توقف احزاب در دوراهی بهارستان و پاستور

به گزارش خبرنگار حوزه احزاب خبرگزاری تسنیم، "قانون فعالیت احزاب، جمعیت‌ها و انجمن‌های سیاسی و صنفی و انجمن‌های اسلامی یا اقلیت‌های دینی شناخته شده" از زمان پیروزی انقلاب اسلامی برای نخستین بار در هفتم شهریور ماه 1360 توسط اولین دوره مجلس شورای اسلامی به  ریاست آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی در 19 ماده و 9 تبصره به تصویب رسید و از آن زمان به بعد فعالیت‌های احزاب و گروه‌های سیاسی در کشور جمهوری اسلامی ایران چارچوب و قواعد مشخص و تدوین شده‌ای یافت.

از سال 1360 که اولین و آخرین قانون فعالیت احزاب در کشور به تصویب رسید، هیچ کدام از مجالس و دولت‌ها موفقیتی در به روز کردن قوانین و ارائه امتیازات ویژه برای احزاب و گروه‌های سیاسی کسب نکردند تا اینکه مجلس هشتم در این زمینه پیش قدم شد و طرحی را درباره نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی تدوین کرد.

البته عمر مجلس هشتم نیز به بررسی این طرح قَد نداد و رسیدگی به طرح نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی به مجلس نهم شورای اسلامی واگذار شد.
بالاخره پس از گذشت 31 سال از عمر اولین قانون احزاب در کشور، طرحی با عنوان "طرح نحوه تشکیل و فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی" که از مجلس هشتم به این مجلس ارث رسیده بود، در جلسه علنی بیستم تیرماه 1391 مجلس نهم اعلام وصول شد و پس از ارجاع به کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس و برگزاری جلساتی با حضور پیشنهاددهندگان طرح، نمایندگان احزاب، مشاوران و نمایندگان دستگاه‌های اجرایی، گزارش یک شوری طرح مذکور در 22 ماده با اصلاحاتی در 17 دی ماه 1392 به تصویب کمیسیون رسید.

در طرح نحوه تشکیل و فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی، امتیازات ویژه‌ای از جمله پیش بینی ردیف بودجه‌ای در بودجه سالانه کشور برای کمک به احزاب، معافیت از پرداخت مالیات برای هدایای نقدی و غیر نقدی و حق عضویت احزاب، اختصاص کمک به احزاب، اجازه انتشار روزنامه، نشریه و تأسیس پایگاه اطلاع رسانی در فضای مجازی و استفاده متناسب و بدون تبعیض از شبکه‌های صدا و سیما در نظر گرفته شده است.

بالاخره پس از گذشت 7 ماه از تهیه گزارش کمیسیون شوراها، "طرح نحوه تشکیل و فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی" در 18 تیرماه 1393 به صحن علنی مجلس راه یافت و به انتظار طولانی مدت احزاب برای قانونمندتر نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی پایان داد.

نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی 18 تیرماه سال جاری گزارش کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس در مورد طرح نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی را مورد بررسی قرار دادند و پس از استماع سخنان موافقان و مخالفان کلیات این طرح، در نهایت آن را با 171 رأی موافق، 24 رأی مخالف و 8 رأی ممتنع از مجموع 221 نماینده حاضر در صحن علنی تصویب کردند.

بعد از تصویب کلیات طرح نحوه تشکیل و فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی، نوبت به جزئیات این طرح رسید که در 3 فصل و 21 ماده شرایطی را برای نحوه صدور پروانه مجوز فعالیت احزاب، چارچوب‌ها و حدود فعالیت هر حزب و حقوق و مسئولیت‌های آنها مشخص کرده بود؛ در حین بررسی این طرح نمایندگان مجلس مرتب عدم پختگی طرح مذکور، تعارض طرح با قانون اساسی و عدم اخذ پیشنهادهای لازم از جمله مرکز پژوهش‌های مجلس را گوشزد می‌کردند، اما با وجود این ایرادات بهارستان‌نشینان 12 ماده از این طرح را به تصویب رساندند.

با افزایش ایرادات طرح نحوه تشکیل و فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی و ارجاع برخی مواد طرح مذکور به کمیسیون شوراها برای رفع ایراد، سرانجام وکلای ملت پیشنهاد مسکوت ماندن این طرح به مدت سه ماه را بر اساس ماده 195 آیین‌نامه داخلی مجلس مطرح و با 132 رأی موافق، 57 رأی مخالف و 9 رأی ممتنع از مجموع 216 نماینده حاضر در صحن علنی پارلمان با این تقاضا موافقت کردند.

بنابراین با اعلام حجت‌الاسلام محمدحسن ابوترابی‌فرد نایب‌رئیس اول مجلس، کمیسیون شوراها موظف شد از 29 تیرماه 1393 پس از 3 ماه گزارش نهایی خود را در مورد این طرح به صحن پارلمان ارائه دهد.

در این میان نیز برخی از احزاب و گروه‌های سیاسی همچون شورای هماهنگی جبهه اصلاحات طی نامه ای از علی لاریجانی ریاست مجلس شورای اسلامی خواستار جلوگیری از تصویب شتاب‌زده طرح اصلاح قانون احزاب شدند.

از طرف دیگر دولت یازدهم که حمایت و تقویت تحزب در کشور را در سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده بود و بر ضرورت "تقویت احزاب قانونی" تأکید فراوان داشت، تدوین لایحه احزاب را در دستور کار خود قرار داد و در همین راستا حسینعلی امیری سخنگوی وزیر کشور چهارم مرداد 1393 خبر تدوین لایحه فعالیت احزابرا رسانه‌ای کرده و گفته بود، این لایحه نهایی شده و اوایل شهریور ماه تقدیم مجلس می‌شود.

پس از وعده سخنگوی وزارت کشور و به منظور تهیه لایحه نحوه فعالیت احزاب، کمیته سه جانبه‌ای با مشارکت احزاب، دولت و مجلس در وزارت کشور تشکیل شد و این کمیته به جمع‌آوری نظریات احزاب و گروه‌های سیاسی برای پربارتر کردن لایحه پرداخت.

اصغر افتخاری رئیس مرکز مطالعات راهبردی و آموزش وزارت کشور در گفت‌وگو با تسنیم، از تشکیل کمیته سه جانبه‌ای از احزاب، دولت و مجلس در وزارت کشور خبر داده و 30 شهریورماه 1393 گفته بود: متن پیش نویس لایحه قانون احزاب برای طرح در کمیته سه جانبه احزاب، دولت و مجلس نهایی و برای حسینعلی امیری سخنگوی وزارت کشور ارسال شده است.

متن پیش نویس لایحه مذکور پس از نهایی شدن در کمیته سه جانبه احزاب، دولت و مجلس، 6 آبان ماه برای وزیر کشور ارسال شد تا وی پیش نویس لایحه احزاب را برای تصویب به هیئت دولت ارسال کند. پس از تهیه لایحه نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی در وزارت کشور مقرر شد که لایحه مذکور بعد از تصویب در هیئت دولت، برای ادغام به مجلس شورای اسلامی ارسال شود.

با وجود اتمام مهلت سه ماهه نمایندگان مجلس به کمیسیون شوراها برای رفع ایرادات طرح نحوه تشکیل و فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی و وعده‌ وزارت کشور برای ارسال لایحه نحوه فعالیت احزاب در اوایل شهریورماه به مجلس شورای اسلامی، اما هنوز خبری از طرح این لایحه در هیئت دولت به گوش نرسید.

به همین دلیل انتظار مجلس نیز به سر رسید و امیر خجسته رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی مجلس 18 تیرماه 1393 از ارسال پیغام قوه مقننه به معاون پارلمانی و سخنگوی وزارت کشور برای بازگشت سریع‌تر لایحه احزاب به مجلس خبر داده و گفته بود بنا داریم تا طرح یا لایحه احزاب را قبل از انتخابات مجلس دهم به سرانجام برسانیم.

وی با اشاره به اینکه اکنون 3 ماه از زمان بررسی طرح چگونگی فعالیت احزاب در وزارت کشور گذشته است، تصریح کرده که دولت باید این طرح را یا به صورت لایحه به مجلس تقدیم کند و یا نظرات خود را با ما در میان بگذارد تا در لایحه مذکور آن را اعمال کنیم.

حال با توجه به اینکه سه ماه به پایان سال 1393 باقی مانده است و در این مدت زمان، تمام وقت نمایندگان مجلس شورای اسلامی صرف بررسی و تصویب لایحه قانون بودجه سال 1394 خواهد شد، به نظر می‌رسد اگر دولت امسال نیز این لایحه را به مجلس ارسال کند، باز هم تصویب آن به سال آینده موکول می‌شود.

از سوی دیگر با توجه به اینکه سال 1394 سال سرنوشت‌سازی برای گروه‌های سیاسی خصوصاً احزاب کشور محسوب می‌شود و در این سال انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان رهبری را در پیش داریم و انتخابات "بهار احزاب" است، با روند کند بررسی طرح و لایحه نحوه تشکیل و فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی در مجلس  و دولت هنوز زمان مشخصی برای اصلاح قانون احزاب قابل تصور نیست.

گرچه مجلس شورای اسلامی برای اصلاح قانون احزاب پیش قدم شده است و همچنان منتظر ارائه لایحه احزاب به منظور تصویب قانون جامع‌تر در خصوص نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی است، باید منتظر ماند و دید که دولت یازدهم که همواره از تقویت احزاب قانونی سخن می‌گوید، قرار است به بررسی لایحه احزاب سرعت ببخشد یا اصلاح قانون احزاب مانند نوشداروی بعد از مرگ سهراب خواهد بود.

انتهای پیام/