به گزارش خبرگزاری تسنیم از اصفهان، سارویه یا کهن دژ یا تپه اشرف نام کتابخانهای بوده در دژی قدیمی به همین نام در شهر جی سپاهان یا اصفهان کنونی، در کنار پل شهرستان که در کناره شمالی زایندهرود واقع شده است.
در این کتابخانه بزرگ کتابهای فراوانی نگهداری میشدهاست.
سارویه در حمله اعراب به ایران ویران شده و اکنون تنها بقایای آن به صورت تپهای برجا مانده است که بنام "تپه اشرف" معروف است.
این دژ دارای دالانهای متعددی بوده و به همین دلیل در ابتدای حملهی اعراب کتابهای سارویه از دسترس محفوظ ماندند.
نقل است که در زمان تهمورث، اخترشناسان خبر دادند که به زودی در مغرب زمین طوفان عظیمی برپا میشود، تهمورث از بیم سرایت این طوفان به سرزمین ایران دستور میدهد تا زمینی را بیابند که از گزند طوفان و زمین لرزه در امان باشد، پس از جستجو روستای جی در حوالی اصفهان را مناسب یافتند، سپس به دستور تهمورث دژ سارویه را در آنجا بنا کردند تا کتابهای موجود در گنج خانه سلطنتی به آنجا انتقال بیابد، بلکه از گزند طوفان در امان باشد و مردمان از دانش گذشتگان بیبهره نباشند.
اعراب پس از تصرف اصفهان ابتدا بنای بیرونی کهن دژ از جمله کتابخانه سارویه را ویران کرده و سپس به منظور دستیابی به گنجینههای مخفی شده در خرابههای آن شروع به کند و کاو میکنند که همین امر، ویرانی بیشتری به بار آورده و بسیاری از کتابها و رسالات را از میان میبرد.
با این وصف باز هم کتابهای فراوانی که در دالانهای زیر زمینی پنهان شده بودند از نابودی مصون میمانند.
اما از بد حادثه مدت زمانی بعد از حمله اعراب، سقف یکی از دالانها فرو میریزد و محل اختفای کتابها آشکار میگردد، کتابها به دستور خلیفه عباسی مطیع الله بر صدها شتر بار شده و به بغداد منتقل میگردد که سرانجام در آنجا تمامی آنها از میان برده میشوند.
ابن یمین، ابوریحان بیرونی، ابومشعر بلخی و حمزهی اصفهانی درباره کتابخانهی سارویه مطالبی را نقل کردهاند.
ابن یمین خود بخشی از این کتابها را در بغداد دبده است، بنا به گفته او، بخشی از دالانهای دژ سارویه در سال 350 هجری قمری فرو میریزد و کتابها آشکار میشوند.
کتابهای این کتابخانه بر روی پوست درخت نوشته شده بودند و خطی که کتابها بدان نگاشته شده بودند برای مردمان آن زمان ناآشنا بوده، این کتابها را به دستور خلیفه وقت به بغداد میبرند، گویا همهی این کتابها به مرور زمان نابود شدهاند.
اکنون نشانههائی در کاوش این تپه به دست آمده که تپه اشرف را اسرارآمیز میکند، آنقدر اسرارآمیز که حتی سایت موزه بریتانیا اخبار مفصلی از این تپه را ترجمه کرده است و شرقشناسان سراسر دنیا علاقه وافری به رمزگشایی آن دارند.
نخستین دلیل اسرارآمیز بودن آن به اختلاف نظر مورخان و باستانشناسان درباره گذشته این مکان بازمیگردد، عدهای آن را همان سارویه معروف میدانند که به گفته سیاحان قدیمی سارویه همانند اهرام مصر است! این را به دلیل عظمت این مجموعه بنا گفتهاند.
دلیل دوم اسرارآمیز بودنش این است که حدود 700 سال یعنی تا زمانی که این تپه برای ساختن کاخ انتخاب شد این کاخهای مخروبه، متروک بوده است.
و دلیل سوم اسرارآمیز بودنش این است که در این تپه اسراری درباره تغییر سبک معماری ایرانیان نهفته است.
به گفته دکتر جعفری زند لایههایی از دوران ساسانی، احتمالا دیوارهای دژی عظیم متعلق به ساسانیان است در این خصوص مثال میزند، این دیوارها که برخی از سنگهای تراشیده شده حتی با طولی حدود 75 سانتیمتر تشکیل شده است را نوع مصالح سنگ و گچ در حالی تشکیل داده است که بر روی آنها در قرون اولیه اسلامی بناهایی با خشت و گل ساخته شده است.
انتهای پیام/ ب