قطره‌های سرخ حیات بدون صرفه جویی می‌چکد
خبرگزاری تسنیم: دسترسی ساده و رایگان به خون‌های اهدایی، مشکلات دیگری نظیر بی توجهی به این سرمایه ملی را رقم زده است.
به گزارش گروه "رسانه‌های دیگر" خبرگزاری تسنیم، اهدای خون برای کمک و نجات انسان های نیازمند عمل پسندیده و انسان دوستانه ای است که خوشبختانه در کشور ما از جایگاه ویژه ای برخوردار است و عده زیادی به صورت داوطلبانه خصوصا در ایامی خاص خون خودشان را اهداء می کنند.
آمار‌ها نشان می دهد ایران جزو کشورهایی با درصد اهدای خون نسبتا بالا است که این امر نشان دهنده باور و اعتقادات خاص هموطنان ما در انجام این امرخداپسندانه است.
اما متاسفانه این موضوع فقط تا زمان اهداء و انتقال خون به بانک خون اتفاق می افتد و بعد از آن بی عدالتی و مصرف غیر ضروری در مورد استفاده از خون های اهدایی به کرات مشاهده می شود.
در حال حاضر فقط در شهر تهران نزدیک به 170 پایگاه انتقال خون وجود دارد که به صورت مداوم پذیرای مردمی است که قصد دارند خون خود را اهداء کنند.
اگرچه تعداد کسانی که این کار را انجام می دهند کم نیستند ،اما این تعداد همچنان در برابر بیمارستانها و سوانح و نیازمندان به خون اهدایی کم است. چنان‌که آمار‌ها می گوید بانک خون با کاهش ذخایر روبه رو است و هنوز تا رسیدن به ضریب اطمینان بالا، فاصله زیادی باقی است.
کیسه های خون داوطلبانه در ایران
در کشور ما نه تنها آمار اهدای خون بسیار قابل توجه است که حتی این نحوه اهداء نیز کاملا داوطلبانه است.یعنی بدون چشم داشت و هیچ گونه توقعی مردم خیر ما خون خود را با اهداف خدا پسندانه برای نجات بیماران و نیازمندان اهدا می کنند،به طوری که فقط سال گذشته بیش از 2 میلیون نفر از مردم کشورخون خود را اهدا کردند.
این آمار را رئیس سازمان انتقال خون ایران اعلام می کند.
علی اکبر پورفتح الله می‌گوید :" سال گذشته در کشور حدود 2 میلیون نفر خون خود را به صورت داوطلبانه اهداء کردند البته تعداد مراجعین برای اهدا حدود 5/2 میلیون بود که از این تعداد نزدیک به 400 هزار نفر بنا به دلایلی شرایط اهدا را نداشته و معاف شدند.همان طور که می دانید بر خلاف بسیاری از کشورهای دیگر اهدا در کشور ما کاملا داوطلبانه است و همه بدون چشم داشت این کار را انجام می دهند. اهدا داوطلبانه یکی از پروژه های سازمان جهانی بهداشت است که تمام کشورهای جهان را موظف می کند تا سال 2020 باید تمام اهدای خون در جهان به صورت داوطلبانه باشد .”
او در ادامه تصریح می کند :”در حال حاضر از بین 170 کشورجهان فقط در70 کشور به صورت داوطلبانه خون را اهدا می کنند. ضمن اینکه میزان و نحوه اهدا نیز بر اساس معیارهای توسعه یافتگی متفاوت است.مثلا در کشورما این ملاک 27 واحد به ازای هر هزار نفر جمعیت است که بر اساس مطالعات سازمان بهداشت جهانی رقم متعلق به کشورهایی با توسعه بالانزدیک به 40 واحد به ازای هر هزار نفر جمعیت است. در کشورهایی با شاخص متوسط نزدیک به 12 واحد به ازای هر هزار نفر جمعیت و در کشورهایی با شاخص توسعه پایین این میزان 4 واحد به ازای هر هزار نفر جمعیت است همان طور که مشخص است این رقم در کشور ما از متوسط جهانی بسیار بالاتر است هر چند که هنوز هم با کشورهای پیشرفته با رشد بالا اختلاف قابل توجهی داریم.»
رئیس سازمان انتقال خون ایران در ادامه تصریح می‌کند: "مصرف خون و فرآورده های خونی در جهان با توجه به موقعیت کشورهای مختلف متفاوت است. برای مثال در سال گذشته آمار جهانی نشان می دهد که 110 میلیون واحد خون اهدا شده که بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی 50 درصد از این تعداد در همان کشورهایی که با شاخص توسعه یافتگی بالا هستند مصرف شده ، به عبارتی یعنی تنها 15 درصد از مردم دنیا به فرآورده‌های خونی دسترسی دارند .اما کشور ما در این زمینه در وضعیت مطلوب تری قرار دارد. با این حال اهداء خون در کشور ما صد درصد داوطلبانه است. 50 درصد از اهدا کنندگان ما به صورت مستمر هستند و سالی دو بار خون اهدا می کنند و نزدیک به 24 درصد هم جزو اهدا کنندگان با سابقه ما هستند. "
صرفه جویی در قطره های سرخ
اما الآن آنچه بیش از خود بحث اهدا مطرح است،نحوه مدیریت ذخایر خونی و انتقال آن به بیماران نیازمند است که در این مدت بسیار خبر ساز شده است. به نحوی که خیلی ها استفاده از خون های اهدایی را در برخی اعمال جراحی غیر ضروری و حتی به نوعی اسراف می دانند.
رئیس سازمان انتقال خون کشور در این باره می‌گوید:” متاسفانه چرخه مدیریت مصرف خون و فرآورده‌های خونی در کشور ما وضعیت مطلوبی ندارد.بالاخره این یک پروسه است که فقط بخشی از آن در سازمان انتقال خون صورت می گیرد.یعنی فقط از زمان انتقال و اهدای خون تا زمان خروج از سازمان تحت مدیریت واحد صورت می گیرد و از زمانی که وارد بیمارستانها می شود روی آن مدیریت و توجهی صورت نمی گیرد.البته بحث رایگان بودن خون هم در این بین بی تاثیر نیست.چنان‌که با قاطعیت می توان گفت در هیچ کشوری حتی کشورهای توسعه یافته خون داوطلبانه اهدا نمی شود و یا اینکه به صورت رایگان در اختیار مراجعین قرار نمی گیرد.”
او همچنین از تدوین دستورالعمل مصرف خون در جراحی‌های قلب خبر می دهد و می افزاید: «طبق آخرین گزارش سازمان جهانی بهداشت که شامل اطلاعات 176 کشور است بحث بی‌عدالتی در دسترسی به خون و فرآورده‌های خونی در دنیا مطرح شده است.بر اساس این گزارش درآمد کشور‌ها در مصرف خون و مصارف بالینی خون اثرگذار بوده، به نحوی که کشورهای با درآمدهای پایین بیشترین مصرف را برای کودکان زیر 5 سال و مادران حین زایمان داشته‌اند.در حالی که در کشورهای با درآمدهای بالا 70 درصد خون در افراد بالای 60 سال مصرف شده که بیشتر برای سرطان‌‌ها و جراحی‌های پیشرفته بوده است. در واقع این بی‌عدالتی جامعه جهانی را دچار چالش کرده است. در کشورهای با درآمدهای بالا متوسط میانگین اهدای خون در مراکز سالانه 33 هزار واحد بوده، اما در کشورهای در حال توسعه کمتر از 5 هزار واحد گزارش شده است.»
وی می‌گوید: "در حال حاضر هم در کشور ما دستورالعمل مصرف خون در جراحی‌های قلب و عروق تدوین شده است. باید در مصرف خون نظارت داشته باشیم چرا که چرخه انتقال خون در بیمارستانها دچار مشکل است و باید زنجیره‌ای ایجاد شود تا نظارت و کنترل به درستی انجام شود.”
خون رایگان را قدر بدانیم
بسیاری از ایرانیانی که از خدمات مراکز درمانی کشورهای توسعه یافته استفاده کرده‌اند، اهدای خون رایگان در ایران برایشان یک اتفاق جالب و غرورآمیز است که نظیرش در دنیا بسختی پیدا می‌شود.
اما همین دسترسی ساده و رایگان به خون‌های اهدایی، مشکلات دیگری نظیر بی توجهی به این سرمایه ملی را رقم زده است به طوری که بسیاری از پزشکان بیمارستان ها و مراکز انتقال خون معتقدند که همین نحوه اهداء و دسترسی در نهایت باعث شده که علاوه بر بی عدالتی، بی توجهی و حیف و میل نیز در مصرف خون صورت گیرد .
دکتر پرویز شریف پژوه، هماتولوژیست و خون شناس درباره این نحوه اهدای خون و بی توجهی های صورت گرفته به گزارشگر روزنامه کیهان می گوید :" با قاطعیت می‌توانم بگویم که در هیچ کشور توسعه یافته دیگری خون به این شکل رایگان و کم هزینه در اختیار افراد قرار نمی‌گیرد و از طرف دیگر اصلا به صورت داوطلبانه هم اهدا نمی‌شود.اما هزینه فرایند‌های مختلف خون اهدایی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.هزینه‌هایی مثل آزمایش و تولید فرآورده‌های خونی هم اگر دریافت می‌شد شاید سهم مهمی در مدیریت مصرف خون در کشور ما ایجاد می‌کرد همان طور که در بسیاری از کشورهای جهان این هزینه از طریق بیمه ها پرداخت می‌شود و نظارت‌های زیادی روی آن‌ها صورت می‌گیرد."
شریف پژوه یادآور می شود:"اما در کشور ما نه تنها خون رایگان است بلکه اصولا بر نحوه مصرف آن هم نظارت جدی صورت نمی‌گیرد.همان طور که ما تا کنون در جهت این مدیریت مصرف وارد خیلی از فرایندها نشده ایم. مثلا یکی از این فرایندها،انتقال خون خودی است که امروزه سهم این انتقال به بیش از ده درصد رسیده است.اما در کشور ما صفر درصد است.این انتقال به این نحو است زمانی که خون اهدایی دیگران رایگان باشد معمولا مراکز مختلف تمایل به سرمایه گذاری ندارند. متاسفانه مدیریت خون در عمل‌های جراحی بسیار نامناسب است در صورتی که اگر این روند مدیریت شود در بسیاری از این عمل ها اصلا نیازی به خون نیست.مثلا به راحتی می‌توان در جراحی‌های غیر اورژانسی از خون خود بیمار استفاده کرد یا سیستم‌هایی که خون بیمار را در حین خونریزی مکش می‌کنند."
او به تعداد مراکز انتقال خون هم اشاره می کند و می گوید :"برای مثال در حال حاضردر استان تهران نزدیک به 170پایگاه انتقال خون وجود دارد که مراکز درمانی را پوشش می دهند. از طرف دیگر با توجه به اینکه تهران نسبت به سایراستان های دیگرازمرکزیت برخوردار است،انجام اعمال جراحی و درمان هایی که نیاز به تزریق خون دارد،نیزدراین استان بیشتر است.همچنین میزان مصرف خون هم در تهران بالاتراست.طبق آمار‌ها نزدیک به 10 تا 25 درصداز ذخیره خون کل کشورسالانه در تهران تهیه می شود."
همچنین مدیر کل انتقال خون استان تهران چندی پیش اعلام کرده بود که درسه ماهه اول سال 92به طورمتوسط هر ماه 63 هزار درخواست برای خون و فرآورده های آن در مراکز درمانی وجود داشت. در سه ماهه دوم این میزان به 92 هزار درخواست افزایش یافت ودر مهر ماه به 11 هزار درخواست افزایش یافت. چند نکته مهم نیز در این رابطه وجود دارد مثلا افزایش تعداد مراکز درمانی در میزان مصرف خون و فرآورده‌های آن تاثیر زیادی دارد.یعنی این موضوع هم به طور غیر مستقیم در افزایش درخواست خون تاثیر گذار است.
خون سالم در اهداء سالم
یکی از پرسش های متداولی که ذهن خیلی ها را برای اهداء مشغول کرده است نحوه و چگونگی یک اهدای سالم است. اولین و مهم‌ترین شرط برای یک اهدای موفق این است که اهداء کننده درشرایط خوب و در وضعیت سلامت جسمانی و روانی کامل باشد.البته وضعیت روحی داوطلب در هنگام اهدای خون هم بسیار مهم است .
البته سن اهداء کننده بسیار مهم است .حداقل سن قابل قبول برای اهدای خون 18 سال تمام و حداکثر سن 60 سال تمام است. حداکثر سن برای اولین اهدای خون 60 سال است و برای دفعات بعدی اهدا کننده مستمر حداکثر 65 سال است واهدای کنندگان مستمر بالای 65 سال تنها در صورت داشتن مجوز از مدیر پزشکی پایگاه خونگیری باید اهدای خون انجام دهند.
برای خیلی ها این سوال پیش می آید که معمولا هر چند وقت یک بار می‌توان اهدای خون انجام داد؟
در این باره باید گفت که فواصل اهدای خون کامل 8 هفته یعنی 56 روز است. اهداء کننده با فاصله 8 هفته می تواند مجدداً خون اهداء نماید، البته نباید تعداد دفعات اهدای خون در طی 12 ماه از 4 بار برای آقایان و 3 بار برای خانم ها بیشتر شود و بهتر است آقایان با فواصل 3 ماهه و خانم ها با فواصل 4 ماهه نسبت به اهدای خون اقدام کنند.
همچنین پزشک مرکز از کسانی که قصد اهدای خون دارند تست های مختلفی می گیرد. مثل تست هموگلوبین و هماتوکریت ،تست وزن، درجه حرارت ونبض.
پزشک مرکز اهدای خون، حداقل برای مدت 15ثانیه نبض اهدا کننده را شمارش می کند و به‌طور معمول تعداد نبض بین 50 تا 100 عدد در دقیقه برای اهدای خون مورد قبول است. اهدا کنندگانی که تعداد نبض کمتر از 50 عدد در دقیقه دارند تنها در صورتی پذیرفته می شوند که ورزشکار حرفه ای یا قهرمانی باشند.
فشار خون هم عامل مهمی است به این معنا که فشار خون بیشینه باید بین 90-180 میلی متر جیوه و فشار خون کمینه باید بین 50- 100 میلی متر جیوه باشد. فشار خون بیشینه نباید بیشتر از 180 میلیمتر جیوه و فشار خون کمینه نباید بیشتر از 100 میلیمتر جیوه باشد.
منبع: کیهان
انتهای پیام/
خبرگزاری تسنیم: انتشار مطالب خبری و تحلیلی رسانه‌های داخلی و خارجی لزوما به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفا جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه‌ای بازنشر می‌شود.
