حجت الاسلام محمد فاکر میبدی در گفت‌و‌گو با خبرنگار تسنیم در مشهد مقدس در تبیین معنا و ارکان زیارت اظهار کرد: در جمع بندی معنای زیارت در فرهنگ لغت و قرآن و روایات به دو معنا می‌رسیم، نخست به معنای انحراف و تمایل است یعنی در حقیقت شخصی که قصد زیارت دارد و برنامه زیارت را انجام می‌دهد به سمت شخصی که می‌خواهد برود تمایل پیدا می‌کند.

وی افزود: معنای دوم، قصد است که در حقیقت شخص زائر با عمل زیارت، مزور (زیارت شده) را مقصد و مقصودش قرار می‌دهد صرف نظر از این که زنده باشد یا مرده، ولی الله یا امام معصوم(ع) باشد یا غیر آن.

عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع) با بیان اینکه این دو معنا لازم و ملزوم یکدیگر هستند، تصریح کرد: لازمه قصد زائر به سمت مزور، در حقیقت تمایل و انحراف از ماسوای مزور است، یعنی لازمه مقصد و مقصود قرار دادن شخص مزور این است که از غیر مزور جدا می‌شود و آن‌ها را پشت سر می‌گذارد و به سمت مزور حرکت می‌کند.

فاکر میبدی تصریح کرد: زیارت به عنوان یک عمل مشروع در فرهنگ اسلام به معنای عام و به ویژه در فرهنگ شیعی، پنج رکن اساسی دارد که نخستین رکن، «مزور» است یعنی شخصی که قصد زیارتش را داریم و می‌خواهیم به زیارتش برویم.

وی از «زائر» به عنوان رکن دوم نام برد و خاطرنشان کرد: زائر عمل زیارت را با پشت سر گذاشتن مبدأ و رویکرد به سمت مقصد که آن ملجاً شریف باشد اجرایی می‌کند و رکن سوم نیز «مکان زیارت» است که در حقیقت‌‌ همان حرم مطهر است و بنابر روایات، خود قبر موضوعیت دارد نه مکان، از این رو با این که زائر می‌تواند از راه دور هم زیارت کند، اما در آداب زیارت آمده است که تا حد امکان باید به آنجا رفته و به قبر نزدیک شود.

«زمان زیارت» دیگر رکنی بود که فاکر میبدی به آن اشاره کرد و افزود: برخی زیارت‌ها مانند اربعین زمان خاصی را می طلبد و رکن پنجم نیز «متن زیارت» است که در اصطلاح زیارتنامه نام دارد، زیارت باید بر اساس زیارت مأثوره از ناحیه امام معصوم(ع) برای ما صادر شده باشد چرا که معصوم(ع) می‌داند که چگونه امام را معرفی کند و سلام و درود بفرستد.

عضو هیئت موسس قرآن پژوهی کشور با بیان اینکه زیارتنامه‌ها شامل سه رکن سلام‌ها و درود‌ها و زیارت‌ها است، تصریح کرد: نکته اختلاف فکری و بینشی میان شیعه و سنی این است که در زیارت‌های اهل سنت، تمام زیارت، دعا برای مزور است، ولی در فرهنگ شیعی به خصوص در دعا برای ائمه معصومین(ع)، دعا برای زائر است زیرا مزور به دعای ما نیازی ندارد.

فاکر میبدی خاطرنشان کرد: نکته دیگر، اقسام زیارت است که هر یک از پنج رکن زیارت، به دو قسم تقسیم می‌شود، در بعد مزور، مزور ما یا امام معصوم(ع) است یا غیرمعصوم که البته امامزادگان، تماماً مزور غیرمعصوم هستند، پس در بعد مزور ممکن است زیارت امام معصوم(ع) برویم و یا زیارت غیر معصوم که در فرهنگ زیارت، هر دو جایگاه وجود دارد اما آنچه برای ما مهم است، زیارت امام معصوم(ع) است.

وی افزود: در بعد زائر، گاهی زائر، زیارت را برای خودش انجام می‌دهد و گاهی به نیابت انجام می‌دهد، در بعد مکان، براساس آنچه از مجموع روایات مربوط به زیارت به دست می‌آید، زیارت باید در نزد قبر انجام شود، در عین حال در برخی زیارتنامه‌ها می‌بینیم که ائمه معصومین(ع) به ما اجازه داده‌اند که اگر زائر مشکلی برای حضور دارد، می‌تواند زیارت را از راه دور و در منزل انجام دهد.

این محقق حوزوی زیارت را شامل زیارت از قریب و از بعید دانست و گفت: البته در زیارت از بعید، تمام زیارت‌هایی که مکان خاصی برای آن در نظر می‌گیریم،‌‌ همان مرقد «عندالقبر» است بنابراین حکم اولیه این بوده که زیارت، عندالقبر باشد و اگر عاجز از آمدن است می‌تواند از راه دور بخواند.

فاکر میبدی با بیان این که زیارت به لحاظ زمان، می‌تواند زمان‌مند یا فرا زمانی باشد، افزود: زمان برخی از زیارت‌ها، در ذات آن تعبیه شده است مانند زیارت عاشورا یا زیارت اربعین، ما در مورد عاشورا این اجازه را داریم که در زمانی غیر از این زمان بخوانیم ولی در مورد زیارت اربعین این اجازه را نداریم که مثلاً در روز عاشورا، زیارت اربعین بخوانیم.

وی زیارت‌ها را براساس متن به دو قسم زیارت مختصر و زیارت جامع و عامه تقسیم و تصریح کرد: برای نمونه، درست است که اجازه داریم زیارت عاشورا را در غیر عاشورا و غیر کربلا بخوانیم اما اجازه نداریم زیارت عاشورا را در مقابل امام رضا(ع) بخوانیم، همینطور، زیارت مختص امیرالمؤمنین(ع) فقط برای امیرالمؤمنین(ع) است، ولی زیارات جامع مانند زیارت جامعه کبیره و زیارت امین الله را می‌توانیم در هر جایی بخوانیم.

عضو شورای کتاب مجمع جهانی اهل بیت(ع) با بیان این که زیارت از لحاظ متن به زیارت مأثوره و غیرمأثوره تقسیم می‌شود، اظهار کرد: زیارت مأثوره آن است که از امام معصوم(ع) صادر شده و زیارت غیر مأثوره زیارتی است که از بزرگی نقل شده است، فاصله بین این دو بسیار زیاد است، زیارت مأثوره، حکم روایات را دارد، برای نمونه، زیارت جامعه کبیره که ما معتقدیم از امام هادی(ع) صادر شده می‌تواند تفسیر قرآن قرار گیرد و حتی در مسائل فقهی می‌توان به آن استناد کرد.

انتهای پیام/ آ