قدرت نخبگان در کشورهای درحال توسعه عمیقاً با مسئله فساد در هم تنیده است

دکتر"اریانا لامبرت موجیلیانسکی" استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه پاریس (( PSE و مدیر گروه "شفافیت اقتصاد و پاسخگویی" در PSE در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم گفت: شواهد و مطالعات نشان می دهد که کشورهای در حال توسعه چندان نتوانسته اند در امر مبارزه با فساد اقتصادی و کاهش آن موفق عمل کنند. وی بر این باور است که برای مبارزه با فساد اقتصادی بایستی در کنار قوانین و نهادهای خوب، جامعه مدنی از جمله شرکت ها و بنگاه ها به صورت فعال مشارکت و حلقه مبارزه با فساد را تکمیل نمایند. نقش آنها این است که به طور مدام مطالبه گری کنند.

در ادامه مشروح این گفت‌وگو تقدیم می گردد:

تسنیم: به نظر شما آیا می توان فساد اقتصادی را به صفر کاهش داد؟ به بیان دیگر آیا می توان اقتصاد بدون فساد داشت؟

موجیلیانسکی: به طور کلی پاسخ به این سوال سخت است. به نظر من اینکه بخواهیم به طور کامل از فساد اقتصادی جلوگیری کنیم بیش از حد پر هزینه و یا غیرعملی است.

به طور کلی در قالب طراحی یک سازمان هوشمند می توان با انجام بسیاری از اقدامات فرصت های بروز فساد را کاهش داد که این سازمان نقش منافع مختلف در برابر یکدیگر را جهت توازن قدرت بازی می کند. به عنوان مثال این سازمان می تواند با ارائه خدمات به کاربران برخی از قدرت ها در مکانیسم های پاسخگویی در راستای کاهش فساد اقدام نماید.

 تسنیم: آیا شما هم مانند برخی معقتدید که ماهیت فساد در کشورهای در حال توسعه با کشورهای توسعه یافته متفاوت است؟

موجیلیانسکی: بله و خیر. به عنوان مثال برخی از فساد ها مانند تبعیض در بازارهای عمومی را می توان به شیوه ای مشابه هم در کشورهای توسعه یافته ملاحظه کرد و هم در کشورهای در حال توسعه. در حالی که برخی از فساد از جمله سوء استفاده از قدرت توسط پلیس عمدتا در کشورهای توسعه یافته ریشه کن شده است اما این موضوع به طور گسترده در کشورهای در حال توسعه وجود و شیوع دارد. تفاوت عمده میزان فساد در کشورهای مختلف در قوه قضائیه است که اجازه گسترش سواستفاده از قدرت را می دهد. این مسئله در کشورهای در حال توسعه بسیار کمتر از کشورهای توسعه یافته است.

به طور کلی بین "تسخیر" و "اخاذی" یک تمایز وجود دارد: در "تسخیر" حزب علاقه مند (مشتری) تصمیمات عمومی مقامات دولتی را در برابر قصد قانون خریداری می کند. این نوع را می توان هم در کشورهای در حال توسعه و هم در کشورهای توسعه یافته ملاحظه کرد. در"اخاذی" مقامات دولتی از قدرت خود علیه منافع مشتری و قصد قانون سواستفاده می کنند. که این موضوع به طور انحصاری در کشورهای در حال توسعه مشاهده می شود.

تسنیم: به نظر شما چرا کشورهای در حال توسعه در کاهش فساد اقتصادی نتوانسته اند موفق عمل کنند؟ شما علت را چه می دانید؟

موجیلیانسکی: شواهد و مطالعات نشان می دهد که کشورهای در حال توسعه چندان نتوانسته اند در امر مبارزه با فساد اقتصادی و کاهش آن موفق عمل کنند. این مسئله هم به دلیل آن است که قدرت نخبگان عمیقا با مسئله فساد در هم تنیده است به طوری که این افراد از فساد به عنوان راهی برای غارت منابع کشور استفاده می کنند و در مواردی نیز از فساد برای ماندن در قدرت و جمع آوری منابع دیگر استفاده می کنند.

تسنیم: از آنجا که دولت ها در کشورهای در حال توسعه نقش تعیین کننده ای در اقتصاد ایفا می کنند به نظر شما سهم دولت ها در رشد و توسعه فساد اقتصادی در کشورهای در حال توسعه چقدر است؟

موجیلیانسکی:  فساد به عنوان سوء استفاده از قدرت تعریف شده است لذا سهم و مسئولیت دولت ها یک کل و اساس است: دولت باید سیستم اداری خود را کنترل نماید، از مردم در برابر سواستفاده حفاظت نماید باید دولت خود را کنترل، حفاظت از مردم از سوء استفاده و یک سیستم و مکانیسم کارآمدی را برای مقابله با تلاش ها و اقدامات بخش خصوصی در جهت بروز فساد راه اندازی نماید.

تسنیم: اگر بخواهیم در کاهش فساد اقتصادی از مردم و نهادهای غیردولتی استمداد کنیم، نقش مردم و نهادهای غیردولتی چگونه است؟

موجیلیانسکی:  زمانی که دولت به تنهایی و به صورت پایدار نمی تواند با مسئله فساد به طور جدی مبارزه نماید، در اینجا نیاز به "اجماع" می باشد. در کنار قوانین و نهادهای خوب بایستی جامعه مدنی از جمله شرکت ها و بنگاه ها به صورت فعال مشارکت و حلقه مبارزه با فساد را تکمیل نمایند. نقش آنها این است که به طور مدام مطالبه گری کنند. به بیان دیگر مداوم از مسئولان بابت اقدامات و تصمیمات شان سوال کنند این مسئله باعث ایجاد شفافیت در امور کشور خواهد شد. لذا از این منظر مردم و نهادهای غیردولتی می توانند در امر مبارزه با فساد مشارکت و نقش آفرینی کنند.

تسنیم:  شما به عنوان یک متخصص و مشاور در حوزه فساد اقتصادی چه راه کاری برای مسئولان ایران در جهت کاهش فساد اقتصادی پیشنهاد می کنید؟

موجیلیانسکی:  من خوشحال می شوم که بتوانم به ایران سفر کنم و از نزدیک سیستم ایران را در مقوله مبارزه با فساد اقتصادی بیشتر بررسی کنم. اما به طور کل چند توصیه برای مسئولان ایران دارم. من به تازگی مطلع شده ام که ایران در مسیر خصوصی سازی قرار دارد که به شدت از فساد اقتصادی رنج می برد. وجود یک مکانیسم که بتواند رقابت عادلانه را تضمین نمایند به ویژه در خصوص مناقصه ها خود یکی از راه های کاهش فساد اقتصادی در ایران است. مسلما این مسئله ریسک و خطر فساد اقتصادی را کاهش خواهد داد. من همچنین بر این باور هستم که شفافیت به تنهایی نمی تواند این فرصت را در اختیار شهروندان برای نظارت و کنترل حاکمان خود قرار دهد بلکه باید در کنار آن رسانه های آزاد نقش آفرینی کنند. رسانه ها نقش بسیار مهمی در کنترل فساد اقتصادی دارند. سیستم قضایی از دیگر مسائلی است که بایستی عادلانه و محکم در مقابل فساد اقتصادی مبارزه کند. وجود یک سیستم قضایی مستحکم می تواند در کاهش بروز فساد اقتصادی موثر باشد.

انتهای پیام/