به گزارش گروه بینالملل خبرگزاری تسنیم به نقل از پایگاه صهیونیستی جی تی ای، موضوعی که توجه بسیاری از کارشناسان را به خود جلب کرده این مسئله است که توافق هستهای میان ایران و قدرتهای جهانی باعث شکلگیری چه تغییراتی در منطقه خواهد شد؟ بیشتر توجه کنگره آمریکا طی هفتههای اخیر این بوده که توافق با درنظر گرفتن بازرسیهای سخت باعث کاهش توانمندی هستهای ایران خواهد شد و یا اینکه توانمندی غنیسازی ایران همچنان به حالت قبل باقی میماند. هرچند ابعاد نظامی این توافق برای سالها ممکن است ناشناخته باقی بماند اما ابعاد سیاسی و دیپلماتیک آن احتمالا طی چندین ماه پس از توافق تاثیر خود را نشان خواهند داد. آرون دیوید میلر رئیس مرکز ویلسون دراین باره معتقد است: چندین ماه طول خواهد کشید تا مشخص شود این توافق موثر بوده یا خیر.
به اعتقاد میلر سعودیها، اسرائیلیها و جمهوریخواهان تلاش زیادی برای متقاعد ساختن دموکراتها مبنی بر نامناسب بودن این توافق به کار خواهند برد. کارشناسان مسائل ایران نیز چندین موضوع را دنبال میکنند:
1. آیا این توافق میتواند به بهبود روابط میان ایران و آمریکا بیانجامد و یا اینکه باعث ایجاد تنش بیشتر خواهد شد؟ کدام سناریو برای اسرائیل بهتر است؟
2. با توجه به تلاش عربستان و اعراب برای تقویت توان موشکی و فشار رژیم صهیونیستی به آمریکا برای حفظ مزیت نظامی خود در منطقه باعث کاهش این رقابت خواهد شد و یا اینکه قدرتهای منطقهای را برای تولید سلاح هستهای تحریک خواهد کرد؟
3. این توافق دست ایران را برای گسترش هژمونی منطقهای خود باز خواهد گذاشت یا اینکه رفتار ایران در این زمینه را تعدیل خواهد کرد؟
کن پولاک کارشناس ارشد موسسه بروکینز 4 سناریو را دراینخصوص طراحی کرده است: توافق و عقبنشینی آمریکا از منطقه که باعث جسارت بیشتر ایران خواهد شد/ توافق و حضور آمریکا در منطقه که باعث تعدیل رفتار ایران میشود/ شکست در توافق که درآن صورت آمریکا مقصر شناخته شده و رژیم تحریمها سقوط خواهند کرد و جسارت بیشتر ایران را به همراه خواهد داشت/ شکست در توافق و معرفی ایران به عنوان مقصر که این مسئله باعث تشدید تحریمها و محدود ساختن دولت ایران میشود.
پولاک معتقد است که توافق هستهای به خودی خود مشخص کننده اتفاقات آتی نخواهد بود. آنچه در روند اتفاقات تاثیرگذار خواهد بود نحوه واکنش آمریکا به این توافق است. به عنوان مثال مارتین دمپسی، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا چند ماه قبل در سفر خود به سرزمینهای اشغالی همصدا با مقامات اسرائیلی نسبت به کاهش تحریمها و توسعه نفوذ ایران در منطقه ابراز نگرانی کرده بود. البته ایده استفاده ایران از پول به دست آمده از کاهش تحریمها برای افزایش نفوذ در منطقه مخالفان زیادی نیز دارد. ریچارد نفیو، مذاکره کننده سابق اوباما معتقد است که مقامات ایران برای اطمینان از ثبات دولت نیاز به سرمایهگذاری در داخل کشور دارند.
موضوع دیگری که نگرانی شدید اعراب و اسرائیل را به همراه داشته عقبنشینی اوباما در سال 2013 از حمله نظامی به سوریه به بهانه استفاده از سلاح شیمیایی بود که این موضوع و حمایت جدی ایران از بشار اسد به ادامه حضور وی در قدرت منتهی شد. به اعتقاد پولاک آنها نگران این مسئله هستند که دولت اوباما از توافق هستهای با ایران به عنوان کارت برندهای برای خروج از خاورمیانه استفاده کند اما از سوی دیگر آمریکا با افزایش حضور در سوریه به دنبال اثبات این مسئله خواهد بود که همچنان در این منطقه نقش اصلی را ایفا میکند. اوباما در سخنرانی خود در پنتاگون نیز به افزایش تجهیز و آموزش معارضان سوری اشاره کرد.
علیرضا نادر کارشناس موسسه رند معتقد است درصورت خروج اسد از قدرت و افزایش حضور ایران در سوریه احتمال بروز درگیری میان ایران و آمریکا وجود دارد. وی دراین باره گفت: فرض کنیم 6 ماه بعد ایران سقوط رژیم اسد آغاز شود و ایران نفوذ خود در این کشور را افزایش دهد درحالی که آمریکا از این اقدام رضایت نداشته باشد. اگر فرآیندی سیاسی برای تعیین دولت پس از اسد وجود نداشته باشد آنگاه ایران و آمریکا احتمالا دچار تنش خواهند شد.
در این شرایط تنشهای احیاء شده میان ایران آمریکا سرانجام میتواند توافق را تحت تاثیر قرار دهد. به اعتقاد نادر این احتمال وجود دارد که ایران و آمریکا قادر به کاهش تنشها شوند امادرعین حال این احتمال نیز وجود دارد که بر اساس شرایط تنشهای منطقهای با ایران افزایش یابند.
انتهای پیام/پ