واکاوی علل گسست ارتباط دانشگاه و صنعت در استان فارس

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، این حساسیت که از ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ‌سیاسی و زیست محیطی نشأت می گیرد آن زمان بیشتر به چشم می آید که  اصلی و اصیل ترین محصول توسعه ملی را در قالب افزایش مستمر بهره وری دنبال کنیم که ایجاد کننده مزیت های پایدار برای جامعه است.

به طور طبیعی جامعه ای که بتواند از طریق بهبود مستمر کیفیت،‌ افزایش ویژگی های محصولات، بهره گیری از فناوری های جدید، ارتقای نظام تولید، بهبود زنجیره تجاری وضعیت بهتری نسبت به رقبا در حوزه ای خاص کسب کند در ایجاد بهره وری و توسعه بر رقبای خود پیشی می گیرد.

در این میان دانشگاه و صنعت بر حسب تاثیرگذاری خود بر عوامل مذکور دو محور اساسی برای توسعه و موتور محرکه تحول در جامعه به شمار می آیند.

دانشگاه با توجه به حضور نخبگان و تربیت نیروهای متخصص که به ایجاد ابداعات و ارائه ایده های نو به جامعه می پردازند، به عنوان نیرویی بالنده و تسهیل کننده حرکت رو به جلوی جامعه عمل کرده و از سویی دیگر صنعت نیز با کاربست نرم افزار ارائه شده از دانشگاه، زمینه آزمایش و تحقق اندیشه های انسانی را فراهم کرده و فکر را از محیط آزمایشگاهی به صحنه واقعیت می کشاند.

فارس و به ویژه شهر شیراز نیز از دیرباز به سبب ظرفیت های علمی بسیار مورد توجه بوده، چه آن زمان که ملاصدرا و دیگر علما در مراکز سنتی علم آموزی به تحصیل علم و نظریه پردازی می پرداختند و چه بعدها که مراکز علمی مدرن ایجاد و دانشگاه های استان فارس و به ویژه دانشگاه شیراز در فعالیت های علمی در کشور و حتی در جهان شهره شد.

اما در فرآیند توسعه ای فارس وبه ویژه شهر شیراز،  دانشگاه شیراز از گردونه تعامل و رقابت علمی فناورانه عقب ماند و نتوانست آن گونه که باید در تبدیل ایده به محصول تجاری و نیز در توسعه صنعتی که بیشتر ناشی از فکر صنعتی تا ماشین های صنعتی است، موفق عمل کند.

البته ناموفق بودن صنعت اگر چه از زوایای مختلف قابل بحث است اما اینکه چرا شیراز به لحاظ وجود دانشگاه شیراز با حضور چهره های شاخص علمی که در جهان حرفی برای گفتن دارند، پرسشی است که پاسخش در روشن ساختن بخشی از مشکلات توسعه در استان فارس قابل توجه است.

چرا که چهره های علمی یا خود در راس امور هستند و بر کارها مدیریت می کنند یا اینکه در امور اجرایی نیستند اما با موضع گیری، تذکر و مشاوره دلسوزانه فرآیند ارائه خدمت علم به جامعه را تکمیل می کنند.

دانشگاه شیراز ارتباط خود با جامعه را قطع کرده است

نماینده مردم شیراز در مجلس شورای اسلامی درباره این موضوع به خبرنگار تسنیم می گوید: متاسفانه دانشگاه شیراز ارتباطش را با جامعه قطع کرده حال آنکه دانشگاه نقشی مهم در توسعه اقتصادی و به ویژه صنعت دارد.

جعفر قادری  خاطرنشان می کند: کار پژوهشی دانشگاهیان به مقاله تبدیل و با انتشار در مجلات بین المللی به برند تبدیل می شود و این پژوهش برند شده با قیمتی گزاف دوباره به کشور فروخته می شود.

ارتباط دانشگاه شیراز با صنعت انفعالی بوده است

رئیس اتاق بازرگانی، ‌صنایع، معادن و کشاورزی شیراز نیز در این باره  به خبرنگار تسنیم می گوید: دانشگاه شیراز بنابر چارچوبی که از سال ها پیش از انقلاب گذاشته شده،‌ رابطه اش با صنعت، انفعالی بوده است.

فریدون فرقانی با بیان اینکه دانشگاه شیراز،‌ دانشجویان را بر اساس معیارهای خود و بدون توجه به نیازهای استان تربیت می کند، می افزاید: دانشگاه شیراز در شاخص علمی قوی بوده است اما در مقایسه با دانشگاه هایی چون صنعتی امیر کبیر و صنعتی شریف در تامین نیازهای بومی و استانی چندان تاثیری نداشته است.

ارتباط دانشگاه و صنعت در فارس محدود است

دبیر اتاق تعاون فارس نیز با اشاره به ضعف ارتباط دانشگاه و صنعت در ایران و به ویژه در فارس به خبرنگار تسنیم می گوید: ارتباط دانشگاه و صنعت در فارس محدود است.

بهروز فرهنگیان  نیاز صنعت به دانشگاه و دانشگاه به صنعت را موضوعی قطعی و دو طرفه عنوان و خاطرنشان می کند: دانشگاه به پژوهش و فعالیت های بنیادی می پردازد حال آنکه برای تکمیل فرآیند علمی، صنعت می تواند محیطی به وجود آورد که درستی یا نادرستی فعالیت های علمی به آزمایش گذاشته شود.

طرح کارآیی دانشگاه شیراز در حقیقت ضد کارآیی است

عدم ارائه راهنمایی یا مشاوره از سوی اساتید دانشگاه شیراز در قالب طرحی به نام طرح کارآیی دنبال می شود که در آن اساتید تنها بر روی کار پژوهشی متمرکز می شوند.

قادری، نماینده مردم شیراز در مجلس که خود عضو هیئت علمی  دانشگاه شیراز است و در عرصه های اجرایی چون شهرداری شیراز نیز دستی بر آتش داشته است، با اشاره به طرح کارآیی در دانشگاه شیراز، این طرح را در حقیقت طرحی ضدکارآیی می داند.

او با تاکید بر اینکه رویه دانشگاه شیراز باید اصلاح شود، می گوید: طرح های کارآیی باید ارتباط دانشگاه با مجموعه های مختلف جامعه را تقویت کند حال آنکه این طرح که با عنوان طرح کارآیی مطرح است.

قادری با اشاره به تمرکز دانشگاه شیراز بر کار پژوهشی، از افت رتبه علمی این دانشگاه در سطح کشور از اول یا دوم کشور به هشتم و نهم خبر می دهد و تصریح می کند: باید به اساتید اجازه داد تا در مناصب اجرایی و تخصصی و همچنین هیئت مدیره شرکت ها و تصمیمات کلان استان وارد شوند .

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی با اشاره به نبود افراد شاخص در کابینه دولت های مختلف، می افزاید: بسیاری از اساتید فاقد تجربه هستند حال آنکه حضور اساتید دانشگاه در منصب مشاوره برای تصمیمات کلان استان سبب شناسایی افراد توانمند و در نتیجه معرفی چهره های شاخص در کابینه دولت های مختلف می شود.

فرهنگ تعامل مشکل ارتباط صنعت با دانشگاه شیراز است

فرقانی، رئیس اتاق بازرگانی، ‌صنایع، معادن و کشاورزی شیراز نیز با ابراز ناراحتی از برنامه ریزی ها در دانشگاه شیراز،‌ می گوید: پاسخ به این پرسش که مقصر در ارتباط نامناسب دانشگاه شیراز و صنعت فارس چه کسی است را می توان در نبود فرهنگ این تعامل دانست.

او با ابراز ناراحتی از برنامه ریزی ها در دانشگاه شیراز،‌ خاطرنشان می کند: پاسخ به این پرسش که مقصر در ارتباط نامناسب دانشگاه شیراز و صنعت فارس چه کسی است را می توان در نبود فرهنگ این تعامل دانست.

فرقانی خاطرنشان می کند: اگر چه صنعت می تواند مقصر باشد اما اگر صاحبان صنایع بدانند که نیازهای صنعتی آنها از طریق دانشگاه پاسخ داده می شود به سراغ دانشگاه می آیند حال آنکه اساتید دانشگاه هیچ علاقه ای به این تمایل صنعت ندارند.

مشکل فرهنگ تعامل دانشگاه و صنعت در حالی از سوی فرقانی مطرح می شود که صنعت برای رشد و ایجاد مزیت های رقابتی ناگزیر از خلاقیت و بهبود مستمر فرآیند تولید و توزیع محصولات است، این مهم می تواند از طریق مشاوره صنعتی از سوی افراد مطلع به شرایط بازار صورت پذیرد که این افراد هم مجهز به روش های علمی و هم آگاه به شرایط بازار باشند.

فرهنگیان،‌ دبیراتاق تعاون فارس با اشاره به ضعف علمی در مدیریت صنعتی و بی مهارتی فارغ التحصیلان دانشگاه، به شکست برخی فعالان بازار و کارآفرینان به دلیل ناآگاهی از شرایط بازار اشاره می کند و می گوید: تولید کالا و خدمات بر مبنای تحقیقات دانشگاهی و اطلاعات علمی بسیار حائز اهمیت است.

او‌ صنعت را به عنوان بخشی از کسب و کارهای موجود در جامعه معرفی و خاطرنشان می کند: اگر چه دفاتر ارتباط صنعت و دانشگاه وجود دارد اما باید دفاتر ارتباط کسب و کار و دانشگاه راه اندازی شود.

فرهنگیان بر محدودیت ارتباط صنعت و دانشگاه در فارس تاکید و خاطرنشان می کند: راه اندازی دفاتر ارتباط دانشگاه و کسب و کار می تواند در ارتباط دانش و تجربه بسیار موثر باشد.

وی با اشاره به خدمات ضعیف مشاوران صنعتی، می گوید: بسیاری از مشاوران فعال در صنعت از فارغ التحصیلانی تشکیل یافته که بدون هیچ گونه تجربه و تنها با تکیه بر آموزه های تئوری اقدام به ایجاد دفتر و ارائه مشاوره صنعتی به سرمایه گذاران می کنند.

ضرورت تامین زیرساخت های پژوهش در دانشگاه شیراز

البته فارغ از مسائل نرم افزاری چون طرح کارآیی، مسائل سخت افزاری نیز در ارتباط دانشگاه و خدمتگزاری این نهاد به جامعه در جهت نیل به اهداف توسعه ای اثرگذار هستند.

حسین مرزبان، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز در این خصوص به خبرنگار تسنیم می گوید: برای اینکه دانشگاه در خدمت صنعت باشد باید تجهیزات مورد نیاز به ویژه در زمینه آزمایشگاه ها تامین و در خدمت پژوهشگران قرار گیرد.

او با اشاره به فرسودگی تجهیزات آزمایشگاهی، می افزاید: زمانی که دانشگاه نتواند آزمایشگاه های خود را مجهز کند، نمی تواند نقش محوری خود در نوآوری های صنعتی به خوبی ایفا کند.

نقش موثر همکاری دانشگاه شیراز با دیگر دانشگاه های فارس در توسعه 

فارغ از به کار گرفته نشدن تولیدات علمی دانشگاه شیراز در صنعت و یا تجاری سازی ایده ها، دسترسی به منابع علمی در دانشگاه شیراز به عنوان دانشگاهی مادر برای پژوهشگرانی که خارج از دانشگاه هستند اما نیاز به دسترسی به این منابع دارند بسیار مشکل است.

یک دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصاد دانشگاه آزاد اسلامی در این خصوص به خبرنگارتسنیم می گوید: برای دسترسی به منابع علمی که از سالیان قبل خریداری شده و در کتابخانه های این دانشگاه وجود دارد باید زمانی طولانی را به انتظار نشست تا مجوز دسترسی به کتب موجود فراهم شود.

او با بیان اینکه همکاری دانشگاه شیراز با دیگر دانشگاه های مرکز استان ضعیف است، می افزاید: زمانی که به از استادی برای راهنمای و یا مشاوره در خصوص موضوعی که سال ها در آن فعالیت داشته برای حضور در دانشگاه آزاد اسلامی دعوت می شود، دست رد بر سینه این درخواست گذاشته می شود.

این دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان می کند: این محدودیت در حالی است که برخی اساتید راهنما و یا مشاوره دانشجویان از دانشگاه های دولتی دیگر شهرها به دانشگاه آمده و کمک خود را به دانشجوی این دانشگاه ارائه می کنند.

محدودیت در استفاده از منابع کتابخانه ای دانشگاه شیراز در حالی است که در دیگر دانشگاه ها می توان به راحتی از منابع علمی تنها با ارائه یک معرفی نامه از دانشگاه مبدا استفاده کرد و زمان محدود پژوهش دانشجویی را در لیست انتظار تلف نکرد.

هر چند دین مبین اسلام نیز آموزش را زکات علم معرفی کرده است اما اجرای برنامه هایی چون طرح کارآیی و یا محدودیت های دسترسی به منابع علمی موجود در کتابخانه های دانشگاه شیراز فارغ از تضاد با اصول مجامع علمی حرفه ای، با ارزش های اسلامی سازگار است؟

با توجه به اهمیت دانش بنیان بودن فعالیت های تولیدی و اقتصادی، تجدید نظر در برنامه ریزی آموزشی در دانشگاه های فارس به ویژه دانشگاه شیراز به عنوان دانشگاهی با اثرگذاری بالا در برنامه ریزی های استان ضروری به نظر می رسد.

ایجاد بانک اطلاعاتی که در آن نیازمندی های صنعت و از سوی دیگر دستاوردها و یافته های دانشگاه نیز در آن موجود باشد از دیگر ضروریاتی است که می تواند در توسعه اقتصاد و تولید دانش بنیان بسیار اثر گذار باشد.

بانک اطلاعاتی مذکور می تواند به کاربردی کردن تحقیقات دانشگاهی نیز کمک کند و از هزینه های اضافی ناشی از تبدیل پژوهش های دانشگاهی به برند و فروش دوباره آن به کشور جلوگیری کند.

توجه جدی و تاکید بر کارآموزی برای دانشجویان و مجوز همکاری به اساتید دانشگاه با نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر و نیز  موسسات فنی و اقتصادی می توان به عنوان حلقه واصل با درجه اثرگذاری بسیار بالا ارتباط بین صنعت و دانشگاه را فراهم کند.

دستگاه های مسئول دولتی نیز باید تولی گری ارتباط صنعت و دانشگاه را بر عهده گیرند و یا ساختاری جدید در سازمان های قبلی ایجاد کنند تا ارتباط گیری دانشگاه و صنعت در استان فارس تسهیل شود.

گزارشی از مرتضی نوشاد

انتهای پیام/ ب