نگاهی به ابعاد کنگره جهانی جریانهای افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام
خبرگزاری تسنیم: امروز قم، پرچم بیداری و روشنگری علیه پدیده تکفیر را برافراشته و مراجع عظام تقلید و اساتید حوزههای علمیه در سراسر کشور، با رشادت، گام در اینراه مقدس نهادهاند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، «کنگره جهانی جریانهای تکفیری و افراطی از دیدگاه علمای اسلام» پس از چهارده ماه کار تحقیقاتی و پژوهشی و دو روز سخنرانیهای فشرده شخصیتها و علمای مطرح جهان اسلام، پایان یافت.
این کنگره که به گفته بسیاری از شرکتکنندگان و علمای جهان اسلام، در نوع خود بینظیر بود، با سخنرانی آیتالله العظمی ناصر مکارم شیرازی که ریاست آنرا برعهده داشت، آغاز شد. در روز نخست این کنگره -که علما و شخصیتهای بیش از 80 کشور جهان حضور داشتند- پس از سخنرانی تعدادی از شخصیتها و علمای اسلام، کمیسیونهای چهارگانه شامل تبارشناسی جریانهای تکفیری، ریشهیابی افکار تکفیری، جریانهای تکفیری و پیامدهای سیاسی آن و بررسی راهکارهای جهان اسلام برای برونرفت از بحران تکفیر تشکیل شد و شخصیتهای جهان اسلام به بحث و تبادل نظر پیرامون این موضوعات پرداختند. در روز دوم کنگره، بیش از 30 نفر از علما و شخصیتهای مطرح جهان اسلام به بررسی ریشههای پدیده تکفیر و افراطیگری و نیز ارائه راهحلهای ریشهکن کردن تفکر تکفیری پرداختند.
بیانیه کنگره جهانی جریانهای افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام نیز توسط شیخ نبیل نعیم از علمای اهل سنت مصر قرائت شد.
آیتالله العظمی جعفر سبحانی آخرین سخنران این کنگره بود که تکفیر اهل قبله را بزرگترین منکر دانست و برای ریشهکنکردن فکر تکفیری پیشنهادهای عملی ارائه کرد. پس از سخنرانی این مرجع تقلید، از مجموعه آثار کنگره جریانهای تکفیری و افراطی که حاوی 8 جلد مجموعه مقالات، مجموعه پنج جلدی در نقد وهابیت، کتاب ایمان و کفر و نرمافزار این آثار، با حضور آیتالله العظمی سبحانی و علی اکبر ولایتی رونمایی شد.
در این نوشتار گزارشی از برگزاری این کنگره و اهداف و دستاوردهای آن خواهیم داشت.
گزارشی از برگزاری یک کنگره وحدتبخش
کنگره جهانی جریانهای افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام در روزهای 29 محرم الحرام و اول صفر 1436 هجری قمری، برابر با دوم و سوم آذرماه 1393 و 24-23 نوامبر 2014، به دعوت از دو تن از مراجع دینی گرانقدر حوزه علمیه قم و با حضور صدها تن از علما و متفکران، از بیش از 80 کشور جهان در شهر قم برگزار شد تا ضمن افشا و محکوم کردن جریانات افراطی و تکفیری، اهداف برگزاری کنگره را چنین بیان نمایند:
1- اسلام دین رحمت، اخوت و دعوت به نیکی و احسان است و پیامبر اکرم(ص) هدف بعثت را اتمام مکارم اخلاق اعلام داشته، راز گسترش اسلام و گرایش به رسول اکرم نیز طبق بیان قرآن کریم در عطوفت و مهربانی ایشان معرفی شده است: فبما رحمه من الله لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک (آل عمران، 159)
از اینرو همه مسلمانان، به‌ویژه علما و فرهیختگان باید با تأسی از پیامبر اکرم(ص) و ائمه اهل بیت(ع) و رهبران و علمای مذاهب، برخورد همراه با صلح و مودت، نه تنها با مسلمانان که حتی با پیروان ادیان دیگر را سرلوحه کار خود قرار دهند و با هر تلاشی برای ارائه چهرهای خشن از دین مبین مقابله کنند.
2- دین مبین اسلام، در برابر اندیشه‌های مخالف، اصول سهگانه حکمت، پند نیکو و جدال احسن را مقرر فرموده است، از اینرو هرگونه اهانت به مقدسات و رموز مذاهب اسلامی و ادیان دیگر، از آداب و رویه اسلامی به دور است و مسلمانان باید از آن خودداری ورزند و با پیروان سایر ادیان تا زمانی که به پیکار با دین و اسلام و مسلمین اقدام نکردهاند با مدارا و گفتگو برخورد کنند.
3- براساس تعالیم حیات‌بخش اسلام، هرانسانی که شهادتین را بر زبان جاری کند، در دین اسلام واردشده و خون، مال، ناموس و آبرویش باید محترم شمرده شود و نمیتوان هیچکس را که اظهار اسلام میکند، خارج از اسلام و ایمان دانست، چنان که قرآن کریم میفرماید: ولا تقولوا لمن القی الیکم السلام لست مومنا (نساء، 94)
4- از آنجا که کفر در اندیشه اسلامی به انکار یکی از اصول ایمان به خدا، پیامبر(ص) و آخرت و یا انکار ایمان اجمالی به آنچه خداوند نازل فرموده است گفته میشود، لذا برخی اندیشه‌های انحرافی که به بهانههای واهی و بهدلیل بعضی باورها یا مراسم دینی که مورد قبول اکثریت علمای اسلام است، سایر مسلمانان را تکفیر میکنند، محکوم و مردود است و از آنجاکه این اندیشه‌های انحرافی زمینه تفرقه میان مسلمین، نفوذ دشمنان و خدای ناکرده تسلیط اراده آنان بر جوامع اسلامی را فراهم میکند، باید بهعنوان اندیشه‌های ضد اسلامی افشا و با آنها مقابله شود و به‌ویژه بر علما و مراجع دینی است که با صدور فتوای قاطع خود گامی مهم در مبارزه با تکفیر بردارند.
5- رواج تکفیر در جامعه، فتنه‌ای است که نزد قاطبه مسلمانان منفور بوده است. لذا به تاسی از فرموده پیامبر اکرم(ص) که «یَمْرُقُونَ مِنَ الدِّینِ کَمَا یَمْرُقُ السَّهْمُ مِنَ الرَّمِیَّةِ» و با پیروی از سنت مسلمین در مبارزه با اندیشه‌های تکفیری از دوره خوارج در قرن اول، تا رواج مجدد این اندیشهها در قرن دوازدهم و تا عصر حاضر که شاهد جنایات گسترده گروه‌های تکفیری در جهان اسلام هستیم، مسلمانان باید چون گذشته به مخالفت با تکفیر اهل قبله همت نمایند و آتش فنته جدید را خاموش کنند تا آثار زیان‌بار آن، مقدسات و مصالح امت اسلامی را به نابودی نکشاند.
6- با توجه به حرمت خون، مال، عرض و آبروی اهل قبله، تعرض به آنها و قتل مسلمانان، گناهی نابخشودنی و مستوجب غضب و لعن الهی است: وَمَن یَقْتُلْ مُؤْمِنًا مُّتَعَمِّدًا فَجَزَآؤُهُ جَهَنَّمُ خَالِدًا فِیهَا وَغَضِبَ الله عَلَیْهِ وَلَعَنَهُ وَأَعَدَّ لَهُ عَذَابًا عَظِیمًا.
لذا هر اقدام عملی براساس اندیشه‌های تکفیری، ازجمله عملیات انتحاری، انفجار، ترور، قتل و کشتار و هرگونه اذیت و آزار اهل قبله، اباحه اموال و نوامیس آنان، ایراد خسارتهای مالی، تخریب و هدم اماکن و آثار اسلامی، حرام شرعی و نمایش تصاویر این عملیات جنایتکارانه موجب وهن دین مبین و ارائه تصویری غیرواقعی و خشن از اسلام و خود حرامی مضاعف است و بر همه مسلمانان، مقابله با این پدیده شوم، از راه روشنگری و خشکاندن ریشههای فکری تکفیر که متاسفانه در بعضی کشورها حتی به کتابهای درسی مدارس راه یافته است، قطع فوری حمایتهای مالی، نظامی و سیاسی از گروه‌های افراطی و به‌ویژه توقف اعزام مزدوران برای نبرد علیه ملتهای منطقه، تقویت ارتباط، گفتگو و همکاری میان کشورهای اسلامی و نیز رصد مستمر تحولات و نقاط ضعف و قوت و تهدیدات، چالشها و فرصتهای فراروی امت اسلامی، واجب و ضروری است.
با توجه به آنچه گفته شد اهداف کنگره را میتوان در محورهای زیر خلاصه کرد:
الف) مقابله با فتنهی تکفیر در جهان اسلام؛
ب) دعوت به صلح و دوستی و برادری و تعامل میان مذاهب بر اساس حکمت، موعظه و جدال احسن؛
ج) تلاش برای هوشیارکردن مسلمانان نسبت به ماهیت زشت و کریه جریانهای تکفیری؛
د) ایجاد صف واحد و گسترش زمینههای همگرایی مسلمانان برای مقابله با تکفیر؛
ه) تلاش برای شناساندن توطئهها و نیرنگهای جهان غرب در سایه حمایت از جریانهای تکفیری.
اهداف کنگره به روایت آیتالله العظمی مکارم شیرازی
آیتالله مکارم شیرازی طی سخنانی در کنگره جهانی جریانهای افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام گفتند: در این شرایط باید انگیزههای این گروه منحرف را بررسی کنیم و اندیشه‌های آنان را بشناسیم و ریشههای آنان را بخشکانیم.
آیتالله العظمی مکارم شیرازی با اشاره به جنایاتی که تکفیریون در گوشه و کنار جهان اسلام ایجاد کردهاند گفت: تا کی باید بنشینیم و این جنایات را تماشا کنیم؟ امروز در اینجا جمع شدهایم تا درباره یکی از مهمترین مشکلات جهان اسلام مشورت و رایزنی کنیم و راهحلی برای این مشکل بزرگ و اعمال شوم تکفیریها بیابیم.
مرجع تقلید شیعیان گفتند: اسلام دین محبت و رافت حتی نسبت به غیرمسلمانان است. ما باید به دنیا اثبات کنیم که روش آنها از اسلام بیگانه است. و جوانانی که جذب آنها شدهاند را از آنها جدا کنیم. مبارزه نظامی با این گروه لازم است اما کافی نیست. باید ریشههای آنها بهوسیله علمای اسلام خشکیده شود.
آیتالله مکارم شیرازی سپس سخنان خود را به زبان عربی ایراد نمودند کهترجمه آن به شرح زیر است:
سه هدف مهم داریم
هدف اول اینکه به دنیا اعلام کنیم به اجماع علمای اسلام، جنایات تکفیریها ربطی به اسلام ندارد. اسلام دین محبت و رحمت و همزیستی به همه مذاهب است.
هدف دوم اینکه جوانانی که به گروه‌های تکفیری ملحق شدهاند را از آتش جهنم نجات دهیم. زیرا خداوند فرموده هرکس مومنی را عمدا بکشد تا ابد در جهنم خواهد بود.
هدف سوم اینکه مشاوره کنیم برای دست یافتن به راهحلی که مسلمانان بتوانند از این وضعیت خارج شوند.
ما سه خط قرمز داریم: اولا: دوری از مسائل سیاسی مختلف و مسائل افراطی دینی. ثانیا عدم طرح هیچ مسأله اختلافی مذهبی، حتی یک کلمه. بلکه باید دستان خود در دست یکدیگر بگذاریم. ثالثاً: احترام به همه مذاهب اسلامی.
آیتالله مکارم شیرازی سپس به خطرات جریانهای تکفیری اشاره کرده و گفتند: متاسفانه جنایات تکفیریون به دشمنان اسلام بهانهای داده است که اسلام را دین خشونت جلوه دهند.
ایشان استفاده گروه داعش از نام جعلی «دولت اسلامی عراق و شام» هم اشاره کردند و فرمودند: داعش نه «دولت» است و نه «اسلامی» اما دشمنان اسلام این نام را دائما تکرار میکنند تا اسلام را بد جلوه دهند. اما اکنون با فراموش شدن این دستورات قرآنی، جنایات زیادی صورت میگیرد که چهره اسلام را سیاه جلوه میدهد.
ما باید ریشهها و منابع اصلی این انحرافات را بشناسیم. بسیاری از پیروان سلفیت خشونت را محکوم کردهاند و حتی مفتی اعظم عربستان سعودی دو فتوا صادر کرد. در فتوای اول میگوید اندیشه‌های افراطی وتروریستی که به فساد در زمین میپردازد ربطی به اسلام ندارد و تصریح کرده است که از اهل جهنم هستند. در فتوای دوم با شدت بسیار اعمال تروریستی که در روز عاشورا در احساء صورت گرفت را محکوم کرد و خواستار قصاص برای مرتکبان آن شد. این دو فتوا قابل تقدیر است.
چرایی برگزاری کنگره خطر جریانهای افراطی و تکفیری
بدون شک کنگره جهانی بررسی خطر جریانهای افراطی و تکفیری از دیدگاه علمای اسلام، در قم به اجماع علمای جهان اسلام در زمینه ایستادگی در برابر پدیده شوم تکفیر، منجر خواهد شد و این یک نقطه عطف در پاسداشت اسلام و قرآن و عبور از پیچ بزرگ تاریخ معاصر است.
در چنین شرایطی که دشمنان اسلام تمامی توان خود را برای مبارزه با اسلام و مسلمین، بسیج کردهاند، یکدلی، همگرایی و اتحاد مسلمانان، میتواند توطئههای دشمنان قسمخورده اسلام را نقش بر آب نماید.
متأسفانه در حالی که عموم مسلمانان میکوشند بر محور مشترکاتی همانند توحید، نبوت و قرآن گردهم آیند و با تأکید بر ویژگیهای مذهبی خود، در برابر دشمن بایستند، با انحرافاتی که خطر آن کمتر از خطر دشمنان خارجی اسلام نیست، روبه‌رو هستند. جریانهایی که همچون غدهی سرطانی، در پیکر اسلام و مسلمین رشد کردهاند و در این مسیر نیز هر روز قربانیان بیشتری از جامعه مسلمین میگیرند.
این جریان با قرائتی که از اسلام ارایه میکند، نه تنها آموزه‌های ارزشمند و نورانی اسلام را در برابر چشم جهانیان زشت و مشوه جلوه میدهد که تمامی مسلمانان را خارج از دایره توحید و ایمان شمرده، بر خلاف همه مذاهب اسلامی، آنان را مشرک و کافر میخواند و بر همین اساس نیز تیغ تلخ تکفیر را بر پیکر جهان اسلام فرود میآورد.
اگر نگاهی به تاریخ بلند و درخشان اسلام بیفکنیم، در مقاطعی، شاهد وجود چنین اندیشههایی بودهایم. خوارج، که پیامبر عظیم الشأن اسلام صلی الله علیه و آله و سلم در نکوهش آنها فرمود: «یَمْرُقُونَ مِنَ الدِّینِ کَمَا یَمْرُقُ السَّهْمُ مِنَ الرَّمِیَّةِ»، در سدهی اول اسلام چنین اندیشهای را ترویج و اجرا و خون، مال و ناموس مسلمانان را لگدمال دیدگاههای افراطی خود کردند.
در قرن هفتم نیز چنین اندیشههایی بهشدت ترویج شد و بذر اختلاف و فتنه را در جوامع اسلامی گسترد. در قرون متأخره نیز قرائتهای تکفیری از دین، رویکردی عملگرایانه به خود گرفت. خون، مال و ناموس بسیاری از مسلمانان لگدمال شد و بسیاری از مقدسترین ابنیه و اماکن مسلمانان، در آتش این قرائت افراطی سوخت.
امروز نیز، لبهی تیغ تکفیر بهجای آنکه بر پیکر دشمنان اسلام فرود آید، هر روز در گوشه و کنار عالم اسلامی، قربانیان بیگناه بسیاری را به خاک و خون میکشد و بر طبل هدم و ویرانی آثار هویتساز و مقدس مسلمانان میکوبد. بمبگذاری در میان مردم کوچه و بازار و خوردن اعضای بدن برادر مسلمان، ویرانسازی قبور بزرگان دین از قبیل مراقد عسکریین(ع) و نبش قبر صحابی جلیل پیامبر(ص) هجربن عدی و بیرون آوردن استخوانهای وی، قتل علمای دین به بهانه پیروی از مذاهب مختلف مانند شهادت سعید رمضان البوطی عالم سوری و علامه حسن شحاته عالم مصری و دهها جنایت دیگر نمونه‌ای از کارنامهی سیاه چنین حرکتهایی هستند. البته هرگز نباید نقش استعمار و دشمنان خارجی را نادیده گرفت. چه اینکه آنان بهخوبی دریافتهاند که یکی از راهکارهای تضعیف بنیه مسلمین و ایجاد تفرقه و تشتت در میان مسلمانان، حمایت از این گرایشهای افراطی است و گروه‌های تکفیری نیز دانسته و یا ندانسته، آلت دست آنان شدهاند.
در این میان اگر مسلمانان برای این بیماری خطرناک، چارهای نیندیشند، دامنه شعلههای سوزان آن، تمامی عالم اسلام را فراخواهد گرفت. یکی از مهمترین راهکارهای مقابله با این جریان ورود علمای بزرگ و اندیشمندان جهان اسلام به میدان مبارزه است. اگر توسط علمای اسلام ماهیت فتنههای تکفیری برملا شده و سخیف بودن مبانی اعتقادی آنان تبیین شود، مسلمانان به گوش جان این ندا را خواهند شنید.
راهکارهای علمی کنگره برای مقابله با جریانهای تکفیری
الف) تببین پیشینه، کارنامه و عملکرد سیاه جریانهای تکفیری در جهان اسلام؛
ب) نقد و بررسی انحرافات اعتقادی جریانهای تکفیری؛
ج) نقد و بررسی شبهاتی که توسط این جریانها بر بال امواج رسانهها و فضای سایبری جهان اسلام را تهدید میکند؛
د) نقد و بررسی پیامدهای سیاسی اجتماعی جریانهای تکفیری و همگرایی آنها با دشمنان قسمخورده اسلام؛
ه) بررسی راههای برونرفت از فتنه تکفیر و ترسیم جامعهی ایدهآل.
زمینهها، بازتابها و دستاوردهای کنگره
315 عالم اسلامی از 80 کشور جهان به همراه علمای بزرگ شیعه و سنی در ایران اسلامی با برگزاری یک کنگره عظیم که در تاریخ اسلام کمسابقه است موج جدیدی از روشنگری را در جهان اسلام پدید آوردهاند.
مسلمانان در یک صد سال اخیر با رهبری علمای بزرگ، نهضتهای رهاییبخش در جهان اسلام را علیه استبداد و استکبار جهانی همراهی کردهاند. نتیجه این مبارزات، پنجه در پنجه کفر جهانی انداختن و رهاشدن بلاد اسلامی از نفوذ دشمنان اسلام بوده است. ایران اسلامی همواره کانون الهامبخش نهضتهای اسلامی بوده است. از 35 سال پیش تا کنون ملت ایران موفق شده است یک نظام الهی را با تکیه بر قرآن کریم با زعامت یکی از مراجع عظام تقلید و با همراهی دیگر عالمان و فرهیختگان، چه سنی و چه شیعه، در ایران اسلامی مستقر کند.
ایران همیشه الهامبخش مبارزات رهاییبخش اسلامی بوده و به جریانهای اسلامی اصیل در جهان اسلام کمک رسانده است. با ظهور انقلاب اسلامی، رژیم صهیونیستی در مرزهای خود محصور شد و جلوی تعرضات و تصرفات ارضی آنها گرفته شد. امروز صهیونیست‌ها زیر ضربات حزب الله شیعی و حماس سنی، دست و پا میزنند و طعم تلخ شکست را در نبردهای 33 روزه، 22 روزه و 55 روزه، خوب چشیدهاند.
مسلمانان در جهان اسلام با موج بیداری، حکام مستبد و خودفروخته را یکی پس از دیگری از تخت به زیر کشاندهاند. در عراق، لبنان، بحرین، افغانستان، لیبی، تونس، یمن، مصر و. . . جهانیان شاهد فروپاشی نظامهای وابسته به غرب بودند. غرب به‌ویژه آمریکا برای جلوگیری از موج بیداری اسلامی، دست به کاری خطرناک و ضد بشری زد و جریان تکفیری را برای انحراف از مسیر انقلابهای اسلامی بهوجود آورد. امروز جهان اسلام گرفتار پدیده تکفیر و تروریسم است. پشت این پدیده، آمریکا، انگلیس و رژیم صهیونیستی، تمام قد ایستادهاند.
مأموریت تکفیر، شکستن کمر مقاومت در منطقه و برگرداندن لولههای تفنگ از رژیم صهیونیستی بهسوی زن، مرد، کودک و جوان مسلمان در بلاد اسلامی است. آنها کار خود را از سوریه آغاز کردند و به عراق و دیگر کشورهای اسلامی بسط دادند. مأموریت جریان تکفیری آن است که یک چهره کریه و مشوه از اسلام به نمایش بگذارند که هیچکس جرأت نکند بگوید مسلمان است.
آنها چهره زیبای رسول الله(ص) و قرآن کریم را زشت ترسیم کردهاند تا کسی به سمت و سوی آموزه‌های آخرین پیامبر الهی نرود. آنها از همان تیره و تباری هستند که در مسجد کوفه، کار خود را با ترور شروع کردند و در کربلا با قتلعام اهل بیت پیامبر اسلام(ص) و بریدن سرهای مقدس آنان، اولین موجودیت پلید تاریخی خود را اعلام کردند. پدیده تکفیر، نه تنها در جهان اسلام، دین و آموزه‌های قرآنی را هدف قرار داده است، بلکه میخواهد جلوی پیشرفت دین در خارج از جهان اسلام را نیز بگیرد. آمریکاییها با حمله به عراق و افغانستان، تخم «تکفیر» و «تروریسم» را کاشتند و امروز محصولات آنرا میخواهند در جهان اسلام برداشت کنند. جنایات تکفیریها در بلاد اسلامی نه تنها شیعه بلکه دیگر مذاهب اسلامی را هدف قرار داده است. تعداد علما و بزرگان اهل سنت که توسط این جریان تروریستی سر بریده شده یا توسط بمب و گلوله تکه تکه شدهاند، اگر بیشتر از شیعه نباشد، کمتر نیست.
پدیده تکفیر که امروز در قالب تئوری داعش، عملیاتی میشود، یک خدعه و نیرنگ برای مصادره دستاوردهای الهی مبارزات یکصد ساله مسلمانان در مقابله با استعمار است. اگر علمای اسلام دیر بجنبند از مسجد و محراب و مزار صحابه پیامبر، حتی مرقد پاک و منور رسول گرامی اسلام(ص) در مدینه چیزی باقی نخواهد ماند. آنها به کعبه هم رحم نخواهند کرد. سابقه به آتش کشیدن کعبه با منجنیق در دوره حکومت یزید ملعون، از خاطر تاریخ، زدودنی نیست. امروز جوانان عراق و سوریه سلاح بهدست گرفتهاند تا از شرف اسلام و حریم قرآن دفاع کنند. جهان اسلام در حال آمادگی و ایستادگی در برابر این پدیده شوم است. مسلمانان در این جهاد مقدس اجازه نخواهند داد دستاوردهای مبارزه با کفر جهانی توسط تکفیریها مصادره شود. در این میان وظیفه علما در حفظ کیان اسلام و مرزهای فکری و علمی، خطیرتر از وظیفه جوانانی است که اکنون سلاح گرفته و با قصابی و بیرحمی تکفیریها در جهان اسلام مبارزه میکنند.
امروز قم، پرچم بیداری و روشنگری علیه پدیده تکفیر را برافراشته و مراجع عظام تقلید و اساتید حوزههای علمیه در سراسر کشور، با رشادت، گام در اینراه مقدس نهادهاند و فردا باید در دیگر بلاد اسلامی نظیر همین کنگرهها برای تداوم بیداری و روشنگری برپا شود. بر اساس اطلاعات واصله، قرار است الازهر بهطور جدی قدم در این طریق مقدس بگذارد و دومین چراغ روشنگری را برافروزد و سپس در هند، پاکستان، اندونزی، عراق، افغانستان، یمن و. . . این روشنگری با سرعت و شتاب بیشتری استمرار یابد. انشاءالله.
انتهای پیام/
