افغانستان و مناسبات جدید؛ تمایل به قدرت‌های جهانی یا مناسبات پایدار با کشورهای منطقه

به گزارش دفتر منطقه‌ای خبرگزاری تسنیم، در تازه‌ترین واکنش‌ها نسبت به حضور نیروهای غربی در افغانستان، «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه گفته که مشروعیت حضور نیروهای غربی در افغانستان در شورای امنیت سازمان ملل متحد مورد بحث قرار گیرد که موجه یا غیرموجه بودن این حضور مشخص شود.

این درحالی است که «باراک اوباما» رئیس جمهور آمریکا برای نیروهای آن کشور در خاک افغانستان ماموریت جدیدی تعریف کرده و نظامیان آمریکایی پس از سال 2014 نیز می‌توانند در عملیات رزمی علیه گروه طالبان حضور داشته باشند.

با این حال، روسیه وقتی حضور نیرو های غربی در افغانستان را مورد تردید قرار می‌دهد که گفت‌وگوهای تندی میان سران کشورهای غربی و روسیه بر سر مناقشات اوکراین در نشست «جی8» بوقوع پیوست. روس‌ها پس از حوادث اکراین با احساس بدگمانی نسبت به حضور کشورهای غربی در افغانستان، معتقدند که حضور غربی‌ها بویژه آمریکا در افغانستان مشکلاتی را برای روسیه یا متحدان آسیای میانه آن بوجود آورد.

حال این پرسش مطرح می‌شود که واکنش روسیه در برابر غرب و آمریکا را باید نوعی بلوک بندی‌ جدید قدرت در مناسبان جهانی به حساب آورد یا این موضع گیری‌ها مقطعی است و روسیه تلاش می‌کند تا با غربی‌ها بر سر حوادث اکراین کوتاه بیایند و مشکلات داخلی آن کشور را آن گونه که به نفع روسیه باشد حل کنند؛  پرسش دیگر آن است که مواضع حکومت جدید افغانستان در قبال جهت گیری‌های جدید روسیه چه خواهد بود و کدام موضع به نفع افغانستان است؟

برخی از آگاهان و کارشناسان، مواضع روسیه در قبال حضور نیروهای غربی در خاک افغانستان را نوعی تقابل استراتژیک مسکو با غرب می‌دانند که از استقلال طلبی جزایر کریمه از اکراین آغاز شده است. استقلال جزایر کریمه سبب شد که روس تباران در سایر نقاط اکراین نیز اعلام استقلال کنند و غربی‌ها  نیز دست روسیه را در اینگونه حرکت‌های استقلال طلبانه  دخیل دانستند و به نظر می‌رسد که شکاف عمیقی میان روسیه و کشورهای غربی بوجود آورده است.

از سوی دیگر با موضع‌گیری اخیر روسیه پس از نشست کشورهای توسعه یافته «جی8» ادامه رویایی‌ این کشور و کشورهای غربی در موضوع اکراین می‌تواند سبب یارگیری‌های جدید از میان کشورهای در حال توسعه شود تا مقامات مسکو بتوانند با بلوک بندی جدید در تقابل با کشورهای غربی قرار گیرند.

با توجه به درگیری‌ لفظی روس‌ها و امریکایی‌ها در نشست جی8، مواضع جدید روسیه را می‌توان واکنشی به مواضع غربی‌ها نیز محسوب کرد اما برخی کارشناسان معتقدند که تقابل روسیه و آمریکا به هیج وجه جنبه استراتژیک نداردزیرا روزگار ایستادگی روسیه در برابر غرب گذشته است زیرا مسکو محوریت و مرکزیت اقتصادی گذشته را ندارد و در شرایط کنونی نیز الهام بخش یک ایدئولوژی نیست که روزگاری کشورهای پیرامون روسیه را متحد کند در نتیجه روسیه همه آن ویژگی‌ها را از دست داده و از نظر اقتصادی و سیاسی نیز شیوه‌های لیبرال دموکراسی غرب را پذیرفته است.

بنابران تقابل روسیه با امریکا بیش از هرجنبه دیگر، تقابل منافع است که در داد و ستدها می‌تواند رفع شود تا روس‌ها وغربی‌ها به اهداف خود دست یابند در عین حال غربی‌ها نیز چون به منابع انرژی روسیه وابسته هستند این تقابل را تا حد ضرر به پیش نمی‌رند.

و اما افغانستان در شرایط تقابل دو قدرت به کدام سوی تمایل خواهد کرد؟ این پرسشی است که در میان اهل نظر مطرح  است.

حال، با توجه به این که عملیات‌ نظامیان آمریکایی در افغانستان در بیش ازیک دهه گذشته ناموفق بوده و وعده‌های غربی‌ها برای حداقل آمدن امنیت نیز برآورده نشده است، برخی کارشناسان افغان پیشنهاد می‌کنند که بجای اتکا به غرب، تعامل با روسیه را باید در پیش گرفت زیرا تعامل با روس ها نفع بیشتری برای مردم افغانستان دارد.

این کارشناسان می‌افزایند که از طرفی نزدیکی با غرب سوءظنی را در کشورهای همسایه ایجاد می‌کند که به نفع آینده افغانستان نیست و پیش از این نیز حرکت‌های ضد آمریکایی حامد کرزی نیز هر از گاهی بویژه در تقابل میان روسیه و غرب بیانگر حمایت از روسیه بود.

وی به آمریکایی‌ها بارها هشدار داده بود، در صورتی که نیروهای غربی بدون مشاوره با مقامات افغان خودسرانه عملیات شبانه انجام دهند، دولت افغانستان آن‌ها را متجاوز به حساب خواهد آورد و از سایر کشورها طلب کمک خواهد کرد.

برخی از کارشناسان اظهارات رئیس جمهور پیشین افغانستان را طلب کمک از روسیه تعبیر می‌کردند در نتیجه اینگونه موضع‌گیری‌ها و تحلیل‌های برخی نشان می‌دهد که روسیه هنوز به عنوان گزینه‌ای مطلوب در میان تحلیلگران و سیاستمداران افغان جایگاه و منزلتی دارد.

اما دیگر کارشناسان افغان نیز گرایش بسوی آمریکا و وابستگی به روسیه را نمی‌پسندند و بر ایجاد مناسبات پایدار میان کشورهای منطقه تاکید دارند.

آن‌ها معتقدند که افغانستان با وجود مشکلات فراوان تجربه‌های ارزشمندی دارد که نشان می‌دهد، وابستگی به روسیه در دهه‌های اخیر قرن 20 نتایجی منفی بسیاری به بار آوررد و اکنون نیز حضور بیش از یک دهه غربی‌ها در افغانستان تجربه تلخی را برجای نهاده است. بنابراین گزینه مناسب برای افغانستان آن است که به دامن هیچ یک از قدرت‌های جهانی نیافتند و با استفاده از ظرفیت‌های کشورهای اسلامی و همسایه امنیت وثباتش را در تعامل با این کشورها بدست آورد.

در نتیجه اگر میزان ارتباط افغانستان با کشورهای فرا منطقه‌ای کاهش یابد، اعتماد مخدوش شده همسایگان به دولت کابل جلب خواهد شد و این همگرایی می‌تواند زمینه رشد اقتصادی و سیاسی در افغانستان را فراهم کند و بتدریج نیز امنیت این کشور تامین خواهد شد.

انتهای پیام/.