غرب امیدوار بود که ایران در مذاکرات عمان و وین امتیازاتی بدهد ولی این اتفاق نیفتاد

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم به نقل از روزنامه لس آنجلس تایمز، شش قدرت جهانی و ایران نتوانستند تا ضرب الاجل 24 نوامبر به یک توافق جامع هسته‌ای دست یابند و به جای آن موافقت کردند تا مذاکرات را برای 7 ماه دیگر تمدید کنند.

بر اساس این گزارش، دیپلمات‌هایی که در وین جمع شده بودند اعلام کردند که در ساعات نهایی مذاکرات ایده های جدیدی مطرح شده که شایسته مطالعه و بررسی بوده بوده و تمدید مذاکرات را توجیه کرده است.

در حالی که اختلافات عمیق بر سر مسائل اصلی همچنان باقی است دیپلمات‌ها نگران این مساله هستند که شکست کامل مذاکرات خطراتی را برای همه طرف‌ها به وجود خواهد آورد: پیشرفت‌ها در برنامه هسته‌ای ایران، خطر بزرگتر جنگ، یا تحریم‌های جدید آمریکا و اتحادیه اروپا که می‌تواند موجب فشار بیشتری بر اقتصاد ایران شود.

قدرت‌های جهانی از سال 2003 میلادی تاکنون تلاش کرده‌اند تا از طریق مذاکره برنامه غنی سازی اورانیوم ایران را محدود سازند. ایران بر این مساله پافشاری و اصرار دارد که برنامه غنی سازی تنها برای تامین انرژی و سایر اهداف غیر نظامی است ولی دولت‌های غربی بر این باورند که تهران به دنبال دستیابی به قابلیت ساخت بمب اتمی است که امنیت جهان را تهدید می‌کند.

توافق نهایی می‌تواند مبتنی بر یک معامله اصلی باشد: اگر ایران موافقت خود را با محدودسازی برنامه هسته‌ای که مانع از تولید بمب اتمی شود اعلام کند قدرت های جهانی نیز تحریم‌های اقتصادی که از سوی سازمان ملل، آمریکا و اروپا اعمال شده است را کاهش خواهند داد.

ایران و 6 قدرت جهانی شامل آمریکا، بریتانیا، فرانسه، آلمان، روسیه و چین از نوامبر 2013 میلادی بر اساس یک توافق موقت هسته‌ای به مذاکرات ادامه داده ‌ند. طرح موسوم به اقدام مشترک موجب لغو بخشی از تحریم‌ها علیه ایران شده و ایران نیز در مقابل بخش عمده‌ای از فعالیت‌های نگران کننده هسته‌ای را متوقف کرده است.

ایران موافقت کرده است تا اضافه کردن سانتریفیوژ را متوقف کند. ایران همچنین موافقت کرده تا غنی سازی اورانیوم با درجه خلوص 20 درصد را که نزدیک به سطحی است که برای تولید بمب اتمی به کار می رود متوقف کند.

مقام‌های ایرانی قول داده‌اند تا در طراحی رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک تجدیدنظر کنند تا تولید پلوتونیوم آن کاهش یابد. ایرانی‌ها موافقت کرده‌اند تا نظارت‌های سرزده از تاسیسات هسته‌ای توسط بازرسان سازمان ملل انجام شود و همچنین موافقت کرده‌اند تا تاسیسات غنی سازی زیرزمینی فردو که در برابر بمب نیز مقاوم است را به یک سایت تحقیقاتی تبدیل کنند.

ولی همچنان برخی اختلافات به قوت خود باقی است. ایران گرچه قصد دارد بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای را متوقف کند ولی با درخواست‌های مطرح شده برای متوقف سازی زیر ساخت‌های هسته‌ای 100 میلیارد دلاری مخالفت کرده است.

ایران قصد دارد تا سال 2021 میلادی ظرفیت غنی سازی خود را 20 برابر افزایش داده و هزاران سانتریفیوژ جدید اضافه کند. ایران همچنین خواستار لغو سریع ممنوعیت‌های سفر و لغو برخی تحریم‌ها از جمله در خصوص فروش نفت است. شش قدرت جهانی بر این مساله پافشاری می‌کنند که این مجازات‌ها تنها به صورت تدریجی قابل برطرف شدن است تا ایران ثابت کند که به قول‌های خود به خوبی عمل می‌کند.

مذاکره کنندگان امیدوار بودند که ایران در دور نهایی مذاکرات در عمان و وین در ماه گذشته امتیازاتی بدهد ولی این اتفاق نیفتاد.

با پایان یافتن دور نهایی مذاکرات اختلافات بر سر برخی مسائل اساسی باقی است: ایران چه میزان از قابلیت غنی سازی اورانیوم را اجازه دارد تا حفظ کند، توافقنامه تا چه زمانی ادامه داشته باشد، برنامه هسته‌ای ایران چقدر از نزدیک مورد نظارت قرار گیرد، تحقیقات هسته‌ای ایران تا چه حدی می تواند انجام شود و نحوه بازطراحی رآکتور اراک چگونه باشد.

بسیاری از مقام‌های غربی نگران این مساله هستند که عدم دستیابی به توافق در ماه گذشته نشانگر چشم انداز عدم توافق در آینده خواهد بود. جمهوری خواهان در ماه ژانویه کنترل سنای آمریکا را در دست خواهند گرفت و تهدید کرده‌اند که تحریم‌های جدیدی علیه ایران اعمال می‌کنند.

ولی هنوز دو طرف دلایلی دارند که بخواهند چانه زنی را بر اساس توافقنامه موقت هسته‌ای ادامه دهند. از دیدگاه ایران این چانه زنی حداقل موجب کاهش برخی تحریم‌ها خواهد شد و خطر اعمال تحریم‌های بیشتر یا حمله نظامی آمریکا یا اسرائیل به تاسیسات هسته‌ای را دور خواهد کرد.

از نقطه نظر غرب نیز ادامه مذاکرات اجازه می‌دهد تا احتمال دستیابی به قراردادی که برخی محدودیت‌ها را بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال کند همچنان وجود داشته باشد.

راهکارهای جایگزین چندان زیاد و بزرگ نیستند. بمباران تاسیسات هسته‌ای ایران تنها موجب خواهد شد تا آمریکا درگیر یک منازعه دیگر در خاورمیانه شود و این مساله تنها می‌تواند پیشرفت ایران را چند سال به تاخیر بیندازد.

تشدید تحریم‌ها نیز شاید مقام‌های ایرانی را مجبور کند تا در مذاکرات امتیاز بیشتری بدهند ولی ممکن است از سوی دیگر آنها را از میز چانه زنی دور کند.

انتهای پیام/ع