تحول تئاتر مشهد در دهه ۴۰ با تاسیس نخستین مرکز آموزش تئاتر

حمیدرضا سهیلی در گفت‌‌وگو با خبرنگار تسنیم در مشهد مقدس اظهار کرد: در تحقیقاتی که پیرامون تاریخ تئاتر مشهد داشتم به نمایشنامه‌هایی رسیدم که که اگر چاپ می‌شد سند گویایی از تاریخ مشهد است، تئاتر آیینه اجتماع در هر دوره زمانی است و متأسفانه این نمایشنامه‌ها توسط هیچ نهادی جمع‌آوری نشده، به نظرم قسمت‌هایی از فرهنگ ما به همین میزان در دست فراموشی است.

سهیلی بیان کرد: در جلد دوم از کتاب تاریخ صد ساله تئاتر مشهد دهه 30 بررسی شده است و یکی از چهره‌های فعال در تئاتر مشهد که بسیاری معتقدند او بازیگر تئاتر نیست و تنها یک دوره‌گرد است در کتاب مطرح می‌شود، معتقدم «جیگی جیگی نعنا خانم» چهره‌ای است که به طور فردی تئاتر را در خیابان‌های مشهد بازی می‌کرده است.

وی تلاش‌های کسانی نظیر منصور همایونی را برای جمع آوری عکس‌هایی از تئاتر مشهد در دهه‌های 30 و 40 را شایسته قدردانی دانست و افزود: در جلد دوم کتاب به همکاری‌های بچه‌های تئاتر دهه 30 با رادیو نیز اشاراتی شده است و در دهه 40 به افراد و گره‌هایی پرداخته می‌شود که از جمله شخصیت‌های تأثیرگذار بر تئاتر مشهد در این دهه علی شریعتی است.

سهیلی نقش محمد علی لطفی مقدم را در تئاتر مشهد نقشی پررنگ و بی‌بدیل دانست و خاطرنشان کرد: لطفی مقدم در دهه 40 نخستین مرکز آموزش تئاتر در مشهد را تأسیس می‌کند که این مرکز تحول بزرگی را در تئاتر مشهد ایجاد می‌کند.

وی دهه 50 در تئاتر مشهد را دهه آغاز تئاتر سیاسی قلمداد کرد و گفت: دهه 50 تولد تئاتر سیاسی مشهد است و در این دهه هر چه به انقلاب اسلامی نزدیک می‌شویم تئاتر پررنگ‌تر می‌شود، در این دهه نقش رضا کیانیان در تئاتر مشهد مورد تأکید قرار گرفته است.

این محقق تئاتر و نویسنده کتاب صد سال تئاتر مشهد تصریح کرد: از دهه 60 به بعد بار دیگر آغازی در تئاتر مشهد رقم خورد و تعدادی از بچه‌های تئاتر مشهد که منزوی‌ شده بودند به عرصه تئاتر برگشتند و سپس تئاتر دانش‌آموزی و تئاتر در مساجد نیز راه‌اندازی شد.

سهیلی تأکید کرد: تئاتر مشهد بخشی از تاریخ مشهد است و زمانی که از تئاتر و فرهنگ مشهد حرف می‌زنیم قسمتی از تاریخ مشهد را گفته‌ایم و در کتاب صد سال تاریخ تئاتر در مشهد که سبک آن روایت به طور تاریخی است نیز تاکید بر این شده است تا گوشه‌هایی از فرهنگ شهر مشهد به واسطه تئاتر توضیح داده شده و بازگو شود.

وی با بیان این که در روند جمع آوری اطلاعات لازم برای نوشتن این کتاب از منابع متعددی استفاده شده است گفت: کلیه روزنامه‌های آفتاب شرق، خراسان، قدس، نمونه‌هایی از چاپ مطالب تئاتر در مجلات و روزنامه‌های کشوری و کتاب سرگذشت نمایش نوشته منصور همایون از جمله کتب اصلی استفاده شده در این پژوهش است.

سهیلی از یکی دیگر از کتب مرتبط با تاریخ تئاتر مشهد با عنوان سی سال پشت صحنه تئاتر نام برد و عنوان کرد: در کتاب صد سال تاریخ تئاتر مشهد سعی شده است از منابع معتبر اینترنتی نیز استفاده شود و به همین منظور از وبلاگ شخصی تعدادی از هنرمندان مطالبی جمع‌آوری شده است.

این کارگردان و پیشکسوت تئاتر مشهد اظهار کرد: وقتی نوشتن این کتاب را آغاز کردم انتظار داشتم از سوی مسئولان مشهد مقدس بیشتر مورد حمایت قرار بگیرم و انتظارم این بود که با تلاشی که در این راستا انجام می‌دهم مسئولان رغبت بیشتری به حمایت و همکاری داشته باشند در حالی که متأسفانه در تمام این مدت من بودم که به دنبال مسئولان بودم و متأسفانه هنوز این مشکل در مشهد وجود دارد که هنرمند باید به دفتر رئیس برود در حالی که این جریان باید برعکس باشد.

سهیلی با تأکید بر این که تئاتر مشهد در دوره‌های مختلف خود بسته به کسانی که در آن فعالیت می‌کردند فضاهای متفاوتی تجربه کرده است گفت: در یک دهه به دلیل سواد ناکافی هنرمندان تئاتر کیفیت تئاتر کمتر است و همواره نمایش‌ها به نسبت سواد هنرمندان کیفیت‌های متفاوتی داشته است.

وی عنوان کرد: امروز تحصیلکرده‌های تئاتر به نسبت گذشته بسیار بیشتر شده‌اند و محتوای نمایشنامه‌ها بهتر شده است، در دهه 60 که اوج جنگ است این جنگ تأثیر شگرفی بر فضای تئاتر می‌گذارد.

سهیلی افزود: روی هم‌رفته هرگاه هنرمندان تئاتر در رسانه‌ها کار می‌کرده‌اند داشته‌های بیشتری برای تحقیق داریم و هرگاه این هنرمندان از فضای رسانه فاصله گرفته‌اند متأسفانه داده‌های زیادی برای تجزیه و تحلیل تئاتر در آن دوره نداریم.

وی با اشاره به این که انقلاب‌های اجتماعی و سیاسی در هنر هر کشوری تأثیرگذار بوده است عنوان کرد: اگر انقلاب اسلامی نبود من به عنوان یک پژوهشگر و هنرمند تئاتر مطرح نمی‌شدم و به نوعی دیگر می‌توان گفت که اگر انقلاب نمی‌شد من تئاتر کار نمی‌کردم.

این پیشکسوت تئاتر و پژوهشگر این حوزه تصریح کرد: بسیاری از استعدادها متأثر از انقلاب اسلامی شکوفا شدند و بعد از انقلاب کششی برای فعالیت در حوزه‌های هنری ایجاد شد، هر انقلابی تأثیرات خاص خود را دارد و انقلاب اسلامی نسل جدیدی از هنرمندان تئاتر را به این جامعه وارد کرد.

سهیلی بیان کرد: معتقدم همه نوع تئاتر برای هر نوع سلیقه‌ای ضروری است، تئاتر کلاسیک، سنتی و غربی از اقسامی هستند که هر کدام مخاطبان و تماشاچی‌های خاص خود را داد و نباید فضا را به گونه‌ای ساخت که تنها سلیقه خاصی بتواند به تولید تئاتر بپردازد.

وی با تأکید بر اهمیت مطالعه مخاطبان در تغییر ذائقه آنها عنوان کرد: وضعیت اجتماعی هر کشور را نیز می‌توان از تئاتر آن کشور شناسایی کرد، نکته مهم این است که وضعیت فرهنگی یک جامعه را با سینما نمی‌سنجند و با تئاتر آن را محک می‌زنند زیرا تئاتر تنها هنری است که با تماشاچی به طور بی‌واسطه مواجه است.

نویسنده کتاب صد سال تئاتر مشهد خاطرنشان کرد: مخاطب یکی از عناصر نمایش است و در رونق این هنر بسیار تأثیرگذار است و تنها در صورتی که تئاتر مشهد همیشگی باشد شاهد این خواهیم بود که تماشاچی با تئاتر آشتی کند.

سهیلی با بیان این که باید همواره به گونه‌ای با مخاطب برخورد کنیم که از تئاتر حمایت کند افزود: خوشبختانه هر چه جلوتر می‌رویم شاهد این هستیم که وضعیت تئاتر در حال بهتر شدن است و با قاطعیت می‌گویم که در طول مطالعاتم تنها چند وقفه کوتاه در روند تئاتر مشهد مشاهده کرده‌ام و این نشان می‌دهد که هنرمند همواره کار خود را انجام می‌دهد.

وی اظهار کرد: برای من دردآور است که هنرمندان برای امکانات بیشتر از این شهر مهاجرت کنند و دوست دارم امکانات کافی برای فعالیت تئاتر در مشهد آن قدر باشد که کسی به این منظور از مشهد مهاجرت نکند.

این پیشکسوت تئاتر تصریح کرد: اضافه بر این که برای رونق تئاتر در مشهد ضروری است مسئولان توجه بیشتری به این هنر فرهنگ‌ساز داشته باشند باید تأکید کنم که مسئولان نباید از هنرمندان طلبکار باشند بلکه باید خود را همراه و همگام هنرمندان بدانند.

انتهای پیام/