بازخوانی عملیات «والفجر ۲»

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، 29 تیرماه سالروز عملیات والفجر2 است که در سال 1362 اتفاق افتاد. دشمن با کمک استکبار جهانی تبلیغات وسیعی را به راه انداخت و ادعا کرد که ایران دیگر نخواهد توانست حمله ای موثر در جبهه‌ها انجام دهد. به همین دلیل و با بررسی برخی شرایط دیگر در جبهه‌ها روند عملیات‌ها ادامه یافت تا از رکود جبهه جلوگیرى شود.

قبل از هجوم سراسری ارتش عراق به سرزمین ایران اسلامی از فروردین 1359 به طور متناوب شهر مهران و حومه آن با خمپاره و توپخانه هدف حمله قرار می گرفت. در آن هنگام شهر مهران و 15روستای اطراف آن حدود 176 هزار نفر جمعیت داشت، اما پس از مداومت و شدت نسبی حملات دشمن از اردیبهشت 1359 تخلیه شهر به تدریج شروع شد و به مرور زمان به دلیل خالی شدن شهر از سکنه و تحرکات نیروهای دشمن در نقاط مختلف مرز واحدهایی از تیپ اسلام آباد(ارتش) برای حفظ و تامین منطقه اعزام شدند.

پس از استقرار نیروهای تیپ اسلام آباد در خط مرزی این منطقه و اجرای آتش متقابل(هر چند ضعیف) علیه دشمن، آتش عراق قطع شد و مردم به شهر بازگشتند. بعد از مدتی تیپ84 خرم آباد جایگزین یگان قبلی در منطقه گردید. مدتی از استقرار یگان نگذشته بود که آتش دشمن مجدداً آغاز شد و به تدریج به آتش دوطرفه تبدیل شد. 20/6/1359 ارتش عراق میمک را اشغال کرد و همزمان شهر مهران را زیر آتش توپخانه قرار داد و به تدریج آتش خود را تشدید کرد.

هفت روز بعد دشمن یک درگیری در پاسگاه های زالوآب و رضاآباد ایجاد کرد و نهایتاً عقب رفت، اما مجدداً در 29/6/1359 یک ستون نظامی از نیروهای دشمن که از طرف شهر زرباطیه به طرف پاسگاه دراجی و ارتفاعات 303 حرکت کرده بودند، در این منطقه مستقر شدند. همزمان با هجوم سراسری در 31/6/1359 نیروهای عراق از چند محور به خاک جمهوری اسلامی حمله کردند و ضمن درگیری و تصرف پاسگاه های بهرام آباد و فرخ آباد به طرف شهر حرکت کردند. نیروهای نظامی خودی نیز با به جای گذاشتن تجهیزات خود عقب نشینی کردند.

ارتش عراق در ادامه حملاتش در تاریخ 12/7/1359 در حالی که تعدادی از مردم هنوز در مهران بودند، وارد این شهر شد. سرانجام نیروهای عراقی ارتفاعات شمال (کوه گچ، زالوآب، کولک، زیل) و ارتفاعات جنوبی (قلاویزان، حمرین) و ارتفاعات شرقی (چکه موسی، چکه قمر، گره بور) و شهر مهران را تصرف کرده و در آنجا مستقر شدند.

بعد از آزادی خرمشهر با همت رزمندگان اسلام ارتش عراق از اکثر مناطق اشغالی باقی مانده عملیات بیت المقدس و نیز شهر مهران و ارتفاعات مزبور عقب نشینی کرد و روی ارتفاعات شمالی و جنوبی شهر مهران در داخل خاک ایران مستقر شد. بدین ترتیب اولین اشغال مهران پایان یافت، اما این منطقه همچنان زیر دید و تیر دشمن بود و شهر وضع عادی نداشت و در حالی که تقریباً به طور مداوم آماج آتش خمپاره عراقی‌ها بود، از برخی منازل حومه آن به عنوان پایگاه های تدارکاتی و پشتیبانی دیگر مقرهای نظامی استفاده می‌شد.

تصمیم بر انجام والفجر‌های 2 و 3 و 4

پس از عملیات والفجر مقدماتى، بار دیگر شرایط جنگ به نحوى مطرح شد که به نظر مى‌رسید با افزایش توانایى‌هاى نظامى دشمن، بدون تغییرات اساسى در شیوه نبرد، ادامه جنگ مشکل خواهد بود. دشمن با کمک استکبار جهانی تبلیغات وسیعی را به راه می اندازد و ادعا می‌کند که ایران دیگر نخواهد توانست حمله ای موثر در جبهه ها انجام دهد. از این رو، تا رسیدن به آن نقطه لازم بود روند عملیات‌ها ادامه یافته تا از رکود جبهه به مدت زیاد جلوگیرى شود. بدین ترتیب، پس از بحث و بررسى مناطق مختلف مقرر شد، عملیات‌هاى والفجر ،2 3 و 4 انجام شود. مهم ترین مسأله اى که در این عملیات‌ها مورد نظر بود، به کارگیرى نیروى اندک، دادن تلفات کم و جلوگیرى از وارد شدن ضربه اساسى به توان یگان‌ها و تضمین موفقیت عملیات بود.

در محورهای حاج عمران، هیچ تحرکی از سوی ایران از ابتدای جنگ صورت نگرفته بود و بدین جهت برای اجرای عملیات لازم بود که فعالیت های مهندسی برای عبور نیروها انجام شود. نیروهای مهندسی با تلاش بی وقفه و شبانه روزی، تمهیدات لازم برای حمله و عبور رزمندگان را فراهم می آوردند.عملیات والفجر 2 در منطقه پیرانشهر، در حد فاصل بین ارتفاعات قمطره و تمرچین، با اهداف زیر تدارک دیده شد: 1- انهدام نیروى دشمن و گرفتن اسیر.2- تجزیه نیروى دشمن.3- تصرف ارتفاعات سرکوب منطقه.4- تصرف پادگان حاج عمران و تسط بر شهر چومان مصطفى

پادگان حاج عمران در موقعیتى سوق الجیشى واقع شده است؛ بدین ترتیب که از شمال به ارتفاعات چنارستان و کلاشین، از جنوب به ارتفاعات بسیار مرتفع سکران و کدو و از شرق به ارتفاعات تمرچین و شهر مرزى پیرانشهر، و از غرب به تنگه دربند و شهر چومان مصطفى عراق، محدود مى شود.آنچه بر اهمیت منطقه و ضرورت تصرف آن مى افزود، اساساً تبعات بعدى آن بود که قسمتى از آن چنین است:1- تسلط بر تردد ضدانقلاب و کنترل آن. 2- ایجاد تسهیلات و پشتیبانى از اکراد مسلمان و مبارز عراقى. 3- فراهم سازى امکان گسترش عملیات نامنظم در خاک عراق 4- حفظ پیرانشهر از هرگونه تهاجم و تجاوز نیروهاى عراقى. 5- زمینه سازى نزدیکى بیشتر به شهر و تأسیسات نفتى کرکوک

موقعیت دشمن در منطقه

دشمن در سراسر منطقه، سه رده خط پدافندى داشت که هر رده آن پوشیده از موانع و استحکامات بود و همچنین استعداد دشمن در حدود 2 تیپ پیاده و یک گردان زرهى، به عنوان نیروى درگیر و یک تیپ پیاده و آتشبار مختلف و مجموعاً 30 یگان در منطقه بود.

مبناى طرح مانور، عملیات تک دورانى (دور زدن دشمن) بود تا بدین وسیله هرگونه فرصت عکس العمل از دشمن گرفته شود، بدین ترتیب که 4 گردان سمت راست و 3 گردان سمت چپ وارد عمل مى شدند و پس از دور زدن ارتفاعات، در تنگه دربند الحاق مى‌کردند و نهایتاً پاکسازى به طور کامل انجام مى‌گرفت. سازمان رزم و نحوه ادغام نیروهاى سپاه و ارتش بدین شکل بود که مجموعاً 16 گردان از سپاه و 6 گردان پیاده و یک گردان مکانیزه از نیروى زمینى ارتش در عملیات شرکت داشتند. همچنین پشتیبانى عملیات از سوى هوانیروز، با توجه به موقعیت منطقه و صعب العبور بودن ارتفاعات پیش بینى شد.

شرح عملیات

در ساعت 1 بامداد روز 29 تیرماه سال 62 عملیات والفجر 2 با رمز «یا الله» آغاز شد. قسمتى از نیروهاى خودى 24 ساعت قبل از آغاز تک، به منظور دور زدن دشمن، از خط عزیمت خود حرکت کردند و پس از 2 ساعت راهپیمایى موفق شدند خود را به مناطق تعیین شده رسانده، براى شروع عملیات اعلام آمادگى کنند. به رغم این که نیروها پس از 2 ساعت تأخیر در تمامى محورها، با دشمن درگیر شدند، لیکن پیشروى قابل توجهى صورت گرفت. اما از آن جا که دشمن بر ارتفاعات سرکوب منطقه تسلط داشت، آتش شدید توپخانه‌اش عملاً مانع از تکمیل و دستیابى به تمامى اهداف عملیات شد، به طورى که همچنان ارتفاعات «کینگ»، ،2519 «بردسر» و «دربند» را در اختیار داشت.

اما از آنجا که دشمن بر ارتفاعات سرکوب منطقه تسلط داشت، آتش شدید توپخانه اش عملاً مانع از تکمیل و دستیابی به تمامی اهداف عملیات شد، به طوری که همچنان ارتفاعات کینگ(2519)، بردسر و دربند را در اختیار داشت. نیروهای احزاب منحله دموکرات و کومله با مشاهده حمله سنگین جان بر کفان اسلام با سرعت تمام از مقابل آنان گریخته و با پناه گرفتن در شکاف کوه‌ها و صخره‌ها تلاش می‌کردند تا از سرعت عملیات کم کنند.

در ادامه عملیات در صبح روز 3 مرداد ماه 62 روستاى رایات به دست نیروهاى خودى تصرف شد و ضمن محاصره چند روستاى دیگر، گمرک جاده پیرانشهر-حاج عمران آزاد شد. همچنین پس از آن که نیروهاى خودى بر قسمتى از ارتفاعات 2519 تسلط یافتند، دشمن طى دو نوبت به ارتفاعات یاد شده پاتک زد که در نوبت اول مجبور به عقب نشینى شد و در نوبت دوم توانست بر قسمتى از آن تسلط یابد. اما پس از آن که هوانیروز امکان یافت که نیروهاى خودى را تدارک کند، مابقى نیروهاى دشمن پاکسازى شدند و بدین ترتیب ارتفاعات 2519 به طور کامل به تصرف نیروى خودى درآمد.

همچنین دشمن در تاریخ 5مرداد ماه 62 با 16 فروند هلیکوپتر و با استفاده از هلى برد به یال ارتفاعات کلو حمله کرد که در پى آن 6 فروند هلى کوپتر خود را از دست داد. یکى از این هلیکوپترها مملو از نیرو بود. نیروى دشمن که در پاتک ها شرکت داشتند، مجموعاً تیپ 66 نیروى مخصوص، تیپ 5 و تیپ 91 پیاده و نیز تیپ 113 و 433 پیاده کوهستانى را شامل مى‌شد.

نتایج عملیات

عملیات حاج عمران، با آزادسازى 200 کیلومترمربع از خاک دشمن و تسلط بر قسمتى از ارتفاعات سرکوب منطقه، به پایان رسید. طى این عملیات، مناطق زیر به تصرف نیروهاى خودى درآمد: پاسگاه مرزى تمرچین عراق، پادگان حاج عمران، گمرک مرزى، سلسله ارتفاعات «کلو» و قله استراتژیک (3000 مترى) آن، ارتفاعات 2519 (گردمند)، «سرسول»، ««آزادى» 3700 «سلمان»، 2400 «شیوه کارتا»، «بردزرد»، همچنین آزادسازى روستاهاى زینو «ممى خلان»، «رایات»، «شیوش»، «خوارو»، «میوتان بالا» و میوتان پایین، از نتایج این عملیات بود. تسلط رزمندگان اسلام بر شهر چومان مصطفى و حومه آن نیز قسمت دیگرى از دستاوردهاى این عملیات محسوب مى‌شد.

تلفات دشمن و غنائم

مجموع کشته‌ها و زخمى‌هاى دشمن به بیش از 4 هزار نفر رسید، 200 نفر به اسارت گرفته شدند و نزدیک به 50 پایگاه دشمن منهدم و یا تصرف شد. همچنین از مقر تیپ 91 که مأمور حفظ پادگان و منطقه بود مدارک و اسناد بیشمارى به دست آمد که حاکى از روابط عمیق گروهک‌هاى کومله و دموکرات با حکومت عراق بود. در میان غنائم، چندین قبضه توپ 122 م. م، بیش از 20 دستگاه تانک، ده‌ها دستگاه تفنگ 106 با ماشین، انواع مختلف ادوات و نیز مقدار زیادی سلاح و مهمات، که از انبار پادگان حاج عمران به دست آمده بود، به چشم مى‌خورد. لشکر 64 پیاده‌ ارومیه با هدایت قرارگاه عملیاتی شمال غرب و تیپ ویژه شهدا به فرماندهی شهید سردار محمود کاوه نقش بسیار بارزی در عملیات والفجر 2 داشت.

عملیاتی با هدف خارج کردن شهرهای کردنشین میهن اسلامی از زیر آتش دشمن

سرهنگ روضه‌ای، در خصوص عملیات والفجر 2 می‌گوید: این عملیات با هدف خارج کردن شهرهای کردنشین میهن اسلامی از زیر آتش دشمن،‌ آزادسازی ارتفاعات مهم منطقه، مسدود کردن راه ضدانقلاب و تصرف پادگان حاج عمران در منطقه عملیاتی حاج عمران با رمز (یاالله، یاالله، یا الله) شروع شد و 30 روز به طول انجامید. ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ‌نیروی مقاومت بسیج، جهاد سازندگی، عشایر منطقه، ناجا(ژاندارمری سابق) و تیپ ویژه شهدا و لشگر امام حسین(ع) قرارگاه حمزه سیدالشهدا نیروهای عمل کننده در این عملیات بودند.در این عملیات همچنین 200 نفر از نیروهای دشمن به اسارت درآمدند.

مهم ترین مسأله‌ای که در این عملیات‌ها مورد نظر بود، به کارگیری نیروی اندک، دادن تلفات کم و جلوگیری از وارد شدن ضربه اساسی به توان یگان ها و تضمین موفقیت عملیات  بود.به لحاظ اهمیت منطقه صدام در شهر دیانا حضور پیدا کرده و از آنجا به تشویق و ارعاب و تهدید نیروهای شکست خورده عراقی پرداخت. همچنین بنا به اظهارات اسرا، فرمانده تیپ 91 پیاده از اهالی کردستان عراق، به دستور صدام در شهر دیانا اعدام شد.

لطیف جاسم وزیر اسبق اطلاعات عراق مدعی شد یک ابر قدرت جهانی و همچنین حزب کمونیست عراق به نیروهای ایرانی در والفجر 2 کمک کرده‌اند، بلافاصله پس از پیروزی ایران، رادیو لندن نیز گستاخانه مدعی شد: جامعه بین المللی وظیفه دارد که با توسل به زور، ایران را مجبور به ختم جنگ کند. رادیو ریاض هم از قول منابع مطبوعاتی خود در پاریس ادعا کرد که تهران برای ادامه جنگ به خرید اسلحه از تل آویو ادامه می‌دهد.

انتهای پیام/