یک پیشنهاد برای حل بحران آب جنوب کشور

در حالی شهرهای ساحلی جنوب کشور بحران شدید آبی دارند که میتوان با اضافه کردن واحدهای شیرین‌سازی آب دریا در کنار نیروگاههای گازی موجود در این مناطق، مشکل آب آن‌ها را حل کرد.

به علت کاهش حجم بارندگی‌ها، کشور در سالهای اخیر با بحران جدی آب رو به رو شده است. این بحران نه تنها در مناطق کویری بلکه در مناطق ساحلی کشور نیز وجود دارد. استان‌های بوشهر و هرمزگان با وجود دارا بودن مرز طولانی با سواحل خلیج فارس و دریای عمان از جمله استانهایی هستند که بیشترین مشکل آبی را در کشور دارند و در وضعیت «کمبود آب» قرار گرفته‌اند. استانهای خوزستان و سیستان و بلوچستان نیز که مرز آبی با سواحل خلیج فارس و دریای عمان دارند در وضعیت «تنش آبی» قرار دارند و با تداوم شرایط موجود با مشکل کمبود آب روبهرو خواهند شد.

این در حالی است که می‌توان با شیرینسازی آب دریا، مشکل کمبود آب این استانها را برطرف کرد. کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس که به صورت مشابه وضعیت نامناسبی از نظر منابع آبهای سطحی و زیرسطحی دارند، با درک اهمیت منابع آب دریایی و بهرهگیری از شیرین‌سازی آب دریا، مشکل کم‌آبی خود را حل کردهاند. اما ایران که با داشتن 1176 کیلومتر خط ساحلی در سواحل خلیج فارس 27% سواحل این خلیج را در اختیار دارد، کمتر از 3% ظرفیت شیرین سازی آب در این منطقه را به خود اختصاص داده است.

جدول 1) طول خط ساحلی کشورها در خلیج فارس(1) و ظرفیت شیرین‌سازی آب در آن‌ها

در حالت کلی روشهای شیرین سازی آب دریا به دو دسته تقسیم می‌شوند: الف) روشهای مبتنی بر تبخیر و تولید آب مقطر، ب) روشهای مبتنی بر عبور دادن آب از فیلتر. روشهای مبتنی بر تبخیر نسبت به روشهای فیلتر کردن آب به انرژی بیشتری نیاز دارد اما اگر از گرمای تلف شده در نیروگاه‌ها برای تبخیر آب استفاده شود این دسته از روشها به صرفه میشود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که پر کاربردترین روش‌های شیرینسازی آب در کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان، روشهای مبتنی بر تبخیر آب است.

شکل 1) سهم روشهای مختلف شیرین سازی آب در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس

در حال حاضر نیروگاههای گازی متعددی با مجموع ظرفیت 9600 مگاوات در نزدیکی سواحل جنوبی کشور قرار دارد که به طور میانگین 70 درصد انرژی ورودی آن‌ها تلف میشود. این در حالی است که با اضافه کردن واحدهای بخار (سیکل ترکیبی کردن نیروگاه) و واحدهای آب‌شیرین‌کن، می‌توان از این تلفات برای تولید برق و شیرینسازی آب استفاده کرد.

شکل 2) موقعیت نیروگاه های گازی سواحل جنوبی کشور

برآوردها نشان می‌دهد که حتی اگر از 50% این ظرفیت در این زمینه استفاده شود روزانه 2.7 میلیون متر مکعب آب شیرین در روز تولید می‌شود که آب مورد نیاز 13.5 میلیون نفر را تأمین خواهد کرد. از آن‌جا که میزان کمبود آب شرب و صنعتی در مناطق ساحلی جنوب کشور کمتر از 1.5 میلیون متر مکعب در روز است، این میزان آب شیرین‌سازی شده تمام مشکل کمبود آب این مناطق را حل خواهد کرد. در نتیجه لازم است که این امر با جدیت بیشتری در دستور کار مسئولین قرار گیرد و سازوکارهای لازم برای حضور پررنگتر بخش غیردولتی در توسعه این طرحها، طراحی و پیاده شود.