حاصل مواجهه عملکرد مدیریت فرهنگی با تذکرات رهبری در یک عبارت؛ ولنگاری فرهنگی
مقام معظم رهبرى در دیدار اخیر خود با نمایندگان مجلس دهم فرمودند: «در موضوع فرهنگ، نوعى ولنگارى و بى‌اهتمامى در دستگاه‌هاى فرهنگى به چشم مى‌خورد، زیرا در تولید کالاى فرهنگى مفید و جلوگیرى از تولید کالاى فرهنگى مضر، کوتاهى‌هایى صورت مى‌گیرد.»
به گزارش خبرگزاری تسنیم، آنچه که مقام عظماى ولایت از آن به‌عنوان ولنگارى فرهنگى یاد کردند، در واقع جمع‌بندى رویکرد مدیریت فرهنگى کشور در قبال تذکرات و هشدارهاى مکرر معظم له در یک عبارت بود.
در حالى‌که سال‌هاست رهبرى از تهاجم فرهنگى و نفوذ و... یاد کرده و ضرورت تشکیل قرارگاه‌هاى فرهنگى را گوشزد کرده و نسبت به تغییر سبک زندگى مردم در زیر سایه تهاجم فرهنگى ابراز نگرانى کرده و هشدار مى‌دهند؛ طبعا انتظار آن بود که مدیریت فرهنگى کشور از شوراى انقلاب فرهنگى که قرارگاه نخست سیاستگذارى شمرده مى شود تا نهادهاى مهم اجرایى چون وزارت ارشاد و... به وظیفه خود در این‌زمینه عمل نمایند.
اما ولنگارى فرهنگى چیست؟ بى‌قیدى و بى‌بندوبارى در امر مدیریت فرهنگى در حوزه شناخت آسیب‌ها و ارایه راه‌حل در موضوعات فرهنگى خود را نشان مى‌دهد. دهها سازمان و نهاد فرهنگى در کشور به فعالیت مشغولند اما تغییر ارزش‌هاى اجتماعى از اسلام‌گرایى به‌سوى فرهنگ‌هاى منحط، محصول بى‌برنامگى و یا عدم شناخت چه کسانى است و چرا نتیجه‌اى از اقدامات این نهادها و سازمان‌هاى فرهنگى مشاهده نمى‌کنیم؟
چرا مقام معظم رهبرى به‌درستى مکررا تذکر مى‌دهند اما تغییرات منفى اجتماعى همچنان ادامه دارد و بدتر از آن بعضى از مسؤولان فرهنگى خود به مدافعان وضع نابسامان مبدل شده و از شاخص‌هاى فرهنگ‌هاى منحط دفاع کرده و آن‌را ترقی‌خواهى مى‌شمرند؟
* اشکال از کجاست؟
1. نخست درک و فهم مشترک از مسأله
واقعیت آنست به نظر مى‌رسد که درک مشترکى از مسأله وجود ندارد. رهبرى نظام به‌عنوان ناخداى کشتى امت اسلامى به ابعاد مختلف دیدگاه خود پرداخته‌اند و جامعه و دلسوزان نیز درستى تحلیل ایشان را هرروزه احساس مى‌کنند ولى از سوى بعضى از مسئولان، نظرات و بعضا تفاسیر مختلفى از موضوع ابراز مى‌شود. طبعا طرح دیدگاههاى مختلف در حوزه نظرى اشکال نداشته و نشان از آزادى فکرى داشته و موجب عمق در فهم موضوع مى‌شود؛ اما نباید امر بر مسئولان اجرایى مشتبه شود؟ نظریه‌پردازى متعلق به حوزه نظرى و دانشگاهها و حوزه‌هاى علمیه است و نه به دولت و نهادهاى اجرایى. موضوعات مطروحه از سوى رهبرى نظام اگر براى حوزه‌هاى فکرى؛ موضوعى براى تحقیق است ولى براى مدیران اجرایى، دستورالعملى براى اجراست. مدیران اجرایى نباید نقش اجرایى خود را نادیده گرفته و در این موضوعات به طرح افق‌ها و تفاسیر متفاوت با رهبرى بپردازند. این اختلاط نقش‌ها نمود کامل و مصداق ولنگارى فرهنگى است.
2. مواجهه پراکنده با مسأله
اولین شرط عقل در مواجهه با یک مسأله؛ تمرکز و همسوسازى نیروها براى مواجهه مؤثرتر است. توصیه به مدیریت قرارگاهى با پدیده مذکور محصول درک شرایط اورژانسى و نیز درک ضرورت هماهنگى در عمل است. پراکندگى اجرایى ضمن هرز بردن نیروها موجب بروز شکاف‌هاى اجرایى شده و زمینه نفوذى را که رهبرى معظم برآن تأکید کرده‌اند، فراهم مى‌شود. بنابراین:
در گام نخست، شوراى انقلاب فرهنگى و وزارت ارشاد و نهادهایى که مخاطب هشدار رهبرى هستند به‌جاى فرافکنى باید خود را مخاطب این اعتراض رهبرى شناخته و مسئولانه برخورد کنند.
با رویکرد قرارگاهى، مدیریت هماهنگ و یکپارچه‌اى را در حوزه فرهنگ پدید آورند.
نقاط حساس فعلى و آتى از منظر مقام معظم رهبرى را شناخته و دلایل بروز یا عدم رفع آن را واقع‌بینانه و علمى آسیب‌شناسى نمایند.
ارزیابى دقیقى از وضع موجود ارایه داده و راههاى حل مسأله سریعا اما با دقت جمع‌بندى گردد.
با تجمیع امکانات و ظرفیت‌ها، نقاط اولویت‌دار را هدف قرار داده و گام‌به‌گام همزمان با ارزیابى مستمر میزان موفقیت؛ راهبرد مورد نظر رهبرى را پیش برند.
طبیعى است که مسیر پیچیده بوده و این مبارزه طبیعت ایستا (استاتیکى) نداشته و باید در نظر گرفت که رقیب همچون ویروسى هوشمند دایما در برابر داروهاى تجویزشده، چهره و رویکرد خود را تغییر مى‌دهد. بنابراین این نبرد پویا با نفوذ فرهنگى را باید با نظم و انضباط و درایت کامل به پیش برد.
بهانه این نوشتار هم سخنان رهبر انقلاب در دیدار نمایندگان دوره دهم مجلس شورای اسلامی است. آنجا که می فرمایند؛
«مسئله‌ی بعدی مسئله‌ی فرهنگ است. البتّه فرهنگ، در بلندمدّت، از اقتصاد خیلی مهم‌تر است؛ اقتصاد مسئله‌ی فوری و اولویّت کنونی ما است، [امّا] مسئله‌ی فرهنگ یک مسئله‌ی مستمرّی است و بسیار مهم است؛ حتّی در قضیّه‌ی اقتصاد هم مهم است. برادران عزیز، خواهران عزیز! در مسئله‌ی فرهنگ، بنده احساس یک ولنگاری میکنم؛ در دستگاه‌های فرهنگی -اعم از دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی- یک نوع ولنگاری و بی‌اهتمامی در امر فرهنگ وجود دارد؛ چه در تولیدِ کالایِ فرهنگیِ مفید که کوتاهی میکنیم، چه در جلوگیری از تولید کالای فرهنگی مضر که کوتاهی میکنیم. اهمیت کالای فرهنگی از کالای مصرفی جسمانی کمتر نیست، بیشتر است. فرض کنید مرتب تکرار بکنند که مثلاً فلان‌جور پفک مضر است، نخورید؛ حالا مگر ضررش چقدر است، چه‌جور ضرری است، چه میزان ضرر دارد، برای چند درصد از مردم ضرر دارد؟ این را دائماً میگویند، امّا ضرر فلان‌جور فیلم یا فلان‌جور کتاب یا فلان‌جور بازی رایانه‌ای یا امثال اینها را کسی جرئت نمیکند بگوید که مبادا متهم بشوند به اینکه جلوی آزادی اطلاعات و جریان آزاد اطلاعات را گرفته‌اند.»
اکنون پرسش مهم این است که چرا رهبر انقلاب، این مسئله مهم و حیاتی را در جمع نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی بیان فرموده‌اند؟
به نظر می‌رسد با توجه به اشاره دقیق مقام معطم رهبری به وجود «ولنگاری فرهنگی» در مجموعه دستگاه‌های فرهنگی اعم از دولتی و غیردولتی، بیان این رهنمود در جمع دولتیان، به سرعت انگشت اتهام را صرفا به سوی دولت روانه می‌کرد. از طرفی معظم له در همین دیدار بار دیگر به «در راس امور بودن مجلس» و «فرصت بودن حضور نمایندگان جدید در مجلس دهم» اشاره می‌فرمایند و این نشان می‌دهد که مجلس شورای اسلامی به عنوان نهادی قانونگذار و برآمده از مردم که وظیفه ریل گذاری و نظارت را در کشور بر عهده دارد، می تواند بیشترین نقش را در رفع معضل ولنگاری فرهنگی بر دوش بکشد و از این رو بر نمایندگان مردم در مجلس دهم است که این حُسن ظن رهبری را پاس دارند و به آن اهتمام ورزند.
و اما در همین راستا، توجه به نکات ذیل هم می تواند مسئولان را برای تحقق خواسته فرهنگی رهبرانقلاب یاری رساند:
1. باید گفت اشاره رهبری به «عقب نشینی برخی مسئولان فرهنگی از تصمیمات خود با برخی فشارها»، حاکی از آن است که رهبر انقلاب، عملا به مسئولان عالی‌رتبه نظام و بویژه سران قوا گوشزد می‌فرمایند که کشور نیاز به «مسئولان فرهنگی شجاع و مسلّط» دارد و بنابراین بر آنان است که توجه ویژه خود را در عزل و نصب ها، به این مسئله معطوف دارند.
2. اگر یکبار دیگر پنج سرفصل کلیات و هشدارهای فرهنگی اخیر رهبر انقلاب را در دیدار با نمایندگان مجلس دهم مرور کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که مشکل اصلی در زمینه فرهنگ، «فقدان نگاه درست و اصولی به فرهنگ» است. به عبارت دیگر این ولنگاری فرهنگی نشان می‌دهد که عموم مسئولان و مدیران کشور، اهمیت کالای فرهنگی را نمی شناسند و نمی دانند که فرهنگ در درازمدت از اقتصاد هم مهم تر است. همچنین آنان نمی دانند که کار و فعالیت فرهنگی نیاز به استمرار دارد و حتی می تواند در زمینه اقتصاد هم راهگشا باشد.
در حقیقت همین فقدان تحلیل درست، جامع و اصولی از فرهنگ در بستر جامعه است که به این ولنگاری فرهنگی مورد اشاره رهبری منجر شده است.
به نظر می‌رسد جایی که می‌تواند بسیاری از ذهنیت‌های نادرست یا ناقص موجود را در زمینه فرهنگ اصلاح کند، شورای عالی انقلاب فرهنگی است که لازم است در این زمینه دقت نظر جامعی به خرج دهد.
3. اینکه مقام معظم رهبری این دردمندی را در جمع مجلسیان بیان می‌دارند و تنها چند روز بعد شاهد هستیم که تنها چهار نفر از 290 نفر نماینده مجلس دهم، متقاضی حضور در کمیسیون فرهنگی هستند؛ خود نشان دهنده مظلومیت فرهنگ و عدم درک کامل هشدار رهبری است. این مسئله البته می‌تواند دلایل دیگری هم مانند عدم تاثیرگذاری کامل کمیسیون‌های فرهنگی مجالس گذشته هم داشته باشد؛ نکته‌ای که در کنار سایر دلایل محتمل، قابل تحلیل و تفسیر است که فعلا در این نوشتار به دنبال آن نیستیم.
و اما در مجموع می‌توان امیدوار بود که با این هشدار رهبر انقلاب، در روزهای آینده شاهد اقبال بیشتر نمایندگان مجلس دهم برای حضور در کمیسیون فرهنگی باشیم تا از این رهگذر، ان شاء الله قوی ترین کمیسیون فرهنگی ادوار مجلس، شکل بگیرد و پیگیر مطالبات فرهنگی و نظارت دقیق بر فضای فرهنگی کشور باشد تا عملا، «اقدام و عمل» مجلس دهم در این زمینه، موجبات نزدیک شدن به تحقق منویات رهبری معظم را فراهم آورد.
4. باید گفت اگرچه ولنگاری فرهنگی تنها حاصل کار و فعالیت دولت نیست؛ اما نمی‌توان نادیده گرفت که اولویت دولت فعلی – با توجه به وجود مشکل تحریم و مسائل عمومی اقتصادی – فرهنگ نبوده است.
و اما اکنون می‌توان امیدوار بود که با این هشدار رهبری، تیم فرهنگی دولت و بویژه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تلاش حداکثری خود را نه برای تولیدات فرهنگی اولویت‌دار – که می‌تواند برنامه ای بلندمدت یا حداقل میان مدت باشد و عمرش به دولت فعلی کفاف نمی‌دهد – بلکه حداقل در توزیع کالای فرهنگی موجود اولویت‌دار به کار گیرد تا از این راه، به کاهش ولنگاری فرهنگی کمک کند.
کوتاه سخن آنکه هشدار مقام معظم رهبری نسبت به ولنگاری و بی اهتمامی فرهنگی در کشور، هشداری است که به همه مسئولان و مدیران و در عین حال به عموم مردم، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان کالاهای فرهنگی بر می گردد.
بنابراین لازم است تا عموم مردم، همواره به این نکته توجه داشته باشند که فرهنگ همیشه مهم بوده، هست و خواهد بود و باید به این مهم، چه درباره خود و چه درباره دیگران اهتمام داشته باشند.
در عین حال بر عموم مسئولان است که با مطالعه بیشتر برای دستیابی به تحلیل جامع فرهنگی و البته با شجاعت و درایت کافی، حداکثر سعی و جدّ و جهد خود را برای تولید و توزیع حداکثری کالای فرهنگی مفید و جلوگیری حداکثری از تولید و توزیع کالای فرهنگی مضر به کار گیرند.
انتهای پیام/
