گزارش اندیشکده انگلیسی «روسی» از قاطعیت مقام معظم رهبری مقابل آمریکا
خبرگزاری تسنیم : آیت‌الله خامنه‌ای، قاطعانه امکان مذاکره با آمریکا را رد نمود و از مقامات خواست که اعتماد به نفس خود را حفظ کنند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از اشراف، انتخابات پیش روی ایران در ماه ژوئن، با خطر ناشی از بالا رفتن سطح ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا حدی که برای ساخت یک بمب هسته‌ای کافی باشد همراه شده است و این امر موجب نگرانی امریکا و اسرائیل و در نتیجه افزایش تلاش آن‌ها برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره شده است.
اندیشکده انگلیسی «روسی» در گزارشی به قلم «شاشانک جوشی» می‌نویسد: آیت‌الله خامنه‌ای قاطعانه امکان مذاکره مستقیم ایران با امریکا را رد نموده، اما اظهارات وی باید با در نظر گرفتن اوضاع به هم ریخته سیاست داخلی ایران تفسیر شوند. ابتدا باید مذاکرات ایران با گروه 1+5 صورت گیرد.
آیا ایران با مذاکره مستقیم با ایالات متحده موافقت کرده است؟
مذاکره مستقیم ایران با امریکا
در طی انتخابات ریاست جمهوری، این خبر از مقامات ایالات متحده به بیرون درز کرد که برای نخستین بار با امکان مذاکره رو در رو با ایران موافقت شده است. به زودی آشکار شد که این سخنان تنها درک خوش‌بینانه‌ای از بحث‌های قبلی بوده است و رهبر ایران، آیت‌الله خامنه‌ای، در بهترین حالت بسیار محتاط و در بدترین حالت دیدگاه خصمانه آشکاری نسبت به این ایده دارد. با این وجود، علیرغم این واکنش سرد ایران به پیشنهادهای ایالات متحده، دولت اوباما هنوز ناامید نشده است.
هر زمان رهبر ایران تصمیمی جدی برای مذاکره بگیرد، ایالات متحده آماده گفتگو خواهد بود
در کنفرانس امنیت مونیخ که هفته گذشته برگزار شد، جوزف بایدن، معاون رئیس‌جمهور ایالات متحده، علناً اعلام نمود که هر زمان رهبر ایران تصمیمی جدی برای مذاکره بگیرد، ایالات متحده آماده گفتگو خواهد بود. با این حال علی اکبر صالحی، وزیر خارجه ایران، در پاسخ به این اظهارات گفت که ایران هیچ خط قرمزی نداشته و پیشنهاد امریکا را مورد بررسی قرار خواهد داد.
حقه جدید امریکا، کشاندن ایران به میز مذاکره خواهد بود
مخالفت آیت‌الله خامنه‌ای
البته مسلماً صالحی توان سخن گفتن با اقتداری نظیر مقام رهبری را نداشت. آیت‌الله خامنه‌ای در این هفته، قاطعانه امکان این رویداد را رد نمود و هرگونه مذاکره‌ای را ممنوع کرد. وی از مقامات خواست که اعتماد به نفس خود را حفظ کرده و اظهار داشت: «برخی مردم ساده ممکن است از نظریه مذاکره با امریکا استقبال نمایند ولی مذاکره مشکلات را حل نخواهد کرد.» آیت الله خامنه‌ای در پاسخ طعنه‌آمیزی که نسبت به شکایات خودِ مقامات امریکایی نسبت به شیوه مذاکره ایران داشت، معترض شد: «امریکا اکنون باید برگ برنده جدیدی رو کند؛ و آن کشاندن ایران به میز مذاکره خواهد بود.»
هر یک از طرفین به دنبال دریافت حداکثر خواسته‌ها از طرف مقابل در ازای کمترین اقدامات از جانب خود است
امید بر این بود که مذاکرات مستقیم، دیپلماسی هسته‌ای متزلزل غرب در رابطه با ایران را تقویت نموده و به کاهش بی‌اعتمادی‌ها که دو طرف را از دستیابی به یک مصالحه منطقی منع می‌داشت کمک کند. در سه دوره مذاکراتی که در سال پیش برگزار شد، غرب حاضر به پذیرش کاهش چشمگیر تحریم‌ها در ازای توقف فعالیت‌های غنی‌سازی ایران نشد، و ایران نیز در عوض اقدام به توسعه گسترده عملیات غنی‌سازی نمود. ایران از همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سرباز زد و خواستار لغو کامل تحریم‌ها در ازای تنها چند اقدام معمولی در راستای متعادل کردن برنامه‌های هسته‌ای خود شد. در واقع هر یک از طرفین به دنبال دریافت حداکثر خواسته‌ها از طرف مقابل در ازای کمترین اقدامات از جانب خود است.
قرار است مذاکرات در پایان ماه فوریه در قزاقستان از سر گرفته شوند
پس از یک وقفه طولانی، قرار است مذاکرات در پایان ماه فوریه در قزاقستان از سر گرفته شوند. این فاصله طولانی ناشی از عوامل گوناگونی نظیر: انتخابات ریاست جمهوری امریکا در سال گذشته، بی‌میلی تهران به انجام مذاکره و سرخوردگی عمومی ناشی از شکست در ایجاد هرگونه پیشرفتی در سال پیش است.
سطح ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا حدی است که برای ساخت یک بمب هسته‌ای کافی می‌باشد
اما انتخابات پیش روی ایران در ماه ژوئن، با خطر ناشی از بالا رفتن سطح ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا حدی که برای ساخت یک بمب هسته‌ای کافی باشد همراه شده است؛ و این خط قرمزی است که سال گذشته از طرف نخست‌وزیر اسرائیل تعیین شده بود. همه این موارد دست به دست هم داده‌اند تا برگزاری هرچه سریع‌تر مذاکرات را با امید شانسی برای مصالحه، تا پیش از تابستان فراهم آورند.
ایجاد روابط دوستانه با امریکا، به نفع ایران نیست
تهران شناسی
علت رد کردن مذاکرات مستقیم توسط آیت‌الله خامنه‌ای را چگونه باید درک نمود؟ یک تفسیر در این زمینه به اظهارات کریم سجادپور، از تحلیلگران اندیشکده کارنگی، بازمی‌گردد. به گفته وی: رد کردن پیشنهاد امریکا توسط آیت الله خامنه‌ای ، در واقع همان چیزی است که باید انتظار داشت، در حقیقت این تنها واکنشی است که با دیدگاه آیت الله خامنه‌ای در خصوص ایجاد روابط دوستانه با امریکا سازگاری دارد. چرا که حکومت ایران معتقد است چنین روابطی در موعد مقرر به مثابه سرنگونی رژیم خواهد بود.
اسکات لوکاس، استاد دانشگاه بیرمنگام، نظری مخالف با دیدگاه فوق دارد. وی معتقد است مخالفت آیت‌الله خامنه‌ای باید با در نظر گرفتن موافقت ضمنی وی با برگزاری یک دوره دیگر از مذاکرات 1+5، علیرغم بی‌میلی آشکار ایرانیان به شروع یک دوره جدید، و مهم‌تر از آن به وجود آمدن چنددستگی درون کشور (که نمونه بارز آن مشکلات غیرعادی اخیر میان علی لاریجانی، سخنگوی مجلس، و احمدی‌نژاد بوده است) تفسیر گردد.
طبق این تفسیر آیت‌الله خامنه‌ای مشغول به انجام سه کار بوده است: (1) کنترل کردن احمدی‌نژاد که به طور فزاینده‌ای غیرقابل پیش‌بینی شده است. او در سفری که به قاهره داشت تمایلاتی نسبت به انجام مذاکره مستقیم از خود نشان داد (و به طور کلی موضع انعطاف‌پذیرتری در خصوص معضل هسته‌ای اتخاذ نمود). (2) پرهیز از موضوع خطرناک مذاکره مستقیم در زمانی که میان مقامات سیاسی ایران شکاف عمیقی به وجود آمده و فضای سیاسی پیش از انتخابات حساسیت‌ها را بیشتر نموده است. همان طور که علی‌رضا اشراقی نیز اشاره می‌کند: حتی برخی از شخصیت‌ها در گروه‌های مخالفان که در میان سرسخت‌ترین منتقدان سیاست‌های خارجی حکومت بوده‌اند، نیز از نظریه مذاکره مستقیم استقبال نکرده‌اند. (3) فراهم آوردن پوششی برای مذاکرات آتی با 1+5، که نقش ایالات متحده در آن به علت حضور پنج شریک دیگر کم رنگ‌تر است (ایران به مدت چهار سال از ملاقات با نماینده ایالات متحده که در حال حاضر وندی شرمن است سرباز زده است).
اگر سیاست‌های داخلی واکنش آیت‌الله خامنه‌ای را تایید نماید، آن‌گاه امکان تفسیر روشن‌تری از اوضاع کنونی وجود خواهد داشت. با فرض اینکه انتخابات ماه ژوئن ایران به خوبی پیش برود و رئیس‌جمهوری با اقدامات قابل پیش‌بینی تری که بیشتر تابع رهبری است جایگزین گردد، آن‌گاه فضای سیاسی برای مذاکرات مستقیم بازتر خواهد بود.
لازم است یادآوری شود که بر اساس اخبار منتشر شده در سال پیش، مقامات دولت اوباما پافشاری داشته‌اند که: تفاهم میان امریکا و مقامات ارشد ایرانی افزایش یافته و این نشان می‌دهد که موضع رهبری چندان هم غیرقابل انعطاف نیست. البته اگر انتخابات ایران همانند آن‌چه در سال 2009 رخ داد منجر به اعتراضات مردمی و تظاهرات گردد، همه این شرایط تغییر خواهد کرد.
پیشرفت تدریجی و متعادل در مذاکره با گروه 1+5 پیش‌نیاز هرگونه پیشرفتی در روابط میان ایران و امریکا است
اهمیت مذاکرات 1+5
با این حال، اگر ابتدا توافقاتی در روند مذاکرات با 1+5 به دست آید، این سناریوی رویدادهای پس از انتخابات چندان محتمل نخواهد بود. توافقات در مذاکرات به احتمال زیاد به معنای متوقف کردن سطح غنی‌سازی در ایران (تا 5 درصد)، کاهش ذخایر اورانیوم غنی‌شده 20درصد ایران، و اعمال محدودیت در ظرفیت غنی‌سازی تأسیسات زیرزمینی فردو، همگی در ازای کاهش چشمگیر تحریم‌های غرب (البته نه لغو کلیه تحریم‌ها آن گونه که ایران سال پیش درخواست کرده بود) خواهد بود. مشکل است پیش‌بینی کرد که آیت الله خامنه‌ای چگونه با مذاکره مستقیم، در شرایطی که تحریم‌ها تشدید شده‌اند و اگر پیشرفتی دیپلماتیک حاصل نشود در سال آینده بیشتر هم خواهند شد، موافقت خواهد کرد.
مذاکرات مستقیم مستقیماً از نامه سال 2003 ایران به ایالات متحده که در آن پیشنهاد شده بود «گفت‌وگوهای گسترده» در تمامی مسائل حل نشده صورت گیرد نشأت‌گرفته است. اما پس از آن روابط دو کشور در طول دهه گذشته تغییرات اساسی نموده است.
این تاکیدی است بر مشکلات دیدگاه کسانی که طرفدار «پیمان بزرگ» هستند یعنی طرحی که مطابق آن ایران و امریکا طیف بسیار گسترده‌تری از مذاکرات را برگزار خواهند کرد و نتیجه آن کاهش عدم اعتماد متقابل که هر یک از طرفین را از دستیابی به یک مصالحه هسته‌ای باز می‌دارد خواهد بود. در واقعیت، پیشرفت تدریجی و متعادل در مذاکره با گروه 1+5 پیش‌نیاز هرگونه پیشرفتی در روابط میان ایران و امریکا است.
ایران تنها زمانی در فعالیت‌های هسته‌ای خود تجدید نظر می‌کند، که مطمئن باشد در صورت پیروی از قوانین، کلیه تحریم‌ها علیه این کشور لغو خواهد شد
نقش مذاکرات ایران و امریکا
اگر پیمانی موقت منعقد گردد و این پیمان بتواند نمایندگان ایالات متحده و ایران را پشت یک میز گرد هم آورد، انجام این کار برای مراحل بعدی و دستیابی به یک راه حل جامع‌تر و بادوام تر هسته‌ای ضروری خواهد بود. مذاکره مستقیم در مراحل بعدی ممکن است به عنوان مثال، بتواند به ارائه ضمانت‌های امنیتی از جانب امریکا به ایران (نظیر تضمین‌هایی که به کره شمالی هم داده شده بود) کمک نماید و یا به شیوه‌های دیگر اعتماد را میان دو طرف ایجاد نماید.
این جلب اعتماد به ویژه در دوره‌ای که ایران تصمیم بگیرد با صداقت در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاضر شده و به وجود هرگونه تحقیقات غیرقانونی در زمینه سلاح‌های هسته‌ای اقرار نماید مهم خواهد بود. ایران تنها زمانی اقدام به چنین کاری خواهد کرد که مطمئن باشد در صورت پیروی از قوانین، کلیه تحریم‌ها علیه این کشور لغو خواهد شد؛ ولی امریکا تنها زمانی چنین پیشنهادی خواهد داد که مطمئن شده باشد ایران در حال پیروی از خواسته‌های بین‌المللی است و این امر زمان خواهد برد. این یکی از حساس‌ترین دوره‌ها برای ایجاد هر نوع مصالحه‌ای است و وجود کانال ارتباطی میان ایران و امریکا از طریق مذاکره مستقیم بسیار حیاتی خواهد بود.
دستیابی به یک «پیمان بزرگ» غیر ممکن نیست
هیچ یک از سخنانی که گفته شد بدین معنا نیست که دستیابی به یک «پیمان بزرگ» غیرممکن است و یا یک گفتگوی گسترده‌تر در خصوص مسائل امنیتی (چیزی که ایران همواره به دنبال آن بوده است) امری نامطلوب است ولی برای این که بتوان چنین اقداماتی را به شیوه‌ای معتبر و پایدار انجام داد توالی انجام امور مهم است و لازم است ابتدا پیش‌زمینه‌ها شکل گیرند. اما سرسختی دولت اوباما در خصوص این موضوع (مثلاً سخنان علنی جوزف بایدن علیرغم سکوت ایران) نشان می‌دهد که آن‌ها این نظریه را به کلی کنار نگذاشته‌اند. با وجود اینکه هنوز راه زیادی باقی است تا در قزاقستان به نتیجه‌ای که بتوان موفقیت تلقی نمود دست یابیم، تصور وجود راه حل دیگری نیز مشکل است.
انتهای پیام/
