علامه می‌خواست سلوک و اخلاق را به متن جامعه بیاورد/ نظر امام(ره) درباره شطحیه عرفا

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مراسم بزرگداشت علامه محمدتقی جعفری، عصر امروز جمعه اول آذرماه با حضور آیت‌الله سیدعبدالله فاطمی‌نیا، حجت‌الاسلام محمدرضا زائری، سیدجواد میری، مهدی فیروزان و غلامعلی رجایی در محل مجتمع فرهنگی سرچشمه تهران برگزار شد.

براساس این گزارش آیت‌الله فاطمی‌نیا طی سخنانی اظهار کرد: از سید انبیاء حدیث داریم (العلم علمان) یعنی علم دو علم است. این حدیث بسیار عجیبی است و در آن اشاره به دو علم شده است که یکی علمی است که بر زبان است که در واقع حجت خداوند بر بنی‌آدم محسوب می‌شود و علم دوم، علمی است که قلب در باطن وجود داشته و سودمند است.

آیت‌الله فاطمی‌نیا تصریح کرد: من به علامه جعفری در مرز عشق ارادت داشته و دارم؛ چرا که او علاوه بر علم ظاهر، علم نافع و سودمند را نیز دارا بود و مکارم و بزرگواری‌هایش بسیار. علامه جعفری از نظر تفکر تمامی کارهایش درس‌آموز است؛ او کسی بود که تمام عمرش را به تفکر، تدبیر و نوشتن پرداخت.

وی با اشاره به شرح نهج‌البلاغه محمدتقی جعفری گفت: اساسا شرح نهج‌البلاغه نیازمند آن است که شارح از چندین علم برخوردار باشد، اول باید عربیت قوی داشته باشد و در کنار آن فلسفه، عرفان و کلام و سایر علوم را نیز بداند که علامه جعفری تمامی این شرایط را دارا بود. زمانی که من در سن 15 سالگی قرار داشتم پدرم شرح نهج‌البلاغه‌ای از شیخ محمد عبده را خرید و من مقدمه او را مطالعه کردم. بعدها در سن بزرگسالی آن را دوباره خواندم تا اینکه به این سن رسیدم و خداوند می‌داند که از مقدمه یک شیخ سنی (شیخ محمد عبده) بر نهج‌البلاغه سیر نشدم. 

آیت‌الله فاطمی‌نیا تصریح کرد: عبده در این مقدمه اعتراف می‌کند که من نهج|‌لبلاغه را ندیده بودم و چندین مصیبت و گرفتاری به من روی آورد، به طور که امانم را برده بود، اما روزی در جایی نشسته بودم و دیدم کتابهایی آنجا وجود دارد، لذا دستم بی‌اختیار دراز شد و کتابی را برداشته و آن را باز کردم و دیدم نهج‌البلاغه است. 

وی افزود: عبده تاکید می‌کند که این کتاب را تصادفی برداشته و باز کردم و زمانی که صفحات آن را مرور می‌کردم و در جملاتش تأمل داشتم دیدم که این کتاب غم و غصه‌هایم را خالی کرده است و به مطالعه آن پرداختم که فهمیدم بدنم در اتاق و روحم در جای دیگری است و این کتاب چنان بلاغت و فصاحتی دارد. متوجه شدم پرچمدار ولایت علی بن ابی‌طالب است. بنابراین شرح بر چنین اثری معلومات می‌خواهد، اما بعضا امروز می‌بینیم شخصی که تنها جامع‌المقدمات را گذرانده است می‌آید و جلسه شرح بر نهج‌البلاغه می‌گذارد در حالی که علامه جعفری تمامی علومی را که به آنها اشاره داشتند دارا بود و سپس بر نهج‌البلاغه شرح نوشت. 

آیت‌الله فاطمی‌نیا افزود: وقتی چنین معلوماتی وجود نداشته باشد نمی‌توان دست به چنین کاری زد؛ در حالی که شاهد هستیم برخی می‌آیند و با وجود آنکه معلومات کافی ندارند دست به شرح نهج‌البلاغه می‌زنند.

وی در ادامه با اشاره به دیگر آثار علامه جعفری اظهار کرد: من در زمانی که شرح علامه بر مثنوی را مطالعه کردم او به دنبال آن بوده است که مثنوی را برای دانشگاهیان، حوزویان و مردمان بافضلیت بنویسد و به بیان دیگر می‌خواست مثنوی را به جامعه بیاورد. اما با این حال و با وجود شرح کامل و عمیقی که او بر مثنوی داشت دیدم که او ابیاتی را شرح نکرده است. یادم می‌آید زمانی در مدرسه‌ای که ایشان سخنرانی داشتند و من جزو اولیای آن مدرسه بودم به علامه رسیدم و به او گفتم که چرا این بیت را شرح نکرده‌ای که علامه گفت شب با او تماس بگیرم و من هم گفتم اگر الان پاسخ را نمی‌گویید که شب هم تماس بگیریم شاید توفیق حاصل نشود و آن بیت این بود که:

چون تجلی کرد اوصاف قدیم/ وصف حادث را بسوزاند گلیم

وی ادامه داد: عدم شرح بر این ابیات بی‌دلیل نبوده است و قطعا ملاحظاتی در ذهن علامه بوده که از شرح این ابیات خودداری نموده است. چنانچه حضرت علی(ع) می‌گوید: العالم یعرف الجاهل؛ یعنی دانشمند جاهل رامی‌شناسد، چرا که خودش هم مدتی جاهل بوده است. اما جاهل عالم را نمی‌شناسد چون سابقه علم نداشته بنابراین عدم شرح و نپرداختن بسیاری از علما به برخی موارد حکایت از آن چیزی داشته است که در نهان باقی می‌مانده است. 

آیت‌الله فاطمی‌نیا همچنین به کتاب عرفان اسلامی علامه جعفری اشاره کرد و گفت: این اثر بسیار زیباست و در برخی مباحث باید جملات این کتاب را دو بار خواند. چون کار نویی محسوب می‌شود و به دنبال آن است که قسمی از عرفان عملی را به جامعه بیاورد که همان سلوک و اخلاق است.

وی ادامه داد: علامه در این کتاب مطالب مختلفی را بیان می‌کند و در عین حال با وجود آگاهی کامل به بسیاری از مباحث مانند قضیه شطحیة که می‌رسد چندان به این قضیه بها نداده و زود بحث را جمع می‌کند. چنانچه امام خمینی درباره شطحیه می‌گوید: شطحیة سه علت به حصر عقلی دارد شامل نقص در سلوک، نقص در سالک و نقص در استاد.

وی ادامه داد: همین موارد و نمونه‌ها نشان می‌دهد که اساسا بسیاری از موارد امکان ارائه و گویش در جامعه را ندارند و تنها خواص به آن دست می‌یابند، این در حالی است که امروز زبدةالعارفین‌های نادان! زیاد داریم و خداوند اسلام و جوانان را افراد را از دست اینها نگه دارند که به خود اجازه می‌دهند در حوزه‌هایی چون عرفان اظهار نظر کنند.

وی ابراز کرد: علامه جعفری در کتاب عرفان اسلامی اشاره‌ای به شطح داشته است، اما از آن سریع گذشته است. حال اگر کسی کتاب او ببیند خیال می‌کند علامه عرفان نظری نوشته در حالی که چنین نیست و باید توجه داشت که اساسا عدم بیان بسیاری از مباحث از سوی بزرگان بی‌دلیل نبوده است.

انتهای پیام/