کاربرد ۳هزار واژه و ضربالمثل فارسی در ادبیات قزاقی/ کرسیهای ۳۰ساله زبان فارسی
زبان فارسی در قزاقستان از پیشینهای تاریخی برخوردار است، در دانشگاههای این کشور کرسیهای زبان فارسی ۳۰ سال است که دایر است، با وجود این در سالهای اخیر جایگاه زبان فارسی در مجامع علمی این کشور تا اندازهای افول کرده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا،زبان فارسی در قزاقستان از پیشینهای تاریخی برخوردار است. رفتوآمد ایرانیان به این منطقه و دادوستد آنان با اقوام قزاق، موجب اختلاط فرهنگی و ترویج زبان فارسی شده است تا جایی که گفته میشود، اسلام از طریق ایرانیان به این منطقه آمده است. رواج زبان فارسی در این منطقه تا حدی بوده که بسیاری از کتابهای تاریخی این سامان بهزبان فارسی نوشته شده است و بدون آشنایی با زبان فارسی، آشنایی با تاریخ این کشور ممکن نیست. تاریخ قزاقستان با زبان و ادبیات فارسی گره خورده است و هر پژوهشگری که بخواهد درباره تاریخ و ادبیات و جغرافیای تاریخی قزاقستان مطالعه و تحقیق کند، باید با زبان فارسی آشنایی داشته باشد. بسیاری از ضربالمثلهای فارسی در ادبیات قزاقی نیز بهکار برده میشود و طبق پژوهشهای محققین قزاق، حدود سههزار واژه فارسی در زبان قزاقی وجود دارد.
بیشتر شاعران، ادیبان و نویسندگان قزاق با زبان و ادبیات فارسی آشنایی داشتهاند و بزرگانی چون حافظ، سعدی، فردوسی و خیام نیشابوری در این منطقه چهرههای کاملاً شناختهشده هستند و برخی یا تمام دیوان آنها بهزبانهای قزاقی و روسی ترجمه شده است، اما پس از تشکیل اتحاد جماهیر شوروی سیاست قومستیزی و قطع ارتباط کامل این کشورها با کشورهای شرقی بهویژه کشورهای اسلامی و از جمله ایران، وقفهای در این روند ایجاد شد. پس از فروپاشی شوروی، بار دیگر مردم این کشور، اقبال درخوری نسبت به ایران و زبان فارسی نشان دادند، بهطوریکه اکنون در بسیاری از دانشگاههای قزاقستان کرسی زبان فارسی دایر شده و دانشجویانی نیز به فراگیری زبان فارسی بهعنوان زبان دوم مشغول هستند. نخستین کرسی زبان فارسی در قزاقستان در سال 1368 شمسی، یعنی سه سال قبل از استقلال این کشور، در دانشگاه فارابی آلماآتی دایر شد که بهگفته رئیس آن، در سال تحصیلی 2005 ــ 2004 میلادی حدود 800 دانشجو در آنجا مشغول فراگیری زبان فارسی بودند که 200 نفر آنها دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی و بقیه دانشجویانی بودند که فارسی را بهعنوان زبان دوم فرامیگرفتند.
خوشبختانه این استقبال از زبان فارسی بسیار خوب بود، بهطوری که علاوه بر دانشگاه یادشده در دیگر دانشگاههای مهم قزاقستان از جمله: آبلای خان، آبای، تربیت معلم، اورآسیا (آستانا)، قزاق ــ عرب (چیمکنت)، ایسینوف (آکتائو)، حیدرمحمد (تراز) و ... هم رشته زبان و ادبیات فارسی دایر شد و در برخی مدارس شهر آلماآتی نیز زبان فارسی تدریس میشد، اما در سالهای اخیر بنا به دلایل متعدد جایگاه زبان فارسی در دانشگاهها و مجامع علمی این کشور افول کرده است.
زبان فارسی در مراکز تحقیقاتی و آموزشی:
دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی
دانشگاه الفارابی(آلماآتی):دانشگاه الفارابی بزرگترین دانشگاه ملی قزاقستان است. اولین کرسی زبان و ادبیات فارسی در کشور قزاقستان بهطور رسمی در سال 1991 در دانشگاه فارابی گروه زبانهای شرقی دانشکده شرقشناسی توسط پروفسور ضیابیگ رستموف در شهر آلماآتی افتتاح شد که مدیریت آن سالها بهعهده پروفسور آتگین کومیسبایف بوده است. در سال 1991 رئیس این دانشگاه با همراهی چند هیئت به ایران آمد و در پایان سفر قراردادی در مورد تبادل دانشجو میان دانشگاه تهران و دانشگاه الفارابی امضاء کرد که بر همان اساس از سال 1992ــ1991 دانشجویان سال چهارم خود را بهطور منظم به مؤسسه دهخدا اعزام میکند.
کرسی زبان فارسی در این دانشگاه 30 سال سابقه دارد که در طول یک دهه گذشته با حمایت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با ماهواره، ویدئو، تلویزیون، کتابخانه، کامپیوتر، سیدی و فیلمهای آموزشی و سینمایی مجهز شده است. در سال 1395 بهگزارش ژومارت ژنگیر رئیس گروه زبان فارسی این دانشگاه، 8 استاد مشغول به کار هستند. این هشت نفر به دو گروه تقسیم شدهاند که گروه یک، صرفاً استادان زبان فارسی هستند و گروه دوم، استادانی که هم تدریس میکنند و هم مقاله مینویسند و هم به کارهای علمی، فرهنگی و پژوهشی میپردازند.
در این دانشگاه زبان فارسی بهعنوان زبان اصلی تدریس میشود. مدرک دانشجویان تنها در دو دانشگاه الفارابی و آبلای خان زبان فارسی است و ایرانشناسی است و در دانشگاه اوراسیا بهصورت آزاد در محل اتاق ایران در سه سطح زبان فارسی در حال تدریس است، از این رو، دانشجویان در این سه دانشگاه تربیت معلم ژینپی زنان، آکتائو و اوراسیا حق شرکت در المپیاد زبان فارسی را ندارند.
دانشگاه زبان و روابط بینالملل آبلای خان (آلماآتی): این دانشگاه بههمراه دو دانشگاه دیگر آبلایخان و آبای شهر آلماآتی بهشمار میرود که این دانشگاه بهویژه در زمینه زبانشناسی و ترجمه مهمتر است. سابقه کرسی زبان و ادب فارسی در این دانشگاه بیش از 10 سال است که با حمایت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایرانبه ماهواره، ویدئو، تلویزیون، کتابخانه، کامپیوتر، سیدی، فیلمهای آموزشی و سینمایی و اتاق رایانه مجهز شده است. این دانشگاه موافقتنامهای با دانشگاه علامه طباطبائی در خصوص تبادل دانشجو امضا کرده است. در این دانشگاه زبان فارسی بهعنوان زبان اول (سال اول و سال چهارم) و زبان دوم (سال دوم و سال چهارم) تدریس میشود.
دانشگاه ملی تربیت معلم آبای (آلماآتی): در این دانشگاه رشته زبان فارسی وجود ندارد، اما بنا به ضرورت و سنخیت رشتههای شرقشناسیِ این دانشگاه، زبان فارسی بهعنوان زبان دوم خارجی دانشجویان محسوب میشود و این امر سابقه 10ساله دارد و با حمایت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران از امکانات آموزشی برخوردار است.
دانشگاه محلی تربیت معلم زنان ژِینپی (آلماآتی):زبان فارسی را بهعنوان زبان دوم و بهصورت اختیاری میآموزند.
دانشکده خصوصی حرف و مشاغل بینالمللی (آلماآتی)
آکادمی علوم قزاقستان (آلماآتی)
دانشگاه آکتائو:زبان فارسی را بهعنوان زبان دوم و بهصورت اختیاری میآموزند.
دانشگاه اورآسیا (آستانا): سابقه آموزش زبان و ادب فارسی در این دانشگاه بهعنوان زبان اول و دوم به بیش از 10 سال قبل برمیگردد که البته برای چند سال با تعطیلی روبهرو شده و بنا بر گزارش دوباره در حال راهاندازی است، در این دانشگاه اتاقی نیز با امکانات آموزشی از طریق حمایت رایزنی فرهنگی سفارت ایران راهاندازی شده بود که بهتازگی به ماهواره، ویدئو، تلویزیون، کتابخانه، کامپیوتر، سیدی و فیلمهای آموزشی و سینمایی و اتاق کامپیوتر مجهز شده است.
دانشگاه قزاق ــ عرب (چیمکنت)
دانشگاه تربیت معلم (چیمکنت)
دانشگاه ایسینیوف (آکتائو):در پی توافق بین دانشگاه "ایسینوف" با سرکنسولگری ایران و رایزنی فرهنگی سفارت ایران در قزاقستان برای اولین بار در دانشگاه ایسینوف شهر آکتائو که در شرق دریای مازندران و غرب کشور قزاقستان قرار دارد و بیشترین قزاقهایی را که از ایران به این کشور مهاجرت کردهاند بهعنوان موطن اصلی و اولیه خود در دوره استالینی شوروی سابق در خود جای داده است، آموزش زبان فارسی بههمراه زبان انگلیسی بهعنوان یک رشته تحصیلی شروع به کار کرد.در حال حاضر تعداد سی تن دانشجوی زبان فارسی در این رشته پذیرفته و شروع به تحصیل کردهاند. در حمایت از آموزش زبان فارسی از سوی ایران کتابها و امکانات کمکآموزشی تهیه و در اختیار دانشگاه قرار داده شده است.
دانشگاه دولتی محمد حیدر (طراز)
دانشگاه آربایف:در دانشکدۀ تاریخ و علوم اجتماعی این دانشگاه آموزش مقدماتی زبان فارسی برای دانشجویان لیسانس و فوقلیسانس برگزار میشود. این دوره با توجه به امکان برگزاری آن بهتازگی در سال 1394ــ1393 در دانشگاه راهاندازی شده است که در صورت وجود دانشجویان متقاضی ادامه خواهد یافت.
مدارس
- مدرسه 145
- مدرسه 86
- مدرسه 12
- مدرسه 15
- مدرسه کوکل (خصوصی)
- مدرسه عالم (خصوصی)
دورههای آزاد
- مرکز آموزش زبان فارسی رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ــ آلماآتی
- روستای مانی کنت (از توابع چیمکنت)
- روستای فردوسی (از توابع چیمکنت)
- مرکز فرهنگی ایرانیان (چیمکنت): این مرکز بهنام خانه ایرانیان است که در طول 12 ماه سال کلاس آموزش زبان فارسی برگزار میکند. هفتهای 6 ساعت در سطح مقدماتی و کتابهای دوره ابتدایی مدارس ایران بهعنوان منبع آموزشی این کلاسها برگزار میشوند.
- مدرسه دینی شهر مرکه: در این مدرسه که جنب مسجد امام علی(ع) است زبان فارسی در طول 12 ماه برگزار میشود. تا ابتدای تابستان یعنی در طول سال کلاسها در یک جلسه برگزار میشود و در تابستان بهدلیل تعطیلی مدارس کلاسها در دو روز برگزار میشود. سطح این کلاسها مقدماتی است و بهمدت 6 ساعت در هفته برگزار میشود.
برگرفته از «شناختنامه بنیاد سعدی»
انتهای پیام/*