صادرات گندم با صرفه‌جویی در مصرف نان

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، در سبد تغذیه ایرانیان نان حضوری همیشگی دارد، آنچنان که تقریبا با هر نوع خوراکی به مصرف می‌رسد. استفاده غالب از نان در سرانه غذایی ایرانیان گویا سنتی تاریخی است و با آنکه آموزه‌های اخلاقی نان را برکت سفره‌ها معرفی می‌کند، اسراف ایرانیان در این «قوت لایموت» چهار برابر کشورهای اروپایی تخمین زده می‌شود. این در حالی است که اقلیم خشک کشور، توان تامین سالانه میلیون‌ها تن گندم مورد نیاز برای تهیه نان مورد مصرف ایرانیان را ندارد. با وجود این، همچنان فرهنگ اسراف کاری و زیاده روی در مصرف، حضوری همواره در سفر خانوارهای ایرانی دارد؛ فرهنگی که برکت را از سفره‌ها می‌برد و انبوهی از نان‌های خشک را بر جای می‌گذارد.

بر اساس آمار سازمان غذا و دارو، مصرف سرانه نان در ایران با حدود 320گرم در روز معادل 117کیلوگرم در ‌سال است؛ درحالی‌که به استناد آمارهای این سازمان، مصرف نان در کشورهای توسعه یافته، سالانه 50کیلوگرم گزارش شده است. این یعنی مصرف نان در ایران قدری بیش از2برابر کشورهای اتحادیه اروپا و درحدود 234‌درصد بیشتر از مصرف نان در این کشورها است.

نان خوری ایرانی‌ها

با احتساب میانگین مصرف نان برای هر ایرانی معادل 117کیلوگرم در سال، برآورد می‌شود که سالانه ایرانیان بالغ بر 10میلیون تن نان مصرف می‌کنند. نکته اساسی در این میان این است که در خوشبینانه ترین حالت، بالغ بر 30درصد از این مقدار نان، به ضایعات تبدیل می‌شود. به عبارت دیگر، هر ساله بالغ بر 5/3 میلیون تن نان در کشور، به سبد «نان خشکی‌ها» سرازیر می‌شود که به معنای از میان رفتن مبالغ هنگفتی پول نقد است. در میان نان‌های سنتی و به لحاظ وزنی، نان بربری با حدود 750گرم و نان لواش با حدود 200گرم وزن، به ترتیب سنگین ترین و سبک ترین نان‌های تولیدی در ایران هستند. چنانچه در مجموع نان‌هایی که در کشور و به شیوه سنتی پخت می‌شوند، متوسط وزن هر قرص نان را 500گرم در نظر بگیریم، از هر کیلو آرد، 2عدد نان تولید می‌شود.

در این میان، نان سنگک با قیمتی در حدود 1500تومان و نان لواش با قیمتی معادل 400تومان در مناطق خوش نشین پایتخت به فروش می‌رسد. اگر در مجموع نان‌هایی که در کشور به فروش می‌رسد، متوسط قیمت را 700تومان در نظر بگیریم، هزینه سالانه خرید نان برای ایرانیان با مصرف سالانه 10میلیون تن، عددی بالغ بر هفت هزار میلیارد تومان می‌شود که از این مبلغ، بالغ بر 2هزار میلیارد تومان، از طریق اتلاف و اسراف نان عملا دور ریخته می‌شود. این در حالی است که علاوه بر این مبلع، سالانه بالغ بر پنج هزار میلیارد تومان هم تحت عنوان یارانه پنهان از سوی دولت برای مصرف نان ایرانیان هزینه می‌شود که دستکم 1500 میلیارد تومان هم از این محل از طریق ضایعات نان دور ریخته می‌شود. به عبارت دیگر، از مبلغ نهایی 12هزار میلیارد تومانی که سالانه برای تولید و مصرف نان هزینه می‌شود، 3500میلیارد تومان آن عملا نابود می‌شود.

خریدهای تضمینی

سال گذشته بالغ بر هشت میلیون تن انواع گندم و با میانگین قیمت 1200تومان در هر کیلو از سوی دولت خریداری شد. این در حالی بود که در همان سال بالغ بر 2میلیون تن گندم نیز با میانگین قیمت 800تومان در هر کیلو، توسط دولت از 6کشور وارد شد تا حجم 10میلیون تن گندم مورد نیاز برای تولید نان تکمیل شود. به این ترتیب، در سال گذشته بیش از11هزار میلیارد تومان تنها به منظور خرید گندم از داخل و خارج از کشور هزینه صرف شده است. چنانچه به این مبلغ، هزینه‌های مرتبط با حمل و نقل، تبدیل به آرد، فراوری و توزیع و مواردی مرتبط را اضافه کنیم، هزینه‌های صرف شده برای تامین نان مصرفی ایرانیان در سال گذشته، سر بر فلک می‌ساید.

حالا هر چند، بنا بر گفته مسئولان وزارت جهاد کشاورزی، امسال در تولید گندم به تولیدی در حد 14میلیون تن رسیده ایم، اما به دلیل اسراف کاری‌های بسیاری که در مصرف نان صورت می‌گیرد، همچنان مبالغ بسیاری در این بخش خرج می‌شود. تنها در سال جاری، دولت برای انجام تعهدات خود به منظور خرید تضمینی 11میلیون تن از مجموع گندم تولید شده در کشوربا میانگین قیمت 1250تومان در هر کیلو، باید بالغ بر14 هزار میلیارد تومان به گندمکاران داخلی پرداخت کند که به دلیل کمبود منابع مالی، همچنان 30درصد از مطالبات گندمکاران پرداخت نشده است.

قیمت گران و کیفیت نازل

در سال‌های اخیر، پیشنهادهای بسیاری به منظور اصلاح الگوی مصرف نان و در نتیجه کاهش میزان تلفات این ماده عمده غذایی، از سوی مراجع و کارشناسان مختلف ارائه شده است که اجرای هر کدام می‌تواند بخشی از حجم گسترده ضایعات سالانه نان را کاهش دهد. یکی از این شیوه‌ها، تولید نان‌های فراوری‌شده و در اصطلاح صنعتی است که در تولید کلان نان در کشور، سهمی کمتر از 10درصد را در اختیار دارد. تولید این نان‌ها از یک سو نیازمند استفاده از آردهایی با کیفیت دستکم 80درصدی است و آنچنان که نانوایان این صنف بیان می‌کنند، این میزان از مرغوبیت در گندم‌های به عمل آمده در ایران وجود ندارد.

از سوی دیگر، گران بودن این گونه نان‌ها هم باعث شده تا اقشار کم‌درآمد که عمده مصرف کنندگان نان هستند، تمایلی برای خرید مداوم این نوع نان‌ها نداشته باشند. هر دو این موارد، در کنار عدم توسعه نانوایی‌های صنعتی در کل کشور باعث شده تا تولید و فروش نان‌های فراوری‌شده در ایران همچنان محدود باقی بماند. اما فارغ از این موضوع، آزادسازی نرخ نان که طی یک دهه اخیر و به طور مداوم مطرح بوده، قیمت نان را هر ساله در حدود 10درصد بالا برده و حالا در کف 200تومان و سقف 1500تومان، نسبت به ابتدای دهه 90، رشدی 50درصدی را تجربه کرده است.

هر چند انتظار می‌رفت با افزایش تدریجی قیمت نان، شیوه مصرف اسراف گونه آن توسط مردم اصلاح شود، اما بنا بر آمارها، ایرانیان همچنان با تولید سالانه 3میلیون تن ضایعات نان، مقام نخست را در بین کشورهای دنیا به خود اختصاص داده‌اند. هر چند به طور مداوم اعلام می‌شود که اصلاح الگوی مصرف نان از سوی مصرف‌کنندگان می‌تواند تا حدود 70درصد از دورریزهای این ماده غذایی را کاهش دهد، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد تا 50درصد از دورریز‌های نان به کیفیت بد آرد، استفاده از مواد افزودنی و جوش شیرین در خمیر و در نهایت پخت نامطلوب، سوزاندن و یا فطیرپزی نان در نانوایی‌ها، مربوط می‌شود؛ امری که چنانچه در مبدا اصلاح شود، سالانه تا 50درصد از هزینه‌های 14هزارمیلیاردی در این بخش را کاهش می‌دهد.

گندم ایرانی در صف صادرات

امسال که گندمکاران ایرانی با تولید قریب به 14میلیون تن گندم، ایران را در تامین این ماده غذایی پایه به خودکفایی رسانده اند، معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهاد کشاورزی از پیشنهاد وزیر جهاد کشاورزی برای صادرات سه میلیون تن گندم، آرد و مشتقات آرد خبرداده و گفته است: «اکنون هر کیلوگرم آرد مورد نیاز واحدهای خبازی و نانوایی با نرخ مصوب 660تومان و برای صنف و صنعت ماکارونی و شیرینی و شکلات نیز با قیمت 900تومان تحویل داده می‌شود.» عبدالمهدی بخشنده همچنین با اعلام ممنوعیت واردات گندم افزوده است:«اگر واردکننده ای بخواهد گندم وارد کند به دلیل تعرفه کنونی واردات گندم که بیش از 900تومان خواهد بود صرفه اقتصادی نخواهد داشت.» هر چند بنا بر این اظهارات، رسیدن به خودکفایی در تولید گندم می‌تواند خبر خوشایندی تلقی شود، اما اگر این اسراف کاری ایرانیان در مصرف نان، همچنان اصلاح نشود، چونان آتشی در گندمزارها، داشته‌ها را دود می‌کند.

منبع: آرمان

انتهای پیام/

بازگشت به سایر رسانه‌ها