انگلستان نماد مسکن اجتماعی در دنیاست، موردی که وزیر راه و شهرسازی در اغلب سخنرانیهایش درباره مسکن به آن اشاره کرده و گریزی به اقامت خود در این کشور در زمان دانشجویی میزند. قدمت سیاست انگلیسیها که ذیل مسکن عمومی با رویکرد عرضه مسکن اجاره ای برای افراد ناتوان در تامین مسکن اجرا شده به پس از جنگ جهانی دوم و دهه 60 میلادی برمیگردد.
برج گرینفل لندن که چند روز پیش در آتش سوخت یکی از برج های مسکن اجتماعی در انگلستان بود که افراد بی بضاعت را در خود جای داده بود. هر چند این برج در یکی از مناطق و محلات مرفه لندن ساخته شده اما ساکنان آن عمدتا کارگرا و مهاجران بوده اند. ساخت این برج که نوعی از مسکن دولتی – عمومی – استیجاری است در سال 1967 میلادی در شورای چلسی تصویب و در ابتدای دهه 70 مورد بهره برداری قرار گرفت و قریب به نیم قرن قدمت دارد.
این برج سالهاست تحت مدیریت سازمان مسکن استیجاری چلسی (KCTMO) و تحت نظارت شورای شهری چلسی قرار دارد که به عرضه مسکن استیجاری یارانه دار به افراد و گروه های هدف می پردازد. گرچه این مجموعه در سال 2016 مورد بازسازی اساسی قرار گرفت و پس از بازسازی عنوان شد که این سازه این برج بیش از 100 دیگر مقاومت دارد اما این بازسازی نتوانست از بروز حادثه این چنینی جلوگیری کند.
اما ریشه اصلی آتش سوزی در چنین برج هایی و مشابه آنچیست؟
همواره کارشناسان مهمترین مشکل سیاست مسکن اجتماعی را عدم واگذاری مالکیت، اجاره پایین و مدیریت استیجاری آن می دانند.
مهمترین هزینه در چنین ساختمان هایی نه هزینه ساخت آن که هزینه بهره برداری و نگهداری از آن است. رویکرد اجاره ای در مسکن استیجاری سبب می شود که هزینه های بهره برداری و نگهداری و تعمیرات به علت عدم انتقال مالکیت بر عهده مالک باشد نه بر عهده بهره بردار. از سوی دیگر اجاره دریافتی از بهره برداران در حدی نیست که بتواند هزینه های تعمیرات و نگهداری را پوشش دهد. بنابراین مهمترین خطر طی سالیان متمادی فرسودگی تاسیسات ساختمانی است که بروز برخی از حوادث از جمله آتش سوزی را نیز اجتناب ناپذیر می کند.
همین نکته یعنی عد پوشش هزینه های تعمیر و نگهداری با اجاره دریافتی از متقاضیان سبب شد تا علیرغم آنکه برآورد اولیه هزینه تعمیرات 11.2 میلیون یورو شده بود اما KCTMO نتواند بیش از 2.6 میلیون یورو را تأمین کند. این مسئله سبب شد تا تعمیرات بطور کامل در سال 2016 انجام نشده و زمینه ساز چنین حادثه ای را فراهم آورد.
حال با وجود نمونه های اینچنین در جهان و کشور چند سالی است که دولت به دنبال الگوبرداری از مسکن اجتماعی انگلستان و عرضه مسکن استیجاری دولتی است.
علاوه بر اثرات اجتماعی همواره کارشناسان از منظر اقتصادی نسبت به هزینه سرسام آور نگهداری چنین طرح هشدار داده اند اما متاسفانه دولت به علت آنکه تا کنون جایگزینی برای مسکن مهر نداشته است و به دلایل سیاسی از ادامه مسکن مهر نیز طفره می رود همچنان بر طرحی که در کشور مبدأ خود شکست خورده، پا فشاری می کند.
با آنکه این طرح دولت تدبیر و امید همچنان روی کاغذ باقی مانده اما با توجه به روحیات و توان دولت پیش بینی می شود که مسکن اجتماعی تا اطلاع ثانوی کاغذی بماند،با این حال لازم است جامعه، کارشناسان و برنامه ریزان نسبت به عواقب منفی اجرای چنین طرح هایی آگاه شوند.
*فرهاد بیضایی-کارشناس اقتصاد مسکن
انتهای پیام/