پاکستان با اندیشه اقبال می‌تواند از بحران‌های امروز عبور کند/ نظر فرزند اقبال درباره رهبر انقلاب
خبرگزاری تسنیم: مراسم «به یاد اقبال» با سخنرانی غلامعلی حداد عادل، محمدسرور مولایی، محمد بقایی ماکان، افتخار عارف حسین و جمعی از اقبال‌شناسان در موسسه فرهنگی اکو برگزار شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مراسم بزرگداشت علامه اقبال لاهوری عصر امروز ششم آذرماه، با حضور غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نورمحمد سفیر پاکستان ، محمدسرور مولایی، افتخار عارف حسین، رئیس موسسه فرهنگی اکو، بقائی ماکان، اقبال‌پژوه و جمعی دیگر از اقبال‌شناسان، به همت موسسه فرهنگی اکو در محل این موسسه برگزار شد.
حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سخنانی به تمجید از شعر اقبال لاهوری پرداخت و گفت: شعر او واجد عنصر عمیق اندیشه بود و به فرهنگ پاکستان و زبان و ادب فارسی بنا و تعالی بخشید. ملت پاکستان امروز با مشکلات زیادی مواجه هستند و شنیدن اخبار ناگوار این کشور مرا غمگین می‌کند و همواره آرزوی آرامش و استقلال و آزادی این کشور را داریم.
تنها جایی که رهبر انقلاب در میان سخنرانی گریه کرد
حداد عادل ادامه داد: رهبر ما در طول 35 سالی که از پیروزی انقلاب می‌گذرد تنها یک بار در میان سخنرانی گریه کرد و آن هنگامی بود که درباره آلام مردم پاکستان در سیلی که در سال گذشته در این کشور آمده بود سخن می‌گفت. این نشان می‌دهد که مردم پاکستان جه جایگاه والایی در دل مردم ایران دارد.
مردم پاکستان با اندیشه‌های اقبال از شرایط دشوار عبور کنند
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی اظهار امیدواریم کرد که مردم پاکستان در این روزگار سخت برای عبور از شرایط دشواری که دارند از اندیشه‌های اقبال لاهوری کمک بگیرند. امروز کسانی در پاکستان خود را مدافع اسلام و مردم معرفی می‌کنند که اندیشه‌هایشان در مقابل اندیشه‌های عرفانی و اسلامی علامه اقبال لاهوری قرار دارد.
نظر فرزند اقبال درباره اقبال‌شناسی رهبر انقلاب
حداد عادل با اشاره به مراسمی که 25 سال قبل در دانشگاه تهران برای بزرگداشت اقبال لاهوری برگزار شده بود اظهار کرد: برای همایش دکتر جاوید اقبال فرزند علامه اقبال لاهوری حضور داشت و سخنران اختتامیه آن مراسم آیت‌الله خامنه‌ای بود که در آن زمان ایشان رئیس جمهور ایران بودند. ایشان طی سخنرانی مفصلی به جایگاه اقبال و اندیشه‌های او پرداختند. فراموش نمی‌کنم که پس از سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای، دکتر جاوید اقبال گفتند اگر همه رهبران کشورهای اسلامی به اندازه آیت‌الله خامنه‌ای با اقبال آشنا بودند، امروز جهان اسلام وضع دیگری داشت. این نکته از عظمت اقبال نشان دارد.
وی کلامش را با شعری که 40 سال پیش برای علامه اقبال لاهوری سروده بود به پایان رساند.
پس از سخنرانی حداد عادل افتخار عارف و سفیر پاکستان در ایران در میزگرد اقبال‌شناسی با حضور استادان بقائی ماکان، اکبر جباری، شاه‌منصور خواجه‌اف از کشور تاجیکستان، مصطفی دولتیار، قاسم صافی، محمد کیف‌دوز، محمدسرور مولایی و مصطفوی برگزار شد.
توجه به اقبال به نقطه صفر رسیده است
بقائی ماکان در این میزگرد به جریان اقبال‌شناسی در ایران پرداخت و گفت: توجه به اقبال و آثار او در سال‌های گذشته تا پیش از 10سال پیش نسبتا خوب بوده و آثاری که در این زمینه منتشر شده بویژه در ایران و نه در پاکستان آثاری چشمگیر و جهانی بوده است. اما از حدود 9 سال پیش که من جریان اقبال‌شناسی در ایران را دنبال می‌کنم، این توجه روزبه‌روز کمتر شده و در حال حاضر توجه به اقبال به نقطه صفر رسیده است.
وی اظهار کرد: من به بهانه تولد و سالمرگ اقبال لاهوری اهم رسانه‌های ایران را بررسی می‌کنم و باید بگویم که امسال حتی یک کلمه در هیچ سایت خبری برای تولد اقبال که 18 آبانماه بود منتشر نشد. هیچ روزنامه‌ای حتی یک سطر درباره او ننوشت و صدا و سیمای ما در سکوت مطلق بود.
این اقبال‌شناس ادامه داد: دلیل این موضوع صرفا عدم توجه ایرانیان به اقبال نیست، بلکه دوستان پاکستانی ما هم کاری برای شناساندن و معرفی اقبال و فرهنگ کشورمان در ایران انجام نمی‌دهند.
وی با بیان اینکه اقبال‌شناسی در ایران هیچ متولی ندارد، افزود: فعالیت‌های جست و گریخته‌ای که انجام می‌شود عموما پراکنده است و هر کسی در این زمینه ساز خود را می‌زند و مردم هم اقبالی به مطالعه این آثار ندارند. به همین دلیل اقبال‌شناسی بشدت در حال افت کردن است.
شاهین اندیشه اقبال؛ اسیر منوپولیسم
ماکان اضافه کرد: از سوی دیگر متاسفانه اقبال‌شناسی در ایران به دست عده‌ای منوپولیسم افتاده است، شاهین اندیشه اقبال به همین خاطر در یک قفس منوپولیستی قرار گرفته و این شخصیت بزرگ فرهنگی در ایران به یک کریم کاشی مرثیه‌گو تبدیل شده و در پاکستان هم به میر امیر بدل شده است.
از حافظ تاکنون شاعری به قوت اقبال نداریم
وی در بخش دیگری از سخنان اظهار کرد: اقبال کسی بود که از زمان حافظ تاکنون در سبک کهن شعر فارسی شاعری به قوت او نداریم. همچنین اگر مولانا را کنار بگذاریم هیچ شاعر ایرانی اندیشمندتر از اقبال در تاریخ ادبیات وجود ندارد؛ اندیشه به معنای صرف آن یعنی اندیشه فلسفی. این حقیقت از سوی بسیاری از اهالی فرهنگ از جمله نصرت رحمانی، سیمین بهبهانی، احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، شریعتی و دیگران اذعان شده است.
اقبال و نواندیشان دینی
بقائی ماکان گفت: اقبال در نواندیشان دینی ما هم بشدت تاثیر داشت تا جایی که شما هیچ اندیشه محوری و کلی در شریعتی نمی‌یابید که قبلا اقبال لاهوری آن را مطرح کرده است. حتی بحث او از «خودی» را می‌توان با بحث خود در مازلو مقایسه کرد.
اگر اقبال در فرانسه متولد می‌شد، یک ژان پل سارتر بود
این پژوهشگر و مترجم در پایان سخنانش گفت: اگر اقبال در فرانسه متولد می‌شد یک ژان‌پل سارتر دیگر می‌شد که به واسطه او حزب نازی مجبور شد فرانسه را ترک کند اما اینجا ما با اقبال چه کار کردیم. اگر اقبال در پاکستان خوب فهمیده می‌شد امروز مجبور نبودیم امعا و احشای زنان و کودکان را با جاروی فراشی از کف خیابان‌های پاکستان جمع کنیم.
اقبال و توجه خاص به افغانستان
در پایان این مراسم محمد سرور مولایی پژوهشگر ادبیات فارسی و اقبال‌شناس با موضوع جایگاه اقبال در افغانستان و جایگاه افغانستان در اشعار اقبال سخنرانی کرد و گفت: در فهرست اعلام کلیات علامه اقبال بیشترین بسامد مکان‌ها در آثار او متعلق به نام افغانستان است. این یک نام صرف نیست. شناخت فرهنگ و مردم افغانستان در نوع و نگاه اقبال جایگاه والایی دارد.
مولایی ادامه داد: ما از طریق اشعار او که به ستایش مردم و سرزمین افغانستان پرداخته و ویژگی ستیز افغان‌ها با استعمار انگلستان را مطرح می‌کند بازشناسی خود می‌پردازیم. ویژگی شعری اقبال در زبان افغان‌ها و فرهنگ ما ماندگار شده است.
اقبال کابل را به دهلی ارجحیت می‌دهد
وی با اشاره به بازدید اقبال لاهوری از افغانستان در سال 1933 میلادی گفت: حاصل این دیدار مثنوی «مسافر» بود که بسیار جالب توجه است. او در شعر خود کابل را به دهلی ارجحیت می‌دهد به این دلیل که مردم افغانستان توانستند 3 بار استعمار انگلیس را در کشورشان با شکست مواجه کنند. اما چنین اتفاقی در دهلی نیفتاد.
این پژوهشگر افغانستانی ادامه داد: اقبال در تفکر آرمانی خود از مسلمانان، اقدام عملی مسلمانان برای ستیز با بیگانگان را می‌ستود، او توانسته بود این آرمان را در مردم افغانستان پیدا کند.
اقبال؛ مشهورترین شاعر در افغانستان
وی در پایان اظهار کرد: مردم افغانستان هم در طول تاریخ پاسخ علامه اقبال را به نیکویی دادند. چرا که او در حال حاضر مشهورترین شاعر در افغانستان است که بیشتر اشعارش توسط مردم این سرزمین حفظ می‌شود و مورد استفاده قرار می‌گیرد.
انتهای پیام/
