ابن‌رشد، از جریان‌سازترین متفکران اروپاست/ نقش ابن‌رشد در تفکیک عقل و ایمان
خبرگزاری تسنیم: شهرام پازوکی گفت: جریان اصالت عقل ابن‌رشد در مقابل جریان اصالت ایمان ایستاد؛ ابن‌رشد قائل بود که لحن خطابی ادیان باعث تهذیب نفوس می‌شود و حیثیت اخلاقی دارد و هیچ حیثیت برهانی و معرفتی ندارد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نشست علمی «نسبت عقل و وحی» به همت گروه کلام مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و انجمن کلام حوزه علمیه، با حضور حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، رئیس موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، حجت‌الاسلام محمدتقی سبحانی، رئیس پژوهشکده کلام اهل بیت(ع) دانشگاه قرآن و حدیث و شهرام پازوکی، مدیر گروه ادیان و عرفان مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران شب گذشته در محل مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.
در این نشست شهرام پازوکی به بررسی نسبت عقل و وحی در مسیحیت پرداخت و گفت: مسیحیت یک دین تاریخی است، یعنی وقتی فردی اعتقاد به مسیحیت پیدا می‌کند باید اقرار به برخی مسائل تاریخی نیز داشته باشد و این تاریخی بودن نیز باعث می‌شود که بُعد نقلی آن تقویت شود. در اسلام با گفتن لااله الا الله که یک اصل متافیزیکی است و هیچ وابستگی به تاریخ ندارد، فرد اصل اول ایمانی را پذیرا می‌شود و پس از آن است که به نبوت پیامبر اعلان ایمان می‌کند.
پازوکی ادامه داد: مسیحیت بنا بر این که یک دین روایی است، دینی عرفانی نیز هست. متناظر مباحث کلام مسیحیت در اسلام مباحثی عرفانی محسوب می‌شوند و این عرفانیت مباحث در مسیحیت باعث می‌شود که عقل نقش چندانی در مسیحیت نداشته باشد. برای همین است که بالعکس اسلام در مسیحیت عقل تاثیرگذار در فهم شریعت نیست. دیگر مسئله مهم مسئله راز و سرّ در مسیحیت است، مثلا بحث تثلیث یک سرّ است و این راز بودن راه هر بحث عقلی را می‌بندد. در سراسر تاریخ مسیحیت نوعی نگاه اشعری‌گرایانه وجود دارد.
پازوکی در مورد تقدم وحی یا عقل در مسیحیت گفت: مسیحیت هم مانند سایر ادیان با قول به اصالت وحی شروع می‌شود و مستند این اصل هم آن چیزهایی است که از پولس نقل شده است. او به مسیحیانی که علاقه به فلاسفه پیدا می‌کنند تشر می‌زند و آنها را به حکمت الاهی دعوت می‌کند. در دوره نخست مسیحیت، تلقی این است که خداوند با ما سخن گفته است و ما بی‌نیاز از سایر معارف بشری هستیم و وحی استغنای ذاتی دارد.
وی ادامه داد: روح حاکم بر دوره نخست مسیحیت را می توان در این جمله ترتولیان که «آتن را با اورشلیم چکار است؟» فهم کرد که آتن نماد فلسفه و اورشلیم نماد دینداری است. در واقع در نظر آنان نفس ایمان اقتضا می‌کند که امکان اثبات عقلانی نداشته باشد.
این استاد ادیان و عرفان در ادامه سیر مناسبات عقل و وحی در مسیحیت گفت: در قرن چهارم سنت آگوستین الهیات مسیحی را به صورت کلام مسیحی تاسیس می‌کند و نسبتی میان عقل و وحی ایجاد می‌کند، ولی این به معنای استقلال عقل نیست، بلکه همواره عقل پیرو ایمان است و این عقل ایمانی است که ارزش دارد و فهم باید برخاسته از ایمان باشد. باید توجه داشت که عقل مورد بحث متفکران مسیحی در طول تاریخ عقل افلاطونی است و این تفکر تا مالبرانش ادامه دارد، اما پس از او عقل عقل دکارتی می‌شود.
وی ادامه داد: در انتهای قرون وسطی جریان جدیدی که ریشه در جریانات اسلامی دارد مواجه می شویم و آن ابن‌رشدیان لاتینی است. در مورد عدم گسترش تفکر ابن رشد در شرق اسلامی باید گفت که تفکر او به نوعی بوده است که نمی توانست در مسیر کلی فلسفه اسلامی قرار بگیرد و برای همین او در غرب و اروپا توانست که از جریان‌سازترین افراد باشد. در مباحثات کلامی آن دوره مسیحیان می‌توانیم تاثیرات مباحث ابن‌رشد را ببینیم.
پازوکی خاطرنشان کرد:جریان اصالت عقل ابن‌رشد در مقابل جریان اصالت ایمان ایستاد و این باعث شد که کسانی به این عقیده برسند که راه تفکر عقلی و ایمان از هم جداست. ابن‌رشد قائل بود که لحن خطابی ادیان باعث تهذیب نفوس می‌شود و حیثیت اخلاقی دارد و هیچ حیثیت برهانی و معرفتی ندارد.
انتهای پیام/
