به گزارش خبرگزاری تسنیم از خرمآباد، استان لرستان و کل زیست بوم و اقلیمهای کشور ایران و بسیاری از مناطق آب و هوایی جهان در حال گذران دوران خشکسالی کم نظیری در طول دوران حیات در روی کره زمین هستند.
کشور ایران به خاطر قرار گرفتن در کمربند خشک جغرافیایی و نوار بیابانی که در 25 تا 40 درجه عرض شمالی واقعشده است، از شرایط آب و هوای برخوردار است که جزو مناطق کم باران جهان بشمار میآید.
اثرات خشکسالی در سال های اخیر بر کشور ایران به ویژه بعضی از مناطق استان لرستان که دومین حوضه پرآب کشور بوده مشهود است به شکلی که علاوه بر تامین مشکل آب شرب، در بخش کشاورزی استان و در بعضی از حوضههای آب ریز با مشکل جدی روبهرو است.
عبور رودخانه کَشکان از یک سوم خاک لرستان
یکی از این مناطق در معرض خطر خشکسالی، حوضه آب ریز کَشکان است جایی که یکی از سر شاخههای پر آب رودخانه کرخه قرار دارد و حدود یک سوم از خاک لرستان را در برمیگیرد و شهرستانهای خرمآباد، کوهدشت، الشتر و پلدختر در مسیر حرکت آن قرار دارند.
حوزه آب ریز رودخانه کشکان از سمت شمال غرب به رودخانه گاماسیاب، غرب و جنوب غربی به رودخانه سیمره و از شرق به سر شاخههای فرعی رودخانه دز و از جنوب به زیر حوزههای مشرف به رودخانه کرخه محدود میشود.
این حوزه راهبردی تامین آب استان و حتی کشور در تقسیمبندی هیدرولوژی ایران جزئی از حوضه آب ریز خلیج فارس به شمار میآید و سر شاخههای اصلی آن از دامنه کوههای مرتفع و برف گیر گرین و میش پرور سرچشمه میگیرند و در طول مسیر اصلی دیگر رودخانههای فرعی نظیر چم زکریا، خرم رود، چولهول و مادیان رود میپیوندند و سرانجام به صورت یک سیستم واحد رودخانه کشکان را تشکیل میدهند.
تغذیه 82 درصد از اراضی کشاورزی شهرستان پلدختر از کَشکان
این رودخانه و سر شاخههای آن در تأمین آب کشاورزی شهرستانهای الشتر، خرمآباد و پلدختر نقش بسیار مهمی دارد به طوری که حدود 82 درصد از اراضی کشاورزی شهرستان پلدختر، توسط رودخانه کشکان تأمین میشود و این رودخانه در واقع شاهرگ حیاتی پلدختر محسوب میشود که متأسفانه در اثر بروز خشکسالیهای سالهای اخیر به مقدار زیادی از حجم آب این رودخانه کاسته شده است.
علتهای فراوانی در سال های اخیر مبنی بر کاهش میزان آب این رودخانه و سر شاخههای آن بیانشده است که برای ارزیابی و فهم دقیق علتهای کم شدن دبی آب حوزه کشکان باید اظهار نظر دقیق و کارشناسی انجام شود تا بتوان درست تصمیم گرفت.
علی امید سیفی مدیرعامل شرکت آب منطقهای استان لرستان در گفتوگو با تسنیم در مورد علت اصلی کاهش آب رودخانه کشکان اظهار داشت: تغییر رژیم بارش از برف به باران و کاهش بارندگی از مهمترین دلایل خشکسالی رودخانه کشکان است.
تغییر سیستم بارندگی، علت اصلی خشکسالی رودخانه کَشکان
وی با اشاره به معنی دقیق تغییر رژیِم بارش افزود: درگذشته استان لرستان شاهد بارش مناسب برف بود اما این بارش برف هماکنون تبدیل به بارش باران شده است و این در حالی است که به لحاظ بارش بر منابع آب، بارش برف بر باش باران اولویت دارد و البته در سال های اخیر هم بارش باران در استان لرستان با تغییرات معنادار و کاهشی روه برو بوده است.
وی در مورد میزان کاهش باران در استان لرستان افزود: میانگین بلند مدت میزان بارش باران در استان لرستان 47 درصد کاهشیافته است و میزان بارش باران در کوتاه مدت نیز از 540 میلی متر به 472 میلی متر رسیده است.
مدیر آب منطقه لرستان با اشاره به اثر مستقیم بارش بر میزان بارندگی بر دبی آب عنوان کرد: میزان دبی آب به طور متوسط در 50 سال گذشته و در ماه خرداد نزدیک به 28 متر مکعب بوده که در این میزان در خرداد سال گذشته به 7 متر مکعب رسید و این مقدار خرداد امسال به 5 متر مکعب در ثانیه رسیده است که از نظر درصدی میزان دبی نسبت به سال گذشته 29 درصد و در بلندمدت 81 درصد کاهشیافته است.
خطر چاههای غیر مجاز و تلمبه موتور بر خشکیدن بستر کَشکان
سیفی در مورد دیگر علتهای اثرگذار درروند خشکسالی رودخانه کشکان خاطر نشان کرد: استفاده از چاههای غیر مجاز در بالادست و نصب تلمبه موتور آب در بستر رودخانه به ویژه در شهرستانهای مثل پلدختر از دیگر دلایل کاهش دبی آب رودخانه کشکان است.
مدیر آب منطقه لرستان با اشاره به تعداد تلمبه موتور اّب موجود در شهرستان پلدختر اظهار داشت: در کل استان سه هزار و 141 موتور تلمبه آب وجود دارد که یک هزار عدد از آنها متعلق به شهرستان پلدختر است و البته در کنار آنها بیش از 300 پمپ موتور وجود دارد.
وی مشکل اضافه برداشت را در کنار برداشت مجاز یکی دیگر دلایل خشکسالی آب رودخانه کشکان دانست و افزود: متاسفانه مشترکان مجاز برداشت از بستر رودخانه کشکان، حد مجاز برداشت را رعایت نمیکنند و در کنار سهمیه مجاز اضافه برداشت دارند.
کشت های جالیزی تهدید آبی برای باغات منطقه
وی با اشاره به تاثیر توسعه کشت های آب دوست در افزایش روند خشکسالی رودخانه کشکان، ادامه داد: کاشت صیفی جات مانند طالبی در مسیر کشکان یکی دیگر از دلایل افزایش روند خشکی این رودخانه است.
سیفی در مورد اقدامات انجامشده در آب منطقه لرستان برای برخورد با پمپهای غیر مجاز عنوان کرد: گروه گشت و بازرسی اداره آب منطقهای لرستان با بازرسی و شناسایی پمپها و چاههای غیر مجاز، با هماهنگی با دستگاه قضا، اقدام به جمع کردن این گونه تجهیزات میکنند.
مدیر آب منطقهای لرستان با اشاره به جوابگو نبودن یک اداره برای مقابله با خشکسالی رودخانه کشکان خاطر نشان کرد: آب منطقه لرستان بهتنهایی نمیتواند جلوی خشکسالی و مبارزه با پمپها و چاههای غیر مجاز را بگیرد و در این راه به اراده جمعی دستگاههای استان همانند نیروی انتظامی، اداره جهاد کشاورزی و مردم منطقه نیازمندیم و البته جای دارد از تلاش های قوه قضاییه در این راه تشکر کنیم.
سیفی تصریح کرد: شهرستان پلدختر و روستاهای در مسیر رودخانه کشکان بیشترین ضرر را به جهت خشک شدن بستر رودخانه کشکان میبینند و در این راه کشت محصولات جالیزی سبب میشود که به باغات روستاییان آسیب جدی وارد شود.
کاهش 60 تا 90 درصدی دبی آب کشکان
قدرت الله ترابی نژاد فرماندار پلدختر در مورد کاهش شدید آب رودخانه کشکان اظهار داشت: گزارشهایی که اداره منابع آب شهرستان ارائه کرده 60 تا 90 درصد کاهش آب رودخانه کشکان را نشان میدهد که زنگ خطری برای کشاورزان است که نشانگر بحران کم آبی است.
وی با اشاره به حاد شدن موضوع خشکسالی شهرستان پلدختر، عنوان کرد: وضعیت رودخانه کشکان نگرانکننده است بنابراین این مسئله تهدیدی برای بخش کشاورزی، سلامت و آب آشامیدنی است.
ترابی نژاد بابیان اینکه مصرف آب باید مدیریت شود ادامه داد: به عنوان هشدار اعلام میکنم باید مراقب سفرههای آب زیرزمینی باشیم چراکه در حال کم شدن و تحلیل رفتن هستند.
فرماندار پلدختر گفت: کم شدن دبی آب رودخانه کشکان، شاه را اقتصاد و حیات منطقه به خطر میافتد و مسئولان امر و مردم منطقه هر چه زودتر باید با استفاده از تمام ظرفیتها فکری برای اصلاح وضعیت موجود کنند.
انتهای پیام/ ر