تنها راه بازسازی روح فرهیختگی و استقلال فرهنگی، اهمیت دادن به فلسفه است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، دانشگاه خوارزمی (پردیس کرج) در روز جهانی کودک، پیش از برگزاری همایش «فلسفه در عمل» میزبان کارگا‌هایی در زمینه فلسفه برای کودکان و نوجوانان بود. در این کارگاه‌ها صاحب‌نظران داخلی و خارجی در حوزه فلسفه برای کودکان روش‌های کار خود را عرضه کردند.

یکی از این کارگاه‌ها با عنوان «اعمال ذهنی و مهارتهای تفکر» توسط «جین هوان پارک» استاد فلسفه از کشور کره و رئیس «انجمن فلسفه با کودکان و نوجوانان در آسیا و اقیانوسیه» مدیریت می‌شد که گزارش آن در ادامه می‌آید.

کارگاه دوم این نشست هم با عنوان «ارزشیابی در برنامه فلسفه برای کودکان» توسط «ایزابل میلون» کارشناس و مجری برنامه فلسفه برای کودک و نوجوان در فرانسه برگزار شد که گزارش این کارگاه عملی هم متعاقبا در خبرگزاری تسنیم منتشر خواهد شد؛

گزارش کارگاه «اعمال ذهنی و مهارتهای تفکر» جین هوان پارک

در ابتدای کارگاه جین هوان پارک اظهار کرد: ریشه «سلام» در «اسلام» صلح است. و اجداد ایرانیان (مسلمانان) چنانکه در کتاب مقدس (تورات: سفر آفرینش) هم آمده است به اسماعیل برمی‌گردد. و اسماعیل یعنی «خدا شنید». (سمع الله = سمو + ایل).

وی سپس گفت: 45 سال است درگیر بحث فلسفه برای کودکان هستم. سال 1968 دانشجوی علوم تربیتی بودم و در دانشگاه ملی سئول در کره تحصیل می‌کردم. در آن زمان اوضاع اقتصادی بد بود و ما یکی از فقیرترین کشورهای جهان بودیم ولی الان یکی از ثروتمندترین‌ها هستیم. یکی از دلایل اصلی پیشرفت کره «آموزش و پرورش» بوده است.

هوان پارک افزود: زمانی که معلم بودم و با بحث فلسفه برای کودکان آشنا شدم مسئله من این بود که چگونه می‌شود خدمات آموزشی بهتری ارائه کرد. تصمیم گرفتیم گروهی تشکیل دهیم و این تحقیق 45 سال به طول انجامید.
استاد فلسفه کرده‌ای سپس درباره ریشه‌های معنویت در کره صحبت کرد و توضیح داد: کره همسایه‌های نیرومندی دارد و خودش کشور کوچکی است. چین، ژاپن و روسیه همسایه‌های آن هستند. در 4 هزار سال گذشته 20 هزار بار به کشور کره حمله شده است. با اینهمه، کره استقلال خود را حفظ کرده است.

وی سپس این سوال را مطرح کرد که منبع این نیروی استقلال چه بوده است؟ و توضیح داد: پاسخ این است که اشخاص تحصیل کرده و باسواد کره خود را ملزم کردند و  قائل بودند که باید کاری برای کشورشان انجام دهند. معلمان نمونه، طبقه روشنفکر جامعه هستند و در درونشان حس خدمت به جامعه وجود دارد. و این را ما به زبان کره‌ای «سان‌بی» می‌نامیم. این منبع قدرت کره است. هنگامی که 20 ساله بودم این حس التزام و خدمت به کشورم را که در آن موقع فقیرترین بود در خودم احساس کردم.

پارک گفت: کارگاه‌های فلسفه در کره معمولاً یک‌ماهه است. یعنی حداقل یک‌ماه باید طول بکشد. کسانی که از کشورهای دیگر می‌آمدند تا آموزش ببینند برایشان عجیب بود که یک‌ماه باید از خانواده‌شان دور باشند.

وی ادامه داد: سال 2011 کنفرانس بین‌المللی برگزار کردیم و 40 سالگی این برنامه را در کره جشن گرفتیم و بیانیه‌ای منتشر کردیم. این بیانیه همچون پرچمی در این حوزه است. محتوای بیانیه ما عشق است یعنی ما آدمها را دوست داریم. ما مردمی هستیم که به مردم‌سالاری، دموکراسی و عدالت اجتماعی احترام می‌گذاریم.

استاد فلسفه کرده‌ای با بیان اینکه سازمان ما کاملا مردم‌نهاد است، گفت: با این حال رئیس جهموری پیشین کره معلم ابتدایی بوده است و الان دختر او از 25 فوریه 2013 خانم «پاک کوئن های» به عنوان یازدهمین رئیس‌جمهوری کره جنوبی انتخاب شده است. رئیس جمهور ما نمونه یک روشنفکر است؛ او «سان‌بی» است.

وی توضیح داد: در سال 1910 کشور ما کاملاً تحت اشغال ژاپن بود. آن زمان کار ما این بود که روح استقلال را در خود بیدار کنیم. و ما به عنوان معلمان به این نتیجه رسیدیم که تنها راه بازسازی روح فرهیختگی و استقلال همانا فلسفه است. معلمان کره خود را به خاطر تعلیم فلسفه قربانی کردند. دولت ما هم طرز تفکر ما را قبول داشت و درس فلسفه درس اجباری تمام مدارس بود. درواقع آموزش اضافه و زمینه ای بود. البته تفسیر افراد مختلف از این روح فلسفی فرق می‌کرد، اما رئیس جمهور هم خود را وقف این کار کرده بود. برای معلمان روح فرهیختگی در روح دموکراسی بود. البته، نیروهای امنیتی و اطلاعاتی هم با دقت مراقب کارهای ما بودند.

پارک توضیح داد: در دهه 1980 نهضتهای سیاسی در کره در جریان بود و ما به آینده فکر می‌کردیم. در دهه 1980 ما آماده بودیم که روحیه مردم‌سالاری را در کلاسهای درس به کودکان آموزش دهیم و ما این را «انقلاب از پایین به بالا» (bottom up revolution) نامیدیم که نقطه مقابل آن «انقلاب از بالا به پایین» بود. انقلاب از پایین به بالا در نظام آموزشی یک ایده دراز مدت است.

وی خاطرنشان کرد: برنامه فلسفه برای کودکان و نوجوانان برنامه‌ای پیشرو در کره است. این مسئله، مربوط به مشکلات کره یا آسیا نیست، مسئله‌ای جهانی است. با اینهمه، تفاوتهای فرهنگی وجود دارد. بنابراین انجمن آسیایی فلسفه با کودکان و نوجوانان در آسیا و اقیانوسیه را تشکیل دادیم و از سال 2011 تا کنون من رئیس این انجمن هستم. از کشورهای زیادی در آسیا دیدن کردم که اغلب درباره برنامه فلسفه برای کودکان چیزی نمی‌دانستند، اما خوشبختانه ایران در این زمینه بسیار ویژه است. سنت قوی‌ای دارد و دلیل این امر هم آن است که ایران سابقه علمی غنی فرهنگی دارد و از این جهت ایران بسیار شبیه کره است و قدمت فرهنگی دارد.

هوان پارک گفت: بعضی گمان می‌کنند که معلم فلسفه برای کودکان به راحتی پرورش پیدا می‌کند. اما این کار ساده‌ای نیست. در مدت کم هیچ کاری نمی‌شود کرد. بایست دوره‌های تربیت معلم عمیق و دقیق باشد. زیرا هر کسی نمی‌تواند تدریس کند. بعضی فکر می‌کنند این کار، حرفه‌ای نیست و همه می‌توانند تدریس کنند. فلسفه برای کودکان نباید به دست بی‌سوادان بیفتد.

رئیس انجمن فلسفه با کودکان و نوجوانان در آسیا و اقیانوسیه با اظهار اینکه بحث فلسفه برای کودکان تجاری شده است، گفت: این امر مایه تاسف است.

وی گفت: در کشور کره، کودک را تنها کودک دبستانی می‌دانند. ولی هدف درواقع تعلیم کودکان و نوجوانان یعنی بچه‌های 7 تا 18 سال است. فلسفه برای کودکان را می‌توان گسترش داده و به بزرگسالان هم آموخت.

هوان پارک با بیان اینکه راه آموزش گفتگوست، افزود: دوره گذشته، دوره مدرنیسم بود و همه بایستی در یک چارچوب معین گفتگو می‌کردند و یکدیگر را مجاب می‌کردند. در دوره کنونی که پست مدرنیستی است یک دستگاه وجود ندارد. دستگاه‌های تکثرگرایانه وجود دارد. آغاز پست مدرنیسم احترام به دیگران است. من به دین اسلام احترام می‌گذارم، هرچند مسلمان نیستم. گفتگو در میان فرهنگهای مختلف ممکن است ولی لازمه آن تفکر مراقبتی (caring thinking) است؛ یعنی تفکر مسئولانه. در این گفت‌وگوها هدف فهمیدن است نه تحمیل کردن عقاید. گفتگوی سقراطی، گفتگوی مسئولانه یا مراقبتی است. باید بدانیم که استدلال همیشه کافی نیست. روشهای دیگر تفکر را نیز باید لحاظ کرد و دست‌کم فهمید.

وی افزود: لیپمن تا سال 2004 از گفتگوی مراقبتی استفاده نمی‌کرده است، اما پس از آن به اهمیت این روش آگاه شده است. بر اساس دیدگاه لیپمن، دست کم یک سال تعلیم فلسفه برای کودکان لازم دارد. در این برنامه، مهمترین چیز عشق به کودکان است. اگر کودکان را دوست نداشته باشید نمی‌توانید به آنها چیزی یاد بدهید. هدف فلسفه برای کودکان تنها مهارتهای ذهنی نیست. رسیدن به داوری درست است.

این استاد فلسفه برای کودکان گفت: تفکر «مراقبتی» و تفکر «خلاق» و تفکر «منطقی» با یکدیگر اصطکاک دارند. هدف رسیدن به «تعادل تاملی معرفت‌شناختی» (epistemological reflective equillibirium) است! این تعادل اهمیت دارد. داوری درست گونه‌ای از هنر است. نقاش خوب درواقع داوری خوب می‌کند. همچنین داوری درست خود درواقع گونه‌ای عمل است.

پارک در پایان، درباره اینترنیت و نقش آن در آموزش گفت: نمی‌توان نقش اینترنت را انکار کرد. اما گفت‌وگوی چهره به چهره بسیار مفیدتر از گفتگوی مجازی است، هر چند که اینترنت امروزه غلبه دارد. آموزش فلسفه برای کودکان را می‌بایست از دوران ابتدایی و به صورت واقعی انجام داد.

انتهای پیام/