کارگرانی که سال ۹۳ را بدون قرارداد آغاز کردند

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، "پدر که باشی، مهم نیست چقدر اذیت می‌شوی، خسته‌ای یا این که مشکلات زندگی کمرت را خم کرده است. پدر که باشی نگاه یک خانواده به توست و باید در مقابل فرزندانی که تو را کوه تصور می‌کنند مقاوم باشی" اینها صحبت‌های محمد، کارگر 50‌ساله‌ای است که روز اول عید مشغول کار بوده است و سال جدید را نیز مانند سال گذشته بدون قرارداد کار و بیمه و امنیت شغلی آغاز کرد.

ساک دستی خود را جابه‌جا می‌کند و در پاسخ به "ناراحت نیستید عید را سر کار رفتید؟" می‌گوید: اولاً سال نوی شما مبارک؛ اگر مثل من باشی نمی‌گذاری دخترت متوجه شود که کارگری می‌‌کنی، الآن دیگر مردم همه کارهای خود از جمله بنایی، اسباب‌کشی و تمیز کردن خانه را انجام داده‌اند، اما ازآن‌جایی که اگر کار نمی‌کردم مجبور بودم 15 روز بیکار باشم، به‌ناچار در روزهای عید سر چهارراه و میدان ایستادم تا شاید کسی به من کاری بدهد.

محمد با بغضی که در گلو دارد، می‌گوید: سه سال پیش در شرکتی کار می‌کردم که تعدیل نیرو کرد و من هم بیکار شدم اما بچه‌هایم نمی‌دانند که برای کار به سر میدان می‌آیم و کارگری می‌کنم. دخترها درباره پدرشان تعصب دارند و اگر دختر حس کند که پدرش در این سن و سال کارگر ساختمانی است غصه می‌خورد.

*سرپرست خانواده باشی سختی کار معنایی ندارد

اسمش مرتضی و 45ساله است. کنار چهارراه در حالی که دستانش را زیر چانه‌اش گذاشته، خیره به ماشینی است که در مقابلش نیش ترمز می‌کند. شتابان بلند می‌شود شاید در فضای کسادی بازار کسی برایش کار در نظر داشته باشد ولی با دیدن ما و فهمیدن علت ایستادنمان متوجه شد که بلند شدنش با امید "کار" بی‌فایده بود؛ پای درددلش باز شد و گفت: اگر چند سال دیگر حق بیمه را پرداخت می‌کردم، بازنشسته می‌شدم اما شرکت محل کارم عذرم را خواسته و مجبورم برای گذراندن زندگی و تأمین مخارج زندگی‌ کارگری کنم.

وی می‌گوید: به هر دری زدم که کار مناسبی پیدا کنم اما تمام درها بسته بود، بهتر دیدم کارگری کنم تا شرمنده همسر و بچه‌هایم نباشم. وقتی از او سؤال می‌کنم "کار ساختمانی و تخریب ساختمان برای شما در این سن و سال مشکل نیست؟" جواب می‌دهد: 5 نفر نگاهشان به دستان توست، اینجا دیگر کار معنایی ندارد، باید تلاش کنم تا شرمنده آنها نباشم. وقتی سرپرست خانواده باشی سختی کار معنایی ندارد.

* قراردادهای سفیدامضای کارگران شهرداری

درحالی که از خیابان عبور می‌کردم حاج‌صالح پیرمرد کرمانشاهی نظرم را به خود جلب کرد، موهای سفیدش همخوانی با سن شناسنامه‌اش نداشت، 58ساله اما 70ساله به نظر می‌رسید، رفتگر خیابان است.

درباره علت کارکردنش در این سن و سال می‌گوید: با چند عروس و داماد مجبورم کارگری کنم. کارگر شهرداری هستم. علاوه بر سختی کارگری موضوعی که مرا اذیت می‌کند این است که نگاه اکثر مردم به کارگران تحقیرآمیز است؛ در حقیقت کارگران شرایط بدی را دارند.

وی ادامه می‌دهد: به‌کارگیری کارگر شهرداری به‌صورت ساعتی، خلاف ماده 15 فصل سوم قانون کار است. در این ماده اعلام شده با شغلهایی مثل منشی مطبهای پزشکی، نگهبانی، تأسیسات، مشاوره و مانند اینها قرارداد ساعتی ببندند و چنانچه بخواهند با کارگر دیگری قرارداد ساعتی ببندند باید از وزارت کار مجوز بگیرند.

حاج‌صالح تأکید می‌کند: اکنون سؤال اینجاست یک رفتگری که از این خیابان تا آن خیابان و از این کوچه تا آن کوچه را باید مستمر جارو کند و کاری که انجام می‌دهد، 100 درصد مفید است، کجای شغل این رفتگر ساعتی است؟ اگر برای یک رفتگر دوربین بگذارید، از ساعت شروع تا ساعت پایان کار بدون هیچ‌گونه توقفی کارش را انجام می‌دهد و 100 درصد کار مفید آن هم در شب انجام می‌دهد، آن‌گاه متأسفانه با اینها قرارداد ساعتی می‌بندند!

پیرمرد می‌گوید: بدتر اینکه در پایان سال عیدی، پاداش، سنوات سالیانه و بسیاری از حقوق آنها که باید طبق قانون کار در نظر گرفته و پرداخت شود مورد غفلت قرار گرفته و این اتفاق نمی‌افتد. کاری به این نداریم که به آنها لباس کار یا وسایل بهداشتی نداده‌اند، اما تأسف‌آور این است که پیمانکاران از کارگران برگه‌های سفیدامضا می‌گیرند تا اگر کارگر شکایت کردند، در اداره کار ارایه دهند تا ثابت کنند مزایای کارگر پرداخت شده است.

* قرارداد قانونی نداریم

 صحبت با حاج‌صالح که به پایان رسید، یک نانوایی در مجاورت همان خیابان و کارگر پیرمردش توجهم را جلب کرد؛ پیرمردی دوست داشتنی که با وجود سن زیاد و بیماری، برای تأمین مخارج زندگی‌اش مجبور است نانوایی کند.

 محمد که مشهدی است و مشتی‌محمد صدایش می‌کنند، می‌گوید: ساعت 5 و نیم صبح از خواب بیدار می‌شیم و تا 8:30 شب برای 10 هزار تومان جون می‌کنیم. محل خوابمون هم داخل نانوایی است.

این شاطر درباره ساعت کاری‌ و سختی کارش این‌طور توضیح می‌دهد که ساعت 5:30 تا 9 صبح پخت می‌کنیم و از 9 تا 11 استراحت است و دوباره از 11 تا 2 بعدازظهر، کار است و از 2 تا 5 استراحت می‌کنیم و از ساعت 5 شروع به پخت می‌کنیم تا 8:30 شب، به‌شرط آنکه صاحب نانوایی سفارش نگرفته باشد که تازه برای اجرای سفارش باید تا 11 شب کار کنیم.

مشتی‌محمد ادامه می‌دهد: زندگی‌مان در همین چاردیواری است، نه مرخصی داریم، نه از عیدی و پاداش خبری است، هرروز هم که کار نکنی، مزد نداری، بیمه هم که نیستیم، 20 سال است که در نانوایی کار می‌کنم و فقط 2 سال سابقه بیمه دارم که پول آن را هم خودم ریخته‌ام.

زمانی که گرم صحبت با مشتی‌محمد بودیم یکی دیگر از کارگران نانوایی که او نیز تقریباً همدرد با همکارش بود به جمع ما اضافه شد؛ حسین هم در همین نانوایی کار می‌کند و بچه خرم‌آباد است، از 18 سال قبل کار نانوایی را شروع کرده است. با ناراحتی می‌گوید: نتیجه این‌همه جان‌کندن 2 میلیون تومان پس‌انداز است که آن را هم به‌عنوان پول پیش اجاره خانه داده‌ام. 3 روز است که زنم در بیمارستان بستری است. فرصت نمی‌شود برای عیادت به بیمارستان بروم. اما زن صاحبخانه که می‌داند در تهران کسی را ندارم، به زنم سر می‌زند و یک شب هم به‌عنوان همراه در بیمارستان مانده است.

این کارگر نانوایی می‌گوید: بیمه نیستم، عیدی و قرار‌داد کار و سایر حقوق قانونی را هم نمی‌گیریم، هیچ‌کس هم که به فریادمان نمی‌رسد، فقط خدا می‌داند که چقدر کارمان دشوار است، تنها از خدا مدد می‌خواهیم.

*پدر و پسر گل‌فروش

مرد گل‌فروش با پسرش سالهاست که بین ماشین‌ها گل می‌فروشند. خودش می‌گوید: زودتر از شما به سر کار می‌آیم و تا پاسی از شب هنوز با دسته‌های گل بین ماشین‌ها به‌دنبال مشتری برای گل‌هایم هستم. برادر شهید هستم اما هیچ‌گاه برای رسیدن به موفقیتی از اسمش استفاده نکرده‌ام. هیچ‌گونه امنیت شغلی ندارم.

*خدا را شکر، فعلاً بیکار نیستم

غلامرضا کارگر ساختمانی است، می‌گوید: تا آخرین روزهای سال در یک پروژه ساختمانی کار می‌کردم و با وجود دائم نبودن کارش اما خدا را شکر می‌کردم که بیکار نبودم. اکنون آن پروژه تمام شده و من از ترس اینکه نتوانم از عهده خرج زندگی برآیم مجبور شدم در ایام عید هم سر یکی از چهارراه‌‌های پرتردد تهران بروم و منتظر باشم شاید کاری برایم پیدا شود. کارگران ساختمانی از هرگونه قرارداد کار محروم هستند.

*پاسخ مسئولان به مشکلات کارگران بدون قرارداد

فتح‌الله بیات، رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی کشور، با تأکید بر اینکه از حدود 12 سال قبل طرحی در مجلس با نام «بهسازی قراردادهای کار» دنبال می‌شود، گفت: این طرح بارها در مجلس بررسی شده است و نمایندگان پیرامون لزوم تغییر روند انعقاد قراردادهای کار در کشور گفت‌وگو کرده‌اند اما مجلس به آن رأی نداده است.

وی ادامه داد: امروز کارگرانی در کشور داریم که با وجود اشتغال در بنگاه‌ها با ماهیت دائم کاری، دارای قراردادهای موقت، غیررسمی و خارج از قانون کار هستند در صورتی که وقتی شغلی دارای ماهیت دائم است چرا باید نیروی شاغل در آن با سابقه 10 تا 20 سال، قرارداد موقت باشد؟

بیات با تأکید بر شکست بهسازی قراردادهای کار اظهار داشت: دولت به‌عنوان کارفرمای بزرگ، مهمترین عامل بر سر راه اجرای درست قوانین در انعقاد قراردادهای کار است. اگر طرح بهسازی قراردادهای کار نهایی و به اجرا درمی‌آمد، می‌توانستیم امیدوار باشیم که مسئله قراردادها نیز حل شود.

رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی کشور مهمترین پیام و هدف طرح بهسازی قراردادهای موقت را داشتن قرارداد دائم در کارهای دائم دانست و گفت: افراد شاغل در کارهای با ماهیت دائم، باید دارای قراردادهای دائم نیز باشند و دلیلی ندارد تا یک بنگاهی که می‌خواهد چندین دهه فعالیت داشته باشد، نیروی موقت جذب کند.

این مقام مسئول کارگری کشور تصریح کرد: متأسفانه در حال حاضر، مرز و فاصله‌ای بین قراردادهای موقت و دائم وجود ندارد و به‌دلیل عدم عرضه و تقاضای نیروی کار، افراد مورد سوء استفاده کارفرمایان قرار می‌گیرند.

وی درباره مهمترین دلایل مطرح‌شده از سوی مجلس و دولت برای مخالفت با طرح بهسازی قراردادهای کار، گفت: یک دلیل اصلی مطرح‌شده در این خصوص، بار مالی ناشی از تغییر قراردادها بوده است که از سوی دولت و مجلس مطرح شد.

رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی کشور اظهار داشت: اگر این موضوع بتواند به سرانجام برسد برای کارگران و مشمولان قانون کار بالای 10 سال سابقه نوعی امنیت شغلی ایجاد خواهد شد و دیگر به‌نفع کارفرما نیست که بخواهد افراد را به‌راحتی اخراج کند چون دراین‌صورت باید افراد را با آخرین حقوق دریافتی اخراج نمایند.

*روز از نو، روزی از نو

گزارش تسنیم از پاره‌ای از مشکلات کارگران بدون قرارداد به پایان رسید ولی آنچه همچنان باقی است مشکلات این قشر جامعه است؛ روزهای نوروز 93 این‌بار هم برای تمام مردم با بوی عید همراه نبود؛ این کارگران حتی در روزهای عید هم سر کار مشغول بودند و سال نو را باز هم بدون قرارداد کار آغاز کرده‌اند و به‌قول خودشان در شب عید به‌دلیل عدم دریافت حداقل حقوق، پیش زن و بچه خود شرمنده‌اند؛ چرا کسی پاسخ‌‏گوی مشکلات آنان نیست؟

* پروانه حسین زاده

انتهای پیام/*