حاشیه‌های ماراتن ۲۹۰ دقیقه‌ای ۸ نامزد ریاست‌جمهوری در میدان فرهنگ و جامعه

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، دومین مناظره انتخاباتی 8 کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم ساعت 16 (4 بعدازظهر) امروز در پیشخوان رسانه ملی و پیشگاه مردم ایران آغاز شد.

* این مناظره تلویزیونی با محتوا و مضامین فرهنگی و اجتماعی بود و مرتضی حیدری مجری‌گری این برنامه را به‌عهده داشت، البته پیش از این اعلام شده بود که جعفر خسروی مجری برنامه‌های شبانه شبکه دو، مجری مناظره فرهنگی است اما مناظره فرهنگی کاندیداها باز هم با اجرای حیدری برگزار شد.

* 8 داوطلب انتخابات ریاست جمهوری ساعت 15 با استقبال دارابی وارد سازمان صدا و سیما شدند.

* پس از ورود کاندیداها عزت‌الله ضرغامی رئیس سازمان صدا و سیما ضمن خیرمقدم به کاندیداها، با آنها گفت‌وگو کرد، البته سیدصولت مرتضوی معاون سیاسی وزیر کشور، سیدرمضان شجاعی کیاسری و قاضی سراج که عضو شورای نظارت بر صدا و سیما هستند‌ نیز در این جلسه حضور داشتند.

* ساعت 15:55 دقیقه برای تعیین محل استقرار هر کاندیدا در استودیوی برگزاری این مناظره قرعه‌کشی شد و هر کاندیداها براساس شماره خود روی صندلی خود جای گرفتند. ترتیب نشستن داوطلبان انتخابات نیز از سمت راست به این صورت بود: 1.سیدمحمد غرضی، 2. محمدرضا عارف، 3. سعید جلیلی، 4. علی‌اکبر ولایتی، 5. غلام‌علی حدادعادل، 6. حسن روحانی، 7. محمدباقر قالیباف و 8. محسن رضایی.

* پس از برگزاری مناظره اول که 10 خردادماه برگزار شد، برخی کاندیداها نسبت به شیوه برگزاری آن اعتراض داشتند که صدا و سیما هم با حضور نمایندگان کاندیداها تغییراتی را در شیوه برگزاری مناظره دوم ایجاد کرد. طبق تصمیم‌های گرفته شده برای این مناظره 16 سؤال از همه نمایندگان پرسیده می‌شود و هریک از نامزد به‌قید قرعه دعوت می‌شود تا پشت تریبون قرار گرفته مدت 4 دقیقه پاسخگوی سؤال مربوط به خود باشد.

در ادامه نیز سایر نامزدها 2 دقیقه فرصت دارند تا درباره آنچه گفته شد، نظرات موافق یا مخالف خود را اعلام کنند. در این بخش هر کاندیدایی که نقدی به سخنان نامزد پشت تریبون نداشته باشد، 2 دقیقه‌اش محفوظ خواهد ماند و می‌تواند در فرصت دیگری از آن استفاده کند. در نهایت هم نامزد پشت تریبون مدت 3 دقیقه فرصت دارد تا به سخنان ارائه شده پاسخ دهد ویا سخنان خود را جمع‌‌بندی کند.

* نکته قابل توجه در مناظره امروز این بود که محورهای اصلی سؤالات بنا به درخواست کاندیداها در اختیار نمایندگانشان قرار گرفته و به آنها اطلاع داده شده است.

* رأس ساعت 16 مرتضی حیدری آغاز رسمی دومین مناظره کاندیداها را اعلام کرد؛ وی در ابتدای سخنان خود خطاب به بینندگان این برنامه گفت: "عصر روز جمعه شما به‌خیر" البته حیدری این سخن خود را اصلاح کرد و این بار گفت: "عصر روز چهارشنبه 15 خرداد شما به‌خیر".

 *  طلوعی مدیر شبکه جام جم نیز به‌عنوان ناظر و کمک مرتضی حیدری در کنار مجری حضور داشت.

  * نخستین کاندیدایی که به‌قید قرعه پشت تریبون قرار گرفت، محسن رضایی بود که سخنان خود را با جمله "حسبنا الله و نعم الوکیل، نعم المولی و نعم النصیر، یا ابوالفضل" شروع کرد.

البته وی موظف بود که رئوس برنامه‌های فرهنگی خود را اعلام کند اما رضایی به بحث‌های اقتصادی پرداخت و گفت: من صحبت‌های خود را با این حدیث نبوی آغاز می‌کنم که نزدیک است فقر به کفر بینجامد. مردم عزیز ایران رسول خدا هشدار می‌دهد نزدیک است فقر به کفر بینجامد، زمانی که ما از فرهنگ صحبت می‌کنیم، باید به فقر و دغدغه مردم توجه کنیم. بیکاری عزت جوانان را از بین برده است و موجب مشکلات زیادی شده است. من وقتی که افتادن جوانی را در کف خیابان می‌شنوم، مثل این است که پتکی بر سر من خورده است و وقتی دختری دست گدایی در خیابان‌ها دراز می‌کند، تیری به قلب من می‌خورد. آقایان به اقتصاد توجه کنید!

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری با درآوردن یک اسکناس هزار تومانی از جیبش و نشان دادن آن به مخاطبان ادامه داد: امروز این هزار تومان معادل 300 تومان سال گذشته است!

پس از سخنان رضایی، 7 کاندیدای دیگر فرصت یافتند تا به نقد سخنان وی بپردازند که البته همه آنها به‌جز حسن روحانی، اظهارات رضایی را نقد کردند؛ جالب‌ترین انتقاد نیز از سوی حدادعادل مطرح شد. وی در سخنان خود گفت: من تعجب می‌کنم از دکتر رضایی که بدون صحبت از فرهنگ و برنامه‌های فرهنگی خود به‌یک‌باره وارد برنامه‌های اقتصادی شد، چراکه مشکلات اقتصادی بر فرهنگ و مسائل فرهنگی نیز اثر می‌گزارد. اینکه فرمودید‌ هزار تومانی ارزشش کاهش یافته، متعلق به سال اخیر است، آیا قبلش مشکل فرهنگی نداشتیم؟ اگر مشکل فرهنگی ناشی از اقتصاد است، پس تقوا جایش کجاست؟ مطابق صحبت شما باید این‌طور بفهمیم که پولدارها مشکل فرهنگی ندارند در حالی که خیلی از ناهنجاری‌ها ناشی از ثروت‌های کلان است.

رضایی هم در دفاع از سخنان خود گفت: خوشحالم بحث من باعث شد گرمی بیشتری در مناظره شکل بگیرد و از حالت خشک و یک‌طرفه که وقت مردم را بخواهد تلف کند، خارج شود. امیدوارم بحث‌های جدی و صادقانه مطرح شود چون رسول خدا می‌گوید: النجاة فی الصدق. از صحبت‌های بعضی دوستان برمی‌آید که بیش از حد در تهران زندگی می‌کنند. من بیش از 250 شهرستان رفتم و اگر در انتخابات گذشته اخطار کردم که اگر این وضع ادامه پیدا کند، ما به‌سمت پرتگاه می‌رویم الآن هشدار می‌دهم دشمن با تمام توان آمده و مشکلات فقر، گرانی و بیکاری را باید حل کنیم، زیرا هم سیاست و هم دین را تهدید می‌کند البته من هنوز وارد برنامه‌هایم نشده‌ام و می‌گویم فرهنگ و هویت چه تأثیری بر سیاست و اقتصاد دارد.

* حسن روحانی نفر دومی بود که به‌قید قرعه پشت تریبون رفت؛ وی سخنان خود را با "گرامی‌داشت امام موسی‌بن جعفر‌" علیهما السّلام اسوه صبر و مقاومت و با گرامی‌داشت 15 خرداد و یاد امام راحل آغاز کرد. این کاندیداهای انتخابات هم به‌جای بیان برنامه‌های فرهنگی خود تنها از مشکلات و معضلات فرهنگی سخن گفت.

البته حدادعادل هم حسن روحانی را از انتقادات خود بی‌بهره نگذاشت و گفت: آقای روحانی که هم اسماً روحانی و هم در کسوت روحانی هستند، اشاره کردند که نگران باورها و اعتقادات فرهنگی هستند و همچنین در مورد سانسور و این مسائل خیلی اظهار نگرانی می‌کردند، من هم مدافع سانسور نیستم، ولی من از آقای دکتر روحانی سؤال می‌کنم که اگر در یک اثر هنری مثل کتاب یا فیلم به باورهای دینی و مقدسات جامعه اهانت شود ویا ریشه‌ها و پایه‌های اخلاقی جامعه مورد هجوم قرار گیرد، شما به‌عنوان دولت اجازه می‌دهید که آنها وارد خانواده‌ها شود و فساد ایجاد کرده مانع ورود آن نمی‌شوید و سانسوری انجام نمی‌دهید؟ به عقیده من این مسئله بسیار مهمی است.

روحانی هم در دفاع از اظهارات خود تأکید کرد: راه‌حل این است که بسیاری از امور را به‌وسیله قانون شفاف کنیم و از انجمن‌های حرفه‌ای و نظام‌های صنفی استفاده کنیم. آیا مقدسات ما را آن کارمندی می‌شناسد که می‌خواهد ممیزی کند یا پیشکسوتانی که در این زمینه کار کرده‌اند؟ اگر می‌خواهیم فساد نباشد به رسانه‌ها و مطبوعات آزادی بدهیم، اکتفا نکنیم به نظارت‌های رسمی. فرهنگ البته تزریقی نیست. اشکال ما این است که فرهنگ آبشاری است و باید روی مردم باز شود.

* سومین کاندیدایی که پشت تریبون رفت، محمدرضا عارف بود که سخنان خود را با تسلیت رحلت آیت‌الله طاهری اصفهانی نخستین امام جمعه اصفهان، گرامی‌داشت 15 خرداد، تسلیت شهادت امام معصوم علیه السّلام و تبریک پیروزی تیم ملی فوتبال آغاز کرد.

پس از سخنان عارف تنها کاندیدایی که سخنان وی را نقد کرد، قالیباف بود چراکه 6 نفر دیگر به‌گونه‌ای سخنان عارف را تکمیل کردند.

عارف هم در بخش پایانی سخنان خود گفت: مسائل فرهنگی باید توسط خود خبرگان این بخش و در قالب نظام مهندسی و صنفی خودشان مسائل حل و فصل شود. اگر تخلفی کردند، باید طبق قانون رسیدگی شود. پزشک هم خطا می‌کند و هم نظام پزشکی رسیدگی می‌کند و هم خود بیمار حق دارد پیگیری کند. همچنین الآن ما باید ببینیم روی پیشخوان فرهنگی کشور تولیدات داخلی چه سهمی دارد؟ ما یک فیلم را به‌خاطر پنج یا 10 درصد اختلاف نظر اجازه اکران نمی‌دهیم. متأسفانه می‌بینیم که یک شبکه خارج از کشور با استقبال بیشتری روبه‌رو می‌شود تا شبکه‌های صدا و سیما. ما می‌خواهیم این مسائل اصلاح شود تا ان‌شا‌ء‌الله با رویکرد فرهنگی بتوانیم در راستای انقلاب فرهنگی گام برداریم.

* ولایتی کاندیدای بعدی بود که پشت تریبون قرار گرفت و در تعریف فرهنگ، آن را تجلی باورها و رفتار یک جامعه برشمرد و گفت: انقلاب ما فرهنگی است و براساس آیه شریفه قرآن کسانی که خداوند به آنها امکاناتی می‌دهد، آنها نماز را به‌پا می‌کنند و زکات می دهند، دولت آینده باید دولت هدایت باشد. مسئولان خود باید اسوه و الگوی فرهنگی ایرانی و اسلامی باشند و این‌گونه القا کنند که دولت بیش از همه به باورهای مردم عمل می‌کند.

پس از سخنان ولایتی، تقریباً انتقادی به اظهارات وی وارد نشد و تنها محسن رضایی دوباره به مشکلات اقتصادی اشاره کرد و با بیان اینکه آقای ولایتی بگویند در خانواده‌ها امروز آرامش هست یا نیست، گفت: معلمی که بعد از 25 - 26 سال فقط 600 تا 700 هزار تومان حقوق می‌گیرد و دوسومش هم به‌دلیل گرانی‌ها آب رفته است، وقتی روی تخته معادله فیزیک می‌نویسد، اسم پسرش را هم می‌نویسد، چون ذهنش درگیر مشکلات خودش است، شما بفرمایید مسئله اقتصاد بر مسئله فرهنگ اثرش چقدر است و از نظر جنابعالی چه تأثیری دارد؟

محمدرضا عارف کاندیدای اصلاح‌طلب انتخابات در این میان از محمدرضا شجریان خواننده‌ای که در دوران فتنه 88 به خارج از کشور رفت و چندین بار با رسانه‌های مخالف جمهوری اسلامی مصاحبه کرد، ‌یاد کرد و گفت: باید به هنرمندان و اندیشمندان اعتماد کنیم تا بتوانیم به آثار ارزنده‌ای برسیم، مثلاً ببینیم ربّنای استاد شجریان چه تأثیر فرهنگی در جامعه داشته است. تقریباً همه خانواده‌ها آرزو می‌کنند روزه خودشان را با ربّنای شجریان افطار کنند. این اثر سازنده و مفید یک خلق هنری است.

ولایتی هم که علاوه بر کسوت پزشکی، تاریخ‌دان هم هست، در زمان دفاع از سخنان خود این مناجات محمدتقی امیرکبیر را که می‌گوید: "خداوندا امیر تویی، کبیر تویی، تقی شاگرد آشپز است. معبودا رو به‌سوی تو می‌آورم، عنایتی بفرما و گره از کار مردم باز کن تا مرهون الهی گردند، به‌حق محمد و آل محمد یا ارحمن الراحمین!"، قرائت کرد.

* قالیباف کاندیدای پنجم بود که پشت تریبون قرار گرفت؛ با اینکه سخنان قالیباف چندان چالشی نبود اما نمایندگان در نقد سخنان قالیباف نکاتی را گفتند.

محمدرضا عارف که در مناظره قبلی هم با قالیباف بگومگو کرده بود، این بار خطاب به قالیباف گفت: شما فرمودید که فرهنگ اساس کار دولت است. من سؤالم از شما این است که آیا در شهرداری تهران نیز شما با همین رویکرد جلو رفتید؟ به‌طور مثال آیا معماری شهر تهران و مجوزهایی که به آن داده می‌شود، با رویکرد معماری اسلامی ــ ایرانی است؟ در ارتباط با برج‌هایی که در شمال شهر ساخته می‌شود، نیز به‌طور مثال می‌گویم که در نزدیکی منزل ما باغی در حدود دو هزار و 500 متری وجود داشت که چند سال اخیر درخت‌های آن در حال خشک شدن بود و من خودم با شهرداری تماس گرفتم و نگرانی خود را ابراز کردم. ایشان بررسی کردند و به من اطلاع دادند که این اتفاق نخواهد افتاد اما متأسفانه در آن باغ دو برج ساخته شده و از لحاظ فرهنگی مشکلاتی را برای منطقه ایجاد کرده است و سؤال من این است که رویکردی که فرمودید با عملکردی که در شهرداری تهران داشتید، تطابق دارد؟ البته این رویکرد، خاص دوره شما نیست و متأسفانه از گذشته شروع شده است اما چون فرمودید فرهنگ باید اساس کار باشد، این سؤال را کردم که شما در شهرداری تهران چه رویکردی را دنبال می‌کنید؟

حدادعادل هم در فرصت اظهارنظر خود فرهنگ را به سبزی خوردن سر سفره در نظر برخی افراد تشبیه کرد و گفت: اگر این سبزی خوردن در سفره باشد، قشنگی سفره است اما اگر نبود، کسی از گرسنگی نمی‌میرد.

قالیباف هم در دفاع از خود تأکید کرد: من شهردار تهران هستم و باید برای مردم احترام و حرمت قائل شوم؛ اگر زیر پایشان را برای پیاده‌روسازی خراب کردم، از آنها عذرخواهی کنم و بگویم ظرف 10 روز این کار را جمع می‌کنم. هیچ برج و ساختمانی بدون طرح تفصیلی که مصوب شورای عالی شهرسازی است، انجام نمی‌شود. در حوزه شهرسازی، شهرداری هیچ مسئولیتی ندارد. سازمان نظام مهندسی هیچ مسئولیتی ندارد، شورای عالی انقلاب فرهنگی و اسناد بالادستی نگفتند نمای ساختمان را چطور بسازیم و هرکس هرطور بخواهد، می‌سازد و ما نمی‌توانیم قانوناً جلویش را بگیریم.

* سیدمحمد غرضی هم ششمین فردی بود که پشت تریبون رفت، در سخنان ابتدایی خود به اینکه 50 سال از 15 خرداد گذشته و این 15 خرداد عزیز گرفته می‌شود، افتخار کرد. وی باز هم به تاریخ ایران، مشروطه و حضور نیروهای روسیه و انگلیس در کشور پرداخت.

با اینکه در سخنان غرضی نکته خاصی نبود که بخواهد با نقد دیگر کاندیداها مواجه شود اما سعید جلیلی در این فرصت به اظهارات روحانی اشاره کرد و گفت: آقای روحانی یک مثال خوبی زد که در سال 80 مقام معظم رهبری بحث جنبش نرم‌افزاری و کرسی‌های آزاداندیشی و مناظرات را مطرح کردند. من سؤالم این است اگر ما می‌گوییم فضای امنیتی، چرا آن چهار سال این کارها انجام نشد. در چهار سالی که آقای روحانی مسئول امنیتی کشور بود، مسئله به‌گونه دیگری بود. نمی‌خواهم تقصیر را بر گردن ایشان بیندازم. عرضم این است که اگر آسیب‌شناسی غلط داشته باشیم، به موضوعاتی توجه می‌کنیم که از اصل موضوع غافل می‌شویم.

روحانی هم به سخنان جلیلی پاسخ داد و البته تأکید کرد: نمی‌خواستم صحبت کنم اما آقای جلیلی حرفی زدند که باید پاسخ بدهم. وضعیت دانشگاه الآن کجا آن‌وقت کجا. چقدر استاد اخراج شدند و چه فضایی به‌وجود آمد. فضای الآن با 83 بسیار متفاوت است. در سال 82 و 83 تمام اقداماتی که دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی داشته، برای رفاه دانشجویان بوده و مدارکش در دبیرخانه هست. قوه قضائیه را خواستیم و صحبت کردیم و گفتیم تمام دانشجویان که پرونده برایشان درست شده، باید از بین برود پرونده‌شان. قوه قضائیه را قانع کردیم تا دانشگاه فضای بهتری یابد. همه وظیفه داریم فضای لازم را در دانشگاه برای ایجاد این کرسی‌ها و استفاده از آن به‌وجود بیاوریم.

* هفتمین کاندیدایی که به‌قید قرعه پشت تریبون رفت، حدادعادل بود. وی با سلام به پیشگاه امام هفتم و سلام بر امام راحل و شهدای گران‌قدر سال 42 و دانشمندان و هنرمندان کشور تأکید کرد: فرهنگ هم با اقتصاد مرتبط است هم با سیاست، بحثی نیست اما امروز آمده‌ایم درباره فرهنگ صحبت کنیم و نمی‌شود به‌جای صحبت از فرهنگ یک‌سره درباره اقتصاد یا سیاست صحبت کنیم.

سعید جلیلی در این فرصت اجازه خواست تا در رابطه با سخنان روحانی نظر دهد. وی خطاب به روحانی گفت: با این کارهایی که شما می‌گویید انجام دادی، بالاخره چرا فضای فرهنگی در شکل صحیحش برای کرسی‌های مناظره و آزاداندیشی شکل نگرفت و خروجی نداشت؟ عرض من این است که دچار اشتباه نشویم. در این زمان حسن روحانی خارج از وقت پاسخ داد: البته کرسی‌های آزاداندیشی تشکیل شد.

حدادعادل در زمان دفاع از خودش و در پاسخ به اظهارات عارف که درباره برنامه چهارم توسعه از حدادعادل سؤال کرده بود، گفت: برخی از قوانینی که در برنامه آمده است، ممکن است اصلاح شده باشند و برخی دیگر نشده باشند البته اشکال ما به برنامه چهارم یک اشکال بنیادی و فراتر از این بود، یعنی برنامه چهارم در آن مبانی برنامه که از سوی سازمان برنامه و بودجه چاپ شده بود، به‌اندازه‌ای ایراد داشت که می‌توان گفت آش آن‌قدر شور بود که خود آشپز هم فهمید و جمعش کردند.

* هشتمین و آخرین نامزدی که پشت تریبون قرار گرفت، سعید جلیلی بود. وی سخنان خود را چنین آغاز کرد: صلّی الله علیک یا امین الله فی ارضه یا موسی‌بن جعفر! گرامی می‌دارم هم‌زمانی جلسه را با 15 خرداد و حرکت بزرگ امام راحل. مزیت نسبی ما فرهنگ است و امام با تکیه بر قدرت فرهنگی این حرکت را شروع کردند و اگر عزت و پیشرفت و تولید قدرتی شد بر اساس ظرفیت فرهنگی ما بود. فرهنگ یک موضوع کنار سایر مقولات نیست بلکه فضای تنفسی است که بر همه موضوعات مانند سیاست و اقتصاد و ... حاکم است. اگر بتوانیم از آن استفاده کنیم، قدرتی که ایجاد می‌کند، بسیار بیشتر از مقولاتی حتی قانون است.

حدادعادل در جریان نقد اظهارات جلیلی به محتوای اصلی مناظره اشاره کرد و خطاب به مجری گفت: قرار بود این مناظره، مناظره فرهنگی و اجتماعی باشد. این‌طور که در ضوابط بیان کردید، اشکالی ندارد که من در وقت خود به مسائل اجتماعی بپردازم؟ مرتضی حیدری هم چنین پاسخ داد: من می‌خواستم قبل از پایان وقت در جمع‌بندی این را به‌سهم خود تذکر بدهم که موضوعات اجتماعی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

حدادعادل همچنین خطاب به عارف گفت: وی راجع به برداشتن آنتن‌های ماهواره‌ای صحبت کردند که باید نکته‌ای را عرض کنم، البته می‌دانم ایشان هم از برنامه‌های ماهواره دفاع نمی‌کنند. می‌دانم با اینکه رشته‌تان هم همین است ولی شما را می‌شناسم که اگر قانون هم اجازه می‌داد این ماهواره را داخل خانواده‌تان نمی‌بردید. می‌خواهم به شما عرض کنم ببینید برخی از این سریال‌ها و فیلم‌های ماهواره‌ای با چه نیتی تهیه می‌شوند. ما هم ننشستیم پای فلان شبکه و یک سریال را از اول تا آخر ببینیم، نه وقتش را داریم و نه به خودمان این اجازه را می‌دهیم ولی به ما به‌عنوان اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارشی از آنچه می‌گذرد، داده می‌شود. بیشتر این سریال‌ها اصولاً چنان طراحی شده که بنیان خانواده را ویران کند. اگر جمع کردن آنتن راه درستی نیست که من هم قبول دارم، خوب عمل نکردیم و قانون باید اصلاح شود، خوب است دوستان بگویند باید چه‌کار کنیم؟ آیا رها کنیم که به‌اسم آزادی و امنیت، دشمن هرکاری خواست با ما بکند؟

روحانی هم در نقد سخنان جلیلی خاطرنشان کرد: نکته‌ای که خواستم از آقای جلیلی بپرسم این است که اعتقاد ایشان چه هست؟ چون برخی آن‌قدر دایره خودی را تنگ می‌کنند که تعداد و گروهی خاص و عددی خاص که عدد بالایی نیست را دور خود جمع کرده و هرکس را که مثل خودشان فکر نکند محکوم می‌کنند و فکر آن‌ها را حاصل توطئه دانسته می‌گویند طراحی استعمار بود، طراحی صهیونیسم بود و اساساً گفتمان ما به‌گونه‌ای نیست که ما بتوانیم با دنیا تعاملی داشته باشیم و اساساً دنبال حذف و کناره‌گیری در جهان هستند. به‌اعتقاد من ما باید در امور فرهنگی زمینه‌ و فضا را برای فعالیت باز کنیم. در حال حاضر چرا شرایط به‌گونه‌ای شده که فرار مغزها ایجاد می‌شود؟ به‌دلیل این‌که در دانشگاه‌ها جاده‌ یک‌طرفه درست کرده‌ایم و اجازه ندادیم اساتید و محققان به خارج بروند، در سمینارها شرکت کنند و مشکلاتی برای آن‌ها درست شده است. وقتی جاده یک‌طرفه می‌شود مغزها از کشور فرار می‌کنند و در واقع این سرمایه ملی است که از بین رفته است.

همچنین محمدرضا عارف در فرصت زمانی خود برای نقد سخنان جلیلی تأکید کرد: امروزه بهترین راهکار برای مقابله با کانال‌های غیراخلاقی حذف نیست، شیوه‌هایی وجود دارد که اگر کسانی که بخواهند وارد می‌شوند، با توجه به اینکه فناوری‌های مختلفی امروز ظهور پیدا کرده است. راه مقابله، حذف و بستن نیست به‌ویژه اینکه ما امروز در عصر ارتباطات قرار داریم. راه مقابله با اینها، تولیدات فاخر فرهنگی است و تشویق جوانان به‌سمت کانال‌های خودمان و اینکه به نظر می‌رسد راه‌هایی بهتر از این نیز وجود داشته باشد.

* ساعت 18:45 دقیقه و پس از سخنان سعید جلیلی، بخش طرح رئوس برنامه‌های فرهنگی کاندیداها به پایان رسید.

مرتض حیدری هم در پایان بخش اول وقت‌های اضافه نامزدهای انتخابات را اعلام کرد که براین اساس عارف 5 دقیقه و 20 ثانیه، غرضی 12 دقیقه و 27 ثانیه، قالیباف 4 دقیقه، ولایتی 10 دقیقه، حدادعادل 1 دقیقه و 51 ثانیه، جلیلی 7 دقیقه و 24 ثانیه، رضایی 11 دقیقه و روحانی تنها 54 ثانیه فرصت داشتند تا سخنان خود را جمع‌بندی کنند.

البته حیدری تأکید کرد که سیستم به صدای نامزدها حساس است و با حساسیت میلی‌ثانیه وقت‌ها را اندازه می‌گیرد که حداد عادل یادآور شد که آن را به‌فارسی یک‌هزارم ثانیه بگوید.

* با اعلام وقت‌های مانده نامزدها، روحانی از بقیه کاندیداها خواست تا اگر می‌توانند کمی از وقتشان را به او بدهند البته مجری برنامه هم در پاسخ به این درخواست روحانی اعلام کرد که بر اساس نظر کمیسیون تبلیغات انتخابات، امکان واگذاری وقت کاندیداها به سایرین وجود ندارد.

* در جریان جمع‌بندی نظرات کاندیداها، حسن روحانی درباره بحث بیمه سلامت صحبت کرد، ولایتی هم در زمان تقریباً طولانی خود درباره تاریخ ایران و معاصر سخن گفت البته از بنی‌امیه و بنی‌عباس، حکیم ابوالقاسم فردوسی، اشغال ایران توسط استعمارگران، تحریم تنباکو توسط میرزای شیرازی، محمدعلی شاه و استبداد صغیر، ستارخان و باقرخان و قیام تبریز، اشغال ایران توسط متفقین در جنگ اول جهانی، تأثیر هیئت‌های مذهبی در انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و فتنه 88 و ... هم یاد کرد.

* عارف هم در مورد بگومگوهای جلیلی و روحانی صحبت کرد و گفت: "آقای جلیلی استاد دانشگاه است و قاعدتاً باید بدانند در سال‌های اخیر فضای امنیتی بی‌سابقه‌ای حاکم شد که نتیجه‌اش بی‌انگیزگی دانشجویان و کاهش مشارکت بود به‌طوری که حتی به برخی دانشجویان و تشکل‌های دانشگاهی اجازه فعالیت‌های صنفی نمی‌دانند. متأسفانه با چماق کمیته انضباطی عملاً دانشجو را در یک کانال خاص آموزش قرار داده بودند و بحث ستاره کردن نیز بحث روشنی است. تشکل‌های دانشجویی عملاً حضوری نداشتند و در برخی از دانشگاه‌ها حتی این تشکل‌های دانشجویی تعطیل شدند، به‌طور مثال من نمی‌دانم که به‌چه‌دلیل دانشگاه‌ها در نیمه دوم امسال فشرده شد، زمانی که دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی باید حضور فعال داشته باشند، قرار است که حماسه سیاسی شکل گیرد اما ترم را فشرده می‌کنند و تا پایان اردیبهشت دانشگاه‌ها تعطیل می‌شود و الآن هم زمان امتحانات است در حالی که دانشجویان باید حضور پیدا می‌کردند شور و نشاطی نمی‌بینیم یا از سوی دیگر استاد دانشگاه برای حضور در یک کنفرانس علمی توسط حراست دانشگاه مورد پرس‌وجو قرار می‌گیرد ویا اگر مخالفتی کند، بازنشستگی می‌خورد یا با لغو استخدامش مواجه می‌شود".

* جلیلی هم در سخنان خود پاسخ عارف را این‌چنین داد: در مورد صحبت‌های آقای عارف باید بگویم که اساتید بسیار زیادی فعال هستند و در همایش‌ها و برنامه‌های مختلف حضور می‌یابند. همین دیشب من در جمع دانشگاهیان سیستان و بلوچستان سخنرانی داشتم که شاید تلویزیون هم آن را نشان بدهد؛ جلسه بسیار آزادی بود که بسیاری از اساتید حتی از من انتقادات شدیدی درباره شورای عالی امنیت ملی کردند. فضا بسیار باز است ما باید سال 80 را ببینیم، در آن سال‌ هیچ‌کاری در زمینه برگزاری کرسی‌های مناظره و پاسخگویی به شبهات انجام نشد. افکار عمومی می‌توانند قضاوت کنند که آیا این کارها انجام شد یا خیر؟

* محسن رضایی هم در این قسمت از مناظره درباره برنامه‌های خود برای بخش فرهنگ گفت: پای سیاست و امنیت را از مسائلی که مربوط به آن نیست، بیرون می‌کشم، نگاه امنیتی سیاسی را به مردم کنار می‌گذارم، نگاه فرهنگی و اجتماعی خواهم داشت. اخلاق را به رفتار دولت‌مردان برمی‌گردانم و اولین دولت اخلاقی را شکل می‌دهم، سمت و سوی تمام برنامه‌ها را به‌سمت مردم شکل می‌دهم. من می‌گویم سلام بر زندگی و یا ابالفضل، وزارت فرهنگ را فرهنگ و هنر و ارشاد اسلامی می‌کنم، اقتصاد فرهنگ و هنر و ورزش را سامان می‌دهم، شورای عالی راهبردی برای هنرمندان تشکیل می‌دهم، اهانت به مرجعیت را خط قرمز اعلام و حوزه‌های علمیه را تثبیت کرده و امور فرهنگی را از دولت گرفته به اصحاب فرهنگی می‌دهم، از دخالت سیاسیون در فرهنگ و ورزش و هنر جلوگیری می‌کنم، فرهنگ اقوام را از آذربایجان و لرستان و کردستان و عرب و بلوچ را تقویت می‌کنم، روحیه پهلوانی را در ورزش تقویت می‌کنم.

* "ایران یک مجموعه فرهنگی در طول تاریخ است، قبل از اسلام و بعد از اسلام"، "کوروش همان ذوالقرنین است و کوروش ناجی یهودیان می‌شود"، "من با کلمه اجباری که در زمان رضاخان مطرح شد، مخالف هستم"، "آنچه شما تصور کنید فرهنگ مذهبی ناشی از سیاست خطاست، این که تصور شود ناشی از قدرت سیاسی است خطاست و این‌که تصور شود قدرت سیاسی توانایی اداره جامعه را دارد خطاست همچنین تصور این که قدرت سیاسی می‌تواند در جامعه دخالت کند خطاست"، " بابا، این روش‌های گذشته رضاخانی و محمدرضاخانی و مدرک‌گرایی متروکه است"، "چهار میلیون دانشجو داریم فدای قدم همه‌شان، ولی عزیزان تو باید بروی مهارت کسب کنی نه این‌که دنبال مدرک باشی این لیسانس‌ها را می‌خواهید چه‌کار کنید"، "پسران و دختران بسیاری با مدرک لیسانس علوم سیاسی، حقوق و ... گریه می‌کنند زیرا کار ندارند"، "لعنت بر ما که ما افرادمان را به‌جای این که به‌سمت نرم‌افزار ببریم، به‌سمت سخت‌افزار می‌بریم"، "بابا، این تهران دیگر آدم‌هایش نمی‌روند کارگری کنند"، "اگر تکنولوژی را رها کنیم، جوانان فرار می‌کنند"؛ اینها جملاتی بود که ‌سیدمحمد غرضی ‌‌در فرصت جمع‌بندی سخنان خود مطرح کرد.

* قالیباف هم در زمان 4 دقیقه‌ای خود از قابل قبول نبودن کارنامه اقتصادی و فرهنگی کشور برای مردم سخن گفت و خواستار توجه به تغییر اساسی و تحول جدی در عدم کارآمدی و مشکلات شد.

* حدادعادل اظهارات این فرصت خود را خطاب به عارف مطرح کرد و گفت: ایشان در بحث ماهواره گفتند منع ممکن نیست و باید مصونیت ببخشیم به جوانان‌ و جامعه که تحت‌‌تأثیر قرار نگیرند، اتفاقاً خودشان اعتیاد را مثال زدند. اگر عارف رئیس جمهور شود، آیا اجازه می‌دهد مواد مخدر بدون حساب از مرزها وارد شود؟‌خیر، هم جلوی ورود مواد را می‌گیرد و هم مصونیت ایجاد می‌کند. در هر قضیه فرهنگی این‌گونه باید عمل شود. تا آنجا که ممکن است هم باید مصونیت فرهنگی ایجاد کنیم و هم جلوی ریزش و ورود سم را به داخل غذای روحی ملت بگیریم. مردمی که پای تلویزیون هستند، از ما که نامزد هستیم، انتظار دارند جوری صحبت کنیم که بتوانند جمع‌بندی کنند. نباید موزائیک‌وار صحبت کنیم. باید نظمی برقرار باشد.

* پس از پایان این قسمت از مناظره تلویزیونی کاندیداها، مرتضی حیدری بخش دوم مناظره را این‌چنین توضیح داد: ما به پایان بخش اول رسیدیم دو انتخاب داریم: یک، بحث را ادامه دهیم 16 سؤال دو دقیقه‌ای داریم به‌همراه 2 دقیقه جمع‌بندی که با صحبت‌های بنده و حواشی آن 55 دقیقه می‌شود یا می‌توانیم 10 دقیقه استراحت اعلام کنیم و بحث را ادامه دهیم انتخاب با شما است.

حداد‌عادل در این موقع گفت: حداقل به بینندگان استراحت بدهید! این جمله حدادعادل در حالی بیان شد که غرضی از صندلی خود بلند شده در حال خروج از استودیو بود. حیدری هم با دیدن این صحنه گفت: آقای غرضی که رفتند. غرضی هم با گفتن "خیلی کلاس سختی است" پاسخ مجری برنامه را داد.

* ساعت 19:25 دقیقه بخش اول این مناظره تلویزیونی به پایان رسید و قرار شد بخش دوم 10 دقیقه بعد آغاز شود.

* ساعت 19:35 دقیقه بخش دوم مناظره آغاز شد؛ هر کاندیدا در این بخش ملزم بود تا به دو سؤال پاسخ دهد، برای هر سؤال هم دو دقیقه فرصت داشت، همچنین در انتها به هر نامزد دو دقیقه فرصت می‌‌دادند تا دیدگاه‌های خود را جمع‌بندی کند.

* براساس قرعه‌کشی حداد‌عادل نخستین کاندیدایی بود که باید به این سؤال: "تهیه پیوست فرهنگی برای طرحهای عمرانی و ... چقدر ضرورت دارد؟" پاسخ دهد و البته وی جواب خود را این‌چنین بیان کرد که مقصود از پیوست فرهنگی این است که دستگاه‌هایی که می‌خواهند در کشور طرحی اجرا کنند، باید دغدغه آثار فرهنگی آن را داشته باشند، باید پیوستی تهیه و پیش‌بینی و برای آن اندیشه کنیم، پیوست دادن یعنی مدیران کشور باید در کارهای غیرفرهنگی دغدغه فرهنگ را داشته باشند.

* سعید جلیلی هم در پاسخ به سؤالی مبنی بر: "اقدام عملی شما در استفاده از ظرفیت‌های گسترده هنرمندان کشور در مقابله با جنگ نرم چیست؟" گفت: عمیقاً باور دارم هنر و هنرمندان به‌خصوص بر مبنای گفتمان انقلاب اسلامی یک فرصت و ظرفیت است اگر بتوانیم پیام انقلاب اسلامی را هرچه با شکل و قالب هنری ارائه کنیم، کمک می‌کند به همان پشتوانه قدرت ما. یکی از بحث‌های اساسی صادرات محصولات فرهنگی است. باید دولت مبنای قوی برای پشتیبانی از هنر و هنرمندان داشته باشد.

* همچنین حسن روحانی در پاسخ به این سؤال: "مؤثرترین اقدام شما در تقویت و توسعه صنعت گردشگری چیست؟" گفت: مسئله گردشگری مسئله بسیار مهمی از لحاظ اقتصادی، اجتماعی، تبیین فرهنگ انقلاب اسلامی و اشتغال است. ما ظرفیت‌های زیادی داریم و چهارمین کشور از نظر جاذبه‌های گردشگری هستیم. در صنعت توریسم باید زیربناها مثل هتل، ‌فرودگاه و حمل و نقل را درست کنیم و همه اینها به‌راحتی امکان‌پذیر است. مهم‌ترین مشکلی که داریم و باید حل کنیم، بحث بانکی و مسائل مالی است که به‌خاطر تحریم مشکل داریم و دولت باید برنامه‌ریزی کند تا پول گردشگران به‌نحو مناسب وارد کشور شود.

* ولایتی هم به این سؤال: "الگوی دولت شما برای تحقق شادی و نشاط بیشتر در جامعه چیست؟" این‌گونه پاسخ داد که قبل از هرچیز باید موضوع شغل و مسئله بیکاری جوانان مورد نظر قرار بگیرد و تا زمانی که مسئله اقتصادی مردم حل نشود و تا زمانی که معاش مردم تأمین نشود، صحبت از ایجاد شادی و نشاط در جامعه و خانواده‌ها کردن صحبت بی‌پایه‌ای است. اگر فراهم شد، می‌توانیم از انواع امکانات در کشور برای گردشگری داخلی و  همچنین تأمین یک مسائلی که بتواند اوقات فراغت جوانان و مردم را به‌وجه احسن تأمین کند استفاده کنیم.

* سیدمحمد غرضی هم براساس قرعه باید به این سؤال: "فوری‌ترین اقدام دولت شما برای حل مشکل سلامت در جامعه چه خواهد بود؟" پاسخ می‌داد. وی در این فرصت، برنامه خود را راه‌اندازی شبکه هوشمند سلامت و وارد کردن نسل سوم و چهارم تلفن موبایل به کشور برشمرد.

این کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری همچنین گفت: ما الآن 12 میلیون شخصیت در کشور داریم که چاق هستند. این‌ها تماماً دچار آسیب‌های آینده می‌شود، سکته مغزی و غیره می‌آورد. برای این‌که نمی‌توانیم نسل وسیع‌تری را به دانش‌های پزشکی مأمور کنیم، چون هم هزینه‌اش بالا است هم نباید از پزشکان کار زیاد و فیزیکی بکشیم، بلکه باید آن‌ها را در محلی مستقر کنیم و همه نیازهای‌شان را در همان محل برآورده سازیم. امیدوارم پزشکان را از این که مریض به آنها رجوع کنند نجات دهیم.

* پرسش ششم این بود: "دولت شما چگونه فضای مجازی را سامان‌دهی خواهد کرد؟"؛ محمدرضا عارف ‌در پاسخ به این سؤال گفت: مهم‌ترین مسئله‌ای که در فضای مجازی با آن روبه‌رو هستیم، بحث امنیت فضای مجازی است چراکه امروزه بسیاری از مراودات و مکاتبات که جنبه طبقه‌بندی شده نیز دارد از این فضا عبور می‌کند که خیلی از کشورها آسیب‌های زیادی از این فضا می‌بینند همچنین در ارتباط با بدآموزی‌های این فضا نیز باید مقابله کرد و از ورود به سایت‌های مستهجن و اطلاعات نادرست و غیراخلاقی جلوگیری کرد.

* محسن رضایی دیگر کاندیدای ریاست جمهوری در پاسخ به این سؤال: "نگاه شما به وظیفه رسانه ملی در ارتباط با دولت و پیگیری مطالبات مردم چیست؟" گفت: من انتظاری ندارم که رسانه ملی نظام و مردم و ارزش‌ها را فدای دولت کند. در دولت من هروقت صدا و سیما دولت را نقد کند، او را تشویق می‌کنم و منتقدان را دعوت می‌کنم تا حرف‌های خود را جدی بزنند و من و دوستانم در دولت نیز پاسخگو خواهیم بود. مردم‌سالاری دینی فقط حضور در راهپیمایی یا انتخابات نیست بلکه نقد و اعتراض هم جزئی از مردم‌سالاری دینی است. در دولت خود مناظره‌هایی را برگزار خواهم کرد. اولین مناظره را بعد از انقلاب را من و بنی‌صدر با گروه‌هایی که به گنبد کاووس حمله کرده بودند مثل فرخ نگهدار گذاشتیم. در سال 88 هم مناظرات خوب بود اما نباید دوستان می‌ترسیدند و مناظرات را به‌صورت گفت‌وگوی دسته‌جمعی برگزار کنند.

* محمدباقر قالیباف هم در پاسخ این سؤال: "دولت شما در تحقق سبک زندگی ایرانی اسلامی تا چه‌میزان خود را مسئول می‌داند؟" گفت: در سبک زندگی دو نگاه وجود دارد. یک‌وقتی هست نگاه از بالا به پایین داریم که رئیس  دولت حس می‌کند رئیس خانواده‌ها هم هست و می‌تواند برای همه تعیین تکلیف و سبک زندگی را با یک بخشنامه حل کند، یعنی به‌سبک کره‌شمالی می‌تواند بگوید همه یک‌جور بخورید و بپوشید و رفتار کنید. سبک زندگی باید از دل مردم و جامعه و خانواده بیرون بیاید تا واقعی باشد. دولت می‌تواند در هدایت و توجه به هنجارهای جامعه و کارهای فرهنگی یک هدایت توسط سرمایه‌های اجتماعی و نخبگان و نه خود دولت انجام دهد. سازمان‌های مردم‌نهاد و دانشگاه‌ها و مراکز اجتماعی باید این کار را انجام دهند. دولت اگر بتواند در رفتارش اعتمادسازی کند.

* در دور دوم سؤالات، محسن رضایی در پاسخ به سؤال: "موثرترین اقدام دولت شما برای حل مسئله اعتیاد چیست؟"، شعری از آیت‌الله بهجت با این مضمون: "به دنیا آمده‌ایم که قیمتی زندگی کنیم/نه‌اینکه به‌هرقیمتی زندگی کنیم"، خواند و گفت: کانون اصلی مواد مخدر در 70 - 80 کیلومتری بیرون مرزهای ماست. به‌کمک نیروهای امنیتی و نیروهای دیگر با این مشکل مقابله می‌کنم. به کشورهای منطقه می‌گویم و به آمریکا هشدار می‌دهم که این وضعیت را جمع کند، اگر این کار را نکند، به‌صراحت می‌گویم که این مراکز را از بین می‌بریم. مسئله بعد تقاضاست که باید از طریق فرهنگی کاهش یابد. معتادهای فعلی هم باید ترک اعتیاد شده به حالت قبلی برنگردند.

* در ادامه غرضی در پاسخ به این سؤال: "دولت شما چقدر نقد‌پذیر است و کرسی‌های نقداندیشی را ترویج می‌کنید؟" گفت: همیشه سعی کردم در جامعه ارتباطات دوطرفه برقرار کنم. همیشه به روزنامه‌نگاران و کتاب‌نویس‌ها می‌گفتم: شما ارتباط یک‌طرفه دارید و من وزیر تلفن هستم و دوطرفه عمل می‌کنم و وضع من بهتر است. دولتی اگر بخواهد قاعده اجتماعی وسیعی داشته باشد، باید ارتباطات اجتماعی وسیعی داشته باشد. امیدوارم به‌صورت منطقی و منظم به بخشی از جامعه که سؤال دارند، پاسخ بدهم.

* سعید جلیلی هم در دور دوم سؤالات به این پرسش: "به‌عقیده شما مهمترین آسیب فرهنگی اجتماعی که تحکیم خانواده‌ها را تهدید می‌کند، چیست؟" این‌چنین پاسخ داد: در نگاهی که به زن و خانواده داریم، باید دیدگاه اصیل خودمان را که مبتنی بر اندیشه دینی و فرهنگ ایرانی است داشته باشیم. اگر دچار مونتاژ و التقاط شویم، مهمترین تهدید برای خانواده ماست. اگر این نگاهمان که اصیل، دینی و مترقی است و موجب احترام به زن و وظیفه اصلی‌اش یعنی مادری و حضور مجاهدانه در عرصه‌های مختلف است را نادیده بگیریم، بزرگ‌ترین تهدید است. اگر به مادر بها بدهیم، بسیاری از آسیب‌های اجتماعی را شاهد نخواهیم بود. باید به این موضوع توجه جدی شود که با اقتضائات و الزاماتی که نگاه دینی و ایرانی‌مان دارد، برنامه‌ریزی کنیم نه بر اساس نگاه دیگران.

* روحانی هم در پاسخ به این سؤال: "دولت شما برای حفظ حقوق شهروندی و حریم خصوصی شهروندان چه برنامه‌هایی دارد؟" گفت: مسئله حقوق شهروندی طبق قانون اساسی و فصل سومش که در واقع حقوق ملت است، این حقوق شهروندی باید تدوین شود. اساس حقوق شهروندی این است که همه ایرانیان از حقوق شهروندی مساوی برخوردارند. مسئله مذهب و قومیت و نژاد نمی‌تواند در حقوق شهروندی تأثیرگزار باشد. مسئله مهمتر مسئله حریم خصوصی است. من تعجب می‌کنم از نیروی انتظامی شنیدم، در یک رسانه‌ای خواندم، گفته بود: با راپل می‌توانیم روی پشت‌بام برویم چون خصوصی نیست و مجموعه 10 آپارتمان است. دچار حیرت شدم. اگر پشت‌بام مشاع هست، برای صاحبان آپارتمان است نه بین آنها و کسی که می‌خواهد به پشت‌بام آپارتمان برود. خودشان گفتند: جمع کردن دیش‌ها هیچ نتیجه‌ای نداشته است. ورود به حریم خصوصی ممنوع است. در مطبوعات و رسانه‌ها و صدا و سیما هم همین‌طور است. وقتی فردی نسبت به آبرو و شخصیت فردی توهین می‌کند، باید به او حق دفاع بدهیم وگرنه حریم خصوصی و حق شهروندی‌اش نقض شده است.

* علی‌اکبر ولایتی هم در پاسخ به این پرسش: "مهمترین اقدام دولت شما برای گسترش ورزش چیست؟" گفت: اولین خاصیت ورزش این است که مهمترین نقش را در پیشگیری بیماری‌‌ها دارد. دو ورزش ژیمناستیک و شنا در دبستان‌ها اجباری شده برای اینکه افراد را ورزیده می‌کند. توسعه ورزش همگانی زمینه‌ساز ورزش پهلوانی است. برای ورزشکاران بیمه جامع برای بازنشستگی و درمان و ... داشته باشیم که هیچ ورزشکاری دغدغه زندگی نداشته باشد. معنی ندارد برخی باشگاه‌ها دست دولت است. ریاست و مدیریت ورزش نباید سیاسی باشد بلکه باید دست خودش باشد. گاهی می‌خواهند به یک فرد سیاسی امتیاز بدهند او را رئیس باشگاه می‌کنند.

* سؤال دیگری که از عارف پرسیده شد این بود: "دولت شما برای تسهیل زندگی جوانان چه اقدام عاجلی می‌کند؟‌" وی نیز به مشکل افزایش سن ازدواج اشاره کرد و گفت: مهمترین اقدام من بحث اشتغال است چراکه به‌دلیل بالا بودن نرخ بیکاری و عدم امکان تأمین زندگی جوانان رغبتی به ازدواج ندارند. مشکل مسکن هم بحث دیگر است که مسکن ماندگار را با اصلاحی روی مسکن مهر فعلی پیشنهاد دادیم. ایجاد تسهیلات برای ازدواج جوانان هم باید باشد. همچنین جوان حین و قبل ازدواج باید آموزش‌های لازم را ببینند تا زندگی باثباتی داشته باشند.

* حدادعادل هم در پاسخ به این سؤال: "مهمترین اقدام شما در گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه چیست؟" گفت: مهمترین اقدام بنده برای گسترش فرهنگ عفاف و حجاب معتقد کردن نسل آینده و جوان‌ها به حجاب است. معتقدم پایه‌های حجاب باید با اعتقاد محکم شود. جامعه ما عفیف است اگر‌چه برخی خانم‌ها به‌قول هواشناسی کمی تا قسمتی بدحجاب هستند ولی این‌طور نیست که زن ایرانی حجاب را نپذیرفته باشد. زن ایرانی به‌خاطر فطرتش حجاب را پذیرفته ما باید برای ترویج حجاب اختلاف‌نظر در مسئولان را به وحدت نظر تبدیل کنیم. نمی‌شود نیروی انتظامی یک سیاستی را در پیش بگیرد و بعدش سخنگوی دولت بگوید: این را نمی‌پذیریم. این کار‌ها اقتدار نظام را خراب می‌کند.

* قالیباف هم در پاسخ به آخرین سؤال راجع به اینکه اقدامش در گسترش فرهنگ مقاومت و تکریم ایثارگران چه خواهد بود، گفت: اولین اقدامم این است که قانونی را که در مجلس تصویب و در مجمع نهایی شده حتماً به اجرا درآورم. دوم حفظ این فرهنگ ایثارگری است که در سایه فرهنگ جهاد و شهادت است و مهمترین فرهنگی است که می‌تواند عزت و اقتدار را در بخش‌های اقتصاد و .... به بار بیاورد. در واقع وظیفه بعدی من حفظ این فرهنگ در همه سطوح و اقشار مختلف است. بحث بعد درمان آنها و معلولان است و هم اینکه در موضوعات شهری و رفت و آمد دیده شوند.

* پس از پایان یافتن مرحله پاسخ به 16 سؤال، هر کاندیدا فرصت یافت تا در 2 دقیقه دیدگاه‌ها و نظرات خود را در‌باره موضوعات فرهنگی جمع‌بندی کند.

حیدری در این مرحله گفت: درباره مسائل فرهنگی و اجتماعی سؤالات بسیار بسیار زیادی دستمان رسیده که به‌علت محدودیت وقت طرح نشدند. اینها در اختیار نامزدها و ستادها قرار می‌گیرد و خواهش می‌کنم پاسخ اینها را بدهید. در سایت‌های مجازی رسانه ملی و روزنامه جام جم امکان انتشار اینها هست. اگر کمیسیون تبلیغات مجوز بدهد، می‌توانیم از شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی اینها را پخش کنیم.

کاندیداها هم در آخرین صحبت‌های خود در این مناظره این‌گونه سخن گفتند:

*محسن رضایی: دولت ما با یک دست فرهنگ و ادبیات ایستادگی و مقاومت و با دست دیگر فرهنگ و هنر و ادبیات جهاد اقتصادی و جهاد فرهنگی را دنبال می‌کند، بنابراین گفتمان انقلابی ما ایستادگی از یک طرف، و جهاد اقتصادی و فرهنگی از طرف دیگر است. مساله بعدی این است که به وضعیت فرهنگیان، هنرمندان، معلمین، بازنشستگان، اساتید دانشگاه‌ها، بانوان، جوانان و اقوام را به صورت جدی چه در بعد مادی و چه در بعد منزلت اجتماعی و معنوی در چارچوب برنامه‌ای که برای زندگی مردم تهیه کرده‌ایم، رسیدگی جدی خواهیم کرد. اصل 15 و 19 قانون اساسی را در کشور پیاده می‌کنم و تبعیض و رشوه را از کشور بیرون خواهیم کرد و کشوری که با خون شهدا و جانبازان و ارتش قهرمان و سپاه پاسداران و بسیج فداکار و نیروی انتظامی پرتلاش تحویل می‌گیرم، سالم و با امانت کامل و با حفظ ارزش‌ها به دولت بعدی تحویل می‌دهم و قول می‌دهم که هیچ‌کس و هیچ‌چیزی را مقدم بر منافع مردم قرار ندهم، قول می‌دهم راستگویی را از دولت شروع کنم، قول می‌دهم که اخلاق را از دولت شروع کنم، قول می‌دهم که رییس‌جمهور مردم باشم و قول می‌دهم که به شعارها و برنامه‌هایی که دادم عمل کنم و قول می‌دهم وفادار به میراث گران‌بهای حضرت امام(ره) و شهدا و جانبازان عزیز باشم.

*محمدباقر قالیباف: تغییر و تحول اساسی در مدیریت کشور و پایان دادن به مدیریت یک‌نواخت، بسته و خسته لازم است. با هر نگاهی، لازمه کشور پیشرفت است و مردم و مسئولان فرصت آزمون و خطا ندارند. باید دست به دست هم دهیم تا پیشرفت را پیش ببریم. ما نیازمند رویکرد اجتماعی و نگاه سیستمی هستیم. باید یک پا در اقتصاد، یک پا در فرهنگ و یک دست در سیاست داشت. تحولات باید در همه عرصه‌های مدیریت شکل بگیرد. ما نتوانسته‌ایم برای حل مشکلات فرهنگی و اقتصادی از مدیریت دیپلماسی استفاده کنیم. ما بیشتر با دولت‌ها حرف زده‌ایم ولی حتماً باید به‌وسیله دیپلماسی عمومی با ملت‌های دنیا سخن بگوییم. ما باید سرمایه‌های اجتماعی را حفظ کنیم و بزرگ‌ترین سرمایه اجتماعی ما نخبگان هستند.

*حسن روحانی: راهکار دولت تدبیر و امید این است که تصدی‌گری دولت را در فرهنگ و مسائل اجتماعی کاهش دهد و کار را به کاردان بسپارد و انجمن‌های صنفی تشکیل دهد؛ چراکه مسائل را راحت‌تر می‌تواند حل کند. مسئله مهم دیگری که وجود دارد مسئله جوانان است که بسیار حائز اهمیت است. شرایطی فراهم آوردیم که ورود به دانشگاه آسان شد اما بعد اینکه دانشجویان لیسانس، فوق‌لیسانس و بعد دکترا را تمام می‌کنند تازه اول بیکاری آن‌ها فرا می‌رسد. کیفیت دانشگاه‌ها را باید بالا ببریم ومهارت‌ها را در دانشگاه‌ها افزایش دهیم. دانشجویان باید با صنعت و کشاورزی آشنا شوند تا بلافاصله بتوانند بعد از فارغ‌التحصیلی شغل پیدا کنند. مسئله دیگر موضوع زنان است که باید مورد توجه قرار گیرد زن در یک جامعه فعال است و کار می‌کند اما درعین‌حال کاری برابر انجام می‌دهد حقوقش متفاوت است. من بیمه ویژه را برای زنان آسیب‌دیده تشکیل خواهم داد و همچنین یک وزارت امور بانوان در دولت تدبیر و امید پیش‌بینی کرده‌ایم تا حقوق تضییع شده را به آنان برگردانیم.

*غلام‌علی حدادعادل: در دولت من که آن را دولت تقوا و تدبیر نامیده‌ام، خانواده جایگاه مهمی دارد. خانواده نهاد ارتقای فرهنگ است. من به کرامت زن در جامعه اهمیت می‌دهم. در عین این که تحصیل و اشتغال زنان را امر مهمی می‌دانم معتقدم خانه‌دار بودن به‌معنای بیکار بودن نیست. زنان خانه‌دار بیکار نیستند، زنان خانه‌دار، مردان و زنان جامعه فردا را ساخته تربیت می‌کنند. من بیمه زنان خانه‌دار را مهم می‌دانم. از نظر اجتماعی من به هم‌بستگی ملی و وحدت ملی اهمیت بسیار می‌دهم. به همه مردم ایران به‌چشم هم‌وطن نگاه می‌کنم. من قویاً و قلباً معتقد هستم ایران آباد نخواهد شد، مگر آنکه همه ایران آباد شود و من شعارم این است که همه جای ایران سرای من است. من معتقد هستم همه مردم ایران ترک، کرد، فارس، لر، بلوچ، ترکمن و عرب همه هموطن هستند و این مجموعه مانند تارهایی هستند که کنار هم با رنگ‌های مختلف یک پر طاووس درخشان و زیبا را با همبستگی و ترکیب خود ایجاد می‌کنند که آن همان شکوه و عظمت فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی است. و در آخر به مردم قول می‌دهم که به آن‌ها دروغ نگویم.

*علی‌اکبر ولایتی: من تأکید می‌کنم که ایرانی، ایرانی است، از چابهار تا مازندران و از سرخس تا خرمشهر، همه مردم ایران اعم از شیعه و سنی و همه اقوام از ترک، لر، کرد، بلوچ، عرب و فارس و همه کسانی که در این سرزمین زندگی می‌کنند و اقلیت‌های رسمی غیرمسلمان همه از حقوق برابر برخوردارند. بر اصل 15 و اصل 19 قانون اساسی که راجع به احیای فرهنگ اقوام است، تأکید دارم. موضوع دیگر، موضوع سلامت است. بر اساس قانون برنامه پنجم، باید یک بیمه واحد باکفایت سراسری به‌نام بیمه سلامت ایرانیان درست شود به‌جای بیمه‌های نیم‌بند و نارسا که همه آحاد ایرانی را در بر بگیرد و طوری باشد که در آخر برنامه پنجم هزینه 70 درصدی که از جیب بیمار پرداخت می‌شود به 30 درصد برسد. اگر ما برنامه را اجرا کنیم برنامه ششم هم می‌تواند در این جهت به‌گونه‌ای طراحی شود که به درمان رایگان رسید. مطلب بعدی این است که بیماری‌های صعب‌العلاج مثل سرطان‌ها، مثل بیماری‌های مزمن کبدی، کلیوی، قلبی، بیماری‌های مزمنی مثل دیابت، پیوند اعضا، تعویض زانو و همه اینها امروزه جزو مشکلات اساسی مردم است که مردم عادی قدرت پرداخت هزینه‌های آن را ندارند. قرار دادن یک ردیف بودجه برای پرداخت هزینه‌های بیماری‌های صعب‌العلاج جزو برنامه‌های بنده است.

* سعید  جلیلی: ما اگر اعتقاد داریم که فرهنگ بر مبنای آموزه‌های دینی است و گفتمان انقلاب اسلامی و عامل پیشرفت و یک فرصت است باید این را جدی گرفته در برنامه کار دولت قرار بدهیم. رییس‌جمهور باید این را به‌صورت جدی باور داشته باشد و بعد تمام موضوعاتی را که می‌تواند مانع استفاده از این فرصت‌ها باشد برطرف کند. نه تنها این کار را کند بلکه باید با اقتدار از ظرفیت فرهنگی استفاده کند در سایر عرصه‌ها. اگر ما بتوانیم هر موضوعی را در فرهنگ و با فرهنگ‌سازی انجام بدهیم خیلی بهتر است تا بخواهیم با قانون و ابزار دیگری استفاده کنیم. باید این موضوع ساختار دولت باشد و نه‌تنها نباید مانعی باشد بلکه باید سازوکارها و تمام ظرفیت‌های کشور که وجود دارد بتوانند ظرفیت خود را عرضه کنند مبتنی بر گفتمان اسلامی و این که بتوانند تولیدات خود را به روز برسانند و باید کسانی را که در خط مقدم فرهنگ هستند پشتیبانی کنیم و دولت ستادش کوچک شود، یک مثالی می‌زنم یک وزارتخانه‌ای را بررسی می‌کردم که دیدم هزینه بودجه‌ 66 درصد و 33 درصد برای کارهای سطحی اختصاص می‌دهد. در صورتی که این باید به‌عکس باشد. کسانی که در خط مقدمند مانند مادر که مهمترین کار را انجام می‌دهد معلم، مسجد، هنرمند اعم از شاعر، نویسنده و هرکسی این ظرفیت باید شکوفا شود تا بتوانیم به آن چیزی که می‌خواهیم به فرهنگ دست یابیم.

*محمدرضا عارف: تشکر می‌کنم از مردم  خوبمان. آقای جلیلی نامی از فیلم آرگو بردند و استفاده از فرصت‌ها که عنصر کلیدی بود ولی من اشاره می‌کنم به جایزه اسکار اصغر فرهادی و متأسفانه نتوانستیم از این فرصت استفاده کنیم هرچند اصغر فرهادی در مراسم دریافت جایزه خود پیام صلح ملت ایران را به دنیا رساند. ما باید از دیپلماسی فرهنگی برای ارتباط با دنیا استفاده کنیم. اصل 9 قانون اساسی می‌گوید آزادی، استقلال، تمامیت ارضی و وحدت، از یکدیگر تفکیک پذیر نیستند و کسی نمی‌تواند به‌بهانه حفظ استقلال و تمامیت ارضی آزادی‌های مشروع را با وضع قوانین سلب کند. من به سه اصل قانون اساسی می‌خواهم اشاره کنم. اصل 22 قانون اساسی می‌گوید مطبوعات آزادی بیان دارند مگر اینکه مخل مبانی دینی و ملی باشند و اصل 15 می‌گوید زبان و خط رسمی کشور فارسی است و بیان می‌کند که کتب به‌زبان فارسی هستند اما استفاده از زبان قومی کنار زبان فارسی در مدارس آزاد است.

*سیدمحمد غرضی: من در طول عمرم این تجربه را دارم وقتی ابزار پیشرفته در اختیار مردم قرار می‌گیرد فرهنگشان رشد می‌یابد. من شبکه‌های برق را در کشور توسعه دادم و از هر کوچه‌ای از تهران عبور می‌کردم تحول فرهنگی به‌وضوح دیده می‌شد. رادیو و تلویزیون کم‌کم آمد و توسعه فرهنگی حاصل شد. وزیر نفت شدم شبکه گاز کشور را راه انداختم. وقتی وارد شد مردم بسیار کارهای مناسبی می‌توانند انجام دهند به‌جای پرداختن به کارهای جزئی. این کار فرهنگ مردم را توسعه داد. در شبکه مخابرات وقتی ارتباط دوطرفه بین مردم برقرار شد فرهنگ مردم عوض شد. در توسعه فرهنگی دوطرفه شبکه بسیار خوبی که الآن جمهوری اسلامی مالکش است دارای امکانات بسیار زیاد فیبر نوری و سیستم‌های دیجیتال پیشرفته است که می‌تواند دولت الکترونیک را تشکیل دهد تا گپ دیجیتالی را بین ما و کشورهای دیگر کم کند.

* ساعت 20:50 دقیقه، دومین مناظره تلویزیونی 8 کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم پس از 290 دقیقه ارائه دیدگاه‌ها و برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی داوطلبین انتخابات به پایان رسید.

* مرتضی حیدری هم که مجری‌گری این برنامه را به‌عهده داشت، در پایان این مناظره خطاب به کاندیداهای 8گانه انتخابات گفت: یقین دارم هرکدام از شما 8 نفر رئیس جمهور شوید،  از مزیت‌های کاندیداهای دیگر در دولتتان استفاده خواهید کرد.

* جمعه این هفته (17 خردادماه) سومین و آخرین مناظره کاندیداهای انتخابات با موضوع سیاست داخلی و خارجی برگزار خواهد شد.

انتهای پیام/*