به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، ابن حسام خوسفی سال 782 قمری در شهر امروزی خوسف به دنیا آمد، خوسف از بخش‌های فعلی بیرجند و از قدیمی‌ترین آبادی‌های قهستان است.

محمد فرزندحسام الدین حسن، معروف به ابن حسام، شاعر، عارف، فقیه و اندیشمند قرن هشتم و نهم هجری است و آرامگاه ابن حسام خوسفی در سال 920 هجری قمری ساخته شد و در قرن 13 قمری مورد مرمت قرار گرفت.

این بنای کوچک شامل اطاقکی است با فرم هشت ضلعی که نقشه فضای داخلی آن به صورت چلیپایی است. پوشش مقبره به صورت گنبدی طراحی شده که در مرکز آن یک کلاه فرنگی ساخته شده است.

در این قسمت نورگیرهایی تعبیه شده تا هم نور فضای داخلی آرامگاه را تأمین کند و هم سبب تهویه فضای داخل آرامگاه شود. این بنا ابتدا در دوره صفویه بنا شده و در دوره قاجار تغییراتی در آن داده شد.

این بنا دارای نقشه چلیپایی شکل و پوشش گنبدی است و در سه جهت، سه طاق نما با قوس جناقی دارد. همچنین در داخل آرامگاه کتیبه‌ای کاشیکاری شده به رنگ سفید حاوی اشعار ابن حسام است که دور مقبره را فرا گرفته ‌است.

محمد بن حسام الدین بن شمس الدین زاهد ‌از شاعران قرن نهم هجری است و دوران زندگی وی همزمان با عهد شاهرخ تیموری است او نام و نسب خویش را در پایان قصیده‌ای در مدح پیامبر (ص) ذکر کرده است.

تخلص شعر وی در همه اشعارش ابن حسام است و پدر و اجداد ابن حسام مردمی اهل دانش و فضل و در میان مردم به پارسایی و پرهیزگاری مشهور بوده‌اند حسامی واعظ در مورد خانواده ابن حسام می‌نویسد: شیخ شمس الدین زاهدی بود که هرگز ولو به طور سهو کلمه لغو یا له بر زبان نرانده و از او شنیده نشده است و در مدت 30 سال بر وضو خفته است ابن حسام به این معنی اشاره کرده است.

آنچه از مطالعه دیوان ابن حسام برمی‌آید این است که وی در صرف ونحو معانی و بیان نجوم تاریخ تفسیر حدیث علم رجال و انساب تبحر فوق العاده داشته است.

زادگاه ابن حسام شهر خوسف است و خوسف در 35 کیلومتری جنوب غربی بیرجند واقع شده و از کهن ترین آبادی‌های خراسان جنوبی به شمار می‌آید نام خوسف به صورت‌های مختلف، خسب، خسف جوسب، جسب و حتی خوصف در منابع تاریخی و جغرافیایی آمده است و این منطقه از قدمت و شهرت فراوان برخوردار بوده است.

مولفین منابع معتبر تاریخی وجغرافیایی مانند: مولف کتاب حدود العالم من المشرق الی المغرب، معجم البلدان، نزهت القلوب و درمورد خوسف و ویژگی‌های آن سخن گفته‌ا‌ند.

دکتر شکوهی دلیل شهرت فراوان خوسف را درمنابع قدیمی داشتن نهرهای فراوان می‌داند و از سوی دیگر خوسف بعد از مدرسه شوکتیه یک مدرسه خصوصی داشته است.

نحوه زندگی

باستانی پاریزی در آثار مختلفش قناعت طبع و پارسایی او را ستوده و می‌گوید یک شاعر با ذوق دیگر به نام ابن حسام خوسفی داریم اهل خوسف که از بی کاغذی شعرش را بردسته بیل می‌نوشت ولی مردم بیرجند یک دسته کاغذ به او نمی‌دادند.

آثار ابن حسام

دیوان اشعار که شامل قصاید غزلییات و انواع دیگر نظم است، نظم نثر اللالی، دلائل النبوه و نسب نامه و خاوران نامه.

خاوران نامه از مهمترین منظومه‌های حماسی ،دینی است و در شرح احوال و داستان‌هایی از علی بن ابیطالب (ع)، استاد بهار در سبک شناسی بحثی پیرامون نثرهای ساده دارد در آنجا به شیوه افسانه نویسی درخاوران نامه اشاره کرده است.

این نثر یادگارروان ترین نثر فارسی است و اسکندرنامه قرن پنجم نیز در عالم خود عین این است و خاوران نامه که در عصر تیموری نوشته شد و ابن حسام هم آن را به نظم درآورده است نیز مقدمه همین افسانه نویسی است.

شایان ذکراست که هیچ نسخه خطی از خاوران نامه در دیار محمد بن حسام یافت نمی شود درصورتی که پنج نسخه دست نویس در کتاب خانه‌های لندن و دو نسخه در کتاب خانه‌های بریتانیا است.

انتهای پیام/ آ