق برای مطالعه است، تذکره‌های دوره صفوی را خیلی خوب می‌شناخت و همه این‌ها در هر نوع پژوهشی بعد از این موثر خواهد بود.

انتهای پیام/