شکوه از دست رفته دریاچه ارومیه

طرح های احیای این دریاچه روی میزها مانده و برای نجات دریاچه و آب گیری آن دیر است این نوشدارو بازهم دیر رسیده چون« دریاچه سوراخ است!»

این را پرفسور پرویز کردوانی پدر کویرشناسی ایران می گوید. او در گفتگویی که آغاز امسال در سایت الف منتشر شد با بیان این موضوع می گوید که در اطراف دریاچه ارومیه فقط 4 هزار چاه باید وجود داشته باشد نه 24 هزار تا! به گفته او از بس در اطراف این دریاچه چاه زده اند، آب زیرزمینی برعکس می رود حالا زیر دریاچه سوراخ است و هرچه آب در این دریاچه ریخته شود فرو می رود و آب های زیر زمینی را هم تلخ می کند. چه بسا که این اتفاق افتاده و آب چشمه ها و چاه های منطقه تلخ و شور شده است.

دکتر کردوانی می گوید :« اگر از همان اول سهم دریاچه را از سد باز می کردند، این اتفاق نمی افتاد. وقتی سد ساختید، اختیار آب می افتد دست بشر. بعد می گوید اولویت آنجا که هست باید بدهم. اولویت هم چی تعریف شده؟ آب شرب. همین باعث تمام مسائل آبی ایران است. دریاچه دارد از مردم انتقام می گیرد. مردمی که آب را کشیدند و موجب شدند سطح آب زیرزمینی پایین برود. دریاچه با شور کردن آب و زمین های کشاورزی شان از انها انتقام می گیرد.»

این ریزگردهای نمکی به دشت های حاصلخیز منطقه آسیب رسانده اند و باعث مهاجرت شده اند. این ریزگردهای نمکی قابلیت آن را دارند که تا پایتخت بیایند و می توانند تمام ایران را بگیرند.

حالا آن همه زیبایی و شکوه که می توانست یک جاذبه فوق العاده در جذب توریسم باشد از بین رفته است و ما سفری داریم به روزهایی که هنوز دریاچه بیمار نبود روزهایی که شاید دوباره برگردند.

سفر در زمان!
حوضهٔ آبریز دریاچه ارومیه، 51٬876 کیلومتر مربع است که 3درصد مساحت کل کشور ایران را در بر می گیرد عمیق ترین نقطه دریاچه 15 متر و عمق میانگین آن 5 متر است. در سایت شهرستان ارومیه برای این دریاچه نام 102 جزیره ثبت شده که جزیره اسلامی(شاهی) تنها جزیرة مسکونی و آباد دریاچه ارومیه است که گاه در اثر کمی بارندگی و تبخیر آب دریاچه در تابستان به صورت شبه جزیره در می آید . وجود این جزیره سرسبز و خرم با آب شیرین و گوارا ( جزیره 54 چشمه دارد ) در دریای شور و تلخ از عجایب و بدایع طبیعت و خلقت است . در جزیره 7 روستا با نامهای آق گنبد ، کمیچی ،‌تیمورلو ، قیچاق ، بوراچارلو و بهرام آباد با حدود 8 هزار نفر جمعیت وجود دارد.

از دیگر جزایر معروف این دریاچه می توان از کبودان، اشک، اسپیر، آرزو و... نام برد که همگی از امکانات ورزش های آبی برخوردارند.

پارک 3200 هکتاری جزیره کبودان که غیر مسکونی و زیستگاه انواع پستانداران وحشی مثل موش صحرایی قوچ و میش و پلنگ است.

سیمای جزیره کبودان استپی و بخش هایی از این جزیره نیمه جنگلی بیشتر پسته وحشی همراه با درختچه های دیگر از جمله بادام وحشی، ارس کوهی، بادام کوهی، خوشک و گوجه وحشی و گیاهان گوناگونی چون دم اسبی، مرغ علف گوسفندی و جو وحشی از جمله گیاهان و درختان این جزیره است. پرواز دسته جمعی فلامینگوها ـ پلیکان ها ـ تنجه ها و کاکایی ها در دریاچه ارومیه مناظر بدیعی در بهار و تابستان پدید می آورد.

‌ جزیره‌ اشک هم با 2115 هکتار وسعت‌ در قسمت‌ جنوبی‌ کبودان‌ و در 40 کیلومتری‌ بندر گلمانخانه‌ قراردارد. این‌ جزیره‌ یک‌ چشمه‌ آب‌ شیرین‌ دارد و یکی‌ از زیستگاههای‌ پرندگان‌ بومی‌ و مهاجر از جمله‌ فلامینگو وتنجه‌ به‌ حساب‌ می‌آید و گوزن‌ زرد ایرانی‌ که‌ یکی‌ از نادرترین‌ گوزن‌های‌ جهان‌ است‌ در آن‌ زندگی‌ می‌کند.

در اطراف این دریاچه بنادر مختلفی وجود دارد که بندر شرفخانه بزرگترین آن هاست و یکی از مراکز مهم گردشگری آذربایجان شرقی است که در شمال دریاچه ارومیه و در 75 کیلومتری شهر تبریز واقع است و خط آهن سراسری ایران به اروپا و ترکیه از این شهر می گذرد. سالانه هزاران توریست داخلی و خارجی برای شنا و تفریح و دیدن سواحل زیبا به این بندر مسافرت می کنند و هزاران توریست طبی از نقاط مختلف کشور برای درمان بیماریهای پوستی و رماتیسمی و اعصاب و بیماریهای زنان و ... میهمان این شهر هستند.

تمام افعال این گزارش را به زمان گذشته برگردانید. چون دیگر نه از توریست و مهمان خبری است و نه از آب و جزیره، ساکنان هم که مهاجرت می کنند و پرنده ها هم پرواز می کنند می ماند گوزن های زرد و دریاچه ای که دیگر شوره زار است.