شهرستان بشرویه دیار "چهار صفه‌ها" و "بادگیرهای" فراوان

به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند،  شهرستان بشرویه به مرکزیت شهر بشرویه، از شهرستان‌های استان خراسان جنوبی می‌باشد. این شهرستان تا آبان 1387 یکی از بخش‌های شهرستان فردوس بود که در این سال به شهرستان ارتقاء پیدا کرد.

شهرستان بشرویه در فاصله 300 کیلومتری مرکز استان واقع شده و این شهر در موقعیت 53،33 درجه شمالی و 57،25 درجه شرقی، در شرق کشور و شمال غرب استان خراسان جنوبی بر لبه کویر واقع است.

به دلیل این موقعیت جغرافیایی، آب و هوای این شهر گرم و کویری است و این شهر از غرب و جنوب با شهرستان طبس، از شرق با شهرستان فردوس و از شمال با استان خراسان رضوی همجوار است.

شهرستان بشرویه دارای دو بخش ارسک و مرکزی و 4 دهستان و یک نقطه شهری است و همچنین بخش مرکزی با جمعیت 17 هزار و 390 نفر(دهستان کرند و دهستان علی جمال)  و بخش ارسک با جمعیت 5 هزار و 655 نفر(دهستان ارسک،دهستان رقه) است.

جمعیت این شهرستان براساس سرشماری سال 1390 ، 24 هزار و 683 نفر است و از این میزان جمعیت 6 هزار و 411 نفر در روستاها و 18 هزار و 272 نفر در شهرهای بشرویه و ارسک ساکن هستند.

241 هزار هکتار از مساحت این شهرستان  را بیابان‌ها تشکیل می‌دهند و گیاهان این منطقه از گونه‌های پرطاقت مانند درمنه، تاغ و اسکمبیل می‌باشد و در کوههای شتری تعدادی درختان جنگلی چون انجیر، پسته کوهی، بادام کوهی و گردو وجود دارد.

با توجه به گسترش کویر و نمک‌زار و شن زار در منطقه مراتع آن فقیر است و پوشش گیاهی بصورت تنک مشاهده می‌شود و گیاهان داروئی و صنعتی چون کتیرا، انغوزه، زیره سیاه و بارهنگ از دیگر گیاهان این منطقه می‌باشد.

این شهرستان از دو قسمت کم وسعت کوهستانی در غرب و پهنه وسیع شمال جنوب و شرق کویر و بیابان و ریگ زار تشکیل شده است.

بلندترین نقطهٔ آن روی قله جمال در غرب حوضه با 2445 متر ارتفاع از سطح دریا و پست‌ترین نقطه آن در کویر نمک با 769 متر ارتفاع از سطح دریا قرار دارد.

در شرق منطقه ریگزارهایی وجود دارد که ارتفاع آنها به 40 تا 50 متر می‌رسد و رشته کوه شتری در غرب، این شهرستان را از شهرستان طبس جدا می‌کند. دیگر ارتفاعات این منطقه شامل علی جمال، سرهنگی، کوه سفید، قلعه دختر و دو شاخ است.

تپه های باستانی نشان از قدمت بسیار بالا بشرویه

وجود تپه های باستانی متعلق به دوران پیش از تاریخ و آثاری مانند قلعه دختر یا پل ترناو  مربوط به دوران تاریخی در حوزه شهرستان، نشان از قدمت بسیار بالای این منطقه باستانی دارد.

شهر رقه در اوایل دوران اسلامی یکی از اماکنی است که ناصر خسرو قبادیانی سیاح معروف از آنجا گذشته و مسجد جامع آن، احتمالا همان مسجدی است که وی از آن نام برده است.

شهر بشرویه احتمالا در اواخر دوره ایلخانی و با مهاجرت و به هم پیوستن مردم آبادی های دور و نزدیک در ناحیه ای که در آن زمان به گله حوض مشهور بوده شکل می گیرد و ساختار شهری خود را نیز در دوره تیموری سامان می بخشد.

کویر بشرویه وسعت بالایی دارد

کویر بشرویه (کویر نمک) با وسعت بیش از 250 هزار هکتار در شمال این منطقه قرار دارد و بیش تر آب‌های سطحی منطقه در فصل بارندگی به این کویر می‌ریزند.

دوران دوم زمین‌شناسی از شیل و ماسه سنگ، آهک دولومیت تشکیل شده و در ارتفاعات جنوبی و غربی منطقه یافت می‌شود. سازندهای آهکی ریفی به دلیل داشتن فضاهای خالی در پیوند با منابع زیرزمینی حائز اهمیت هستند.

حوضه آبریز دشت بشرویه در حد فاصل بین توده لوت در شرق و کوه‌های شتری (حوضه آبریز دشت طبس) در غرب واقع شده است و قدیمی‌ترین سازنده شناخته‌شده در این حوضه از آهک و دولومیت دوران دوم زمین‌شناسی تشکیل شده و در ارتفاعات شمال تا شمال شرق آن ادامه دارد.

سازندهای دوران سوم عمدتاً از سنگ‌های آذرین بیرونی و در بلندی‌های شرق حوضه و حاشیه ارتفاعات غربی ادامه دارد.

رسوبات دوران چهارم شامل رسوبات آبرفتی تشکیل دهنده سفره آب زیرزمینی ومخروط افکنه‌ها در مناطق کم‌ارتفاع حوضه گسترش دارند.

وضعیت آب و هوایی بشرویه

بارندگی در این منطقه بیش تر از اوایل آبان‌ماه شروع می‌شود و حداکثر تا نیمه اردیبهشت ادامه دارد و از آن به بعد به ندرت باران می‌بارد، همچنین متوسط بارندگی در این منطقه 96٫11 میلی‌متر در سال می‌باشد.

آب و هوای منطقه خشک و کویری است. حداکثر و حداقل مطلق درجه حرارت هوا در ایستگاه بشرویه 48 و 21- درجه سانتی‌گراد گزارش شده است و روستاهای شمال بشرویه گرم‌ترند و روستاهای غربی و جنوب غربی که ارتفاع بیشتری دارند از درجه حرارت ملایم‌تری برخوردارند.

شهر تاریخی بشرویه چهار محله اصلی به نام های میانده، مقری، سرپل و پایین محله دارد و از نظر موقعیت نیز راه هایی که یزد و اصفهان را در گذشته به هرات متصل می کرد از بشرویه می گذشت.

این منطقه رودخانه دائمی ندارد و چند رود فصلی که پس از بارندگی روانابها و سیلاب در آن‌ها جریان می‌یابد.

کال اصفاک: از بلندیهای قرانجیری واقع در غرب منطقه شروع می‌شود و در نزدیکی روستای اصفاک به کال نمک می‌پیوندد. سیلاب این کال در تغذیه سفره آب زیرزمینی نقش دارد.

رودخانه قلعه واقی: از ارتفاعات جنوب شرقی سرچشمه می‌گیرد و به طرف شمال جریان داشته و به کویر نمک می‌ریزد.

رودخانه ریسو: از ارتفاعات جنوب سرچشمه گرفته در مسیر شمالی به رودخانه واقی پیوسته با آن کال نمک را بوجود می‌آورند.

کالشور فردوس: از شرق وارد دشت بشرویه می‌شود و پس ازعبور از شرق روستای نیگنان به کویر نمک می‌ریزد.

رودخانه فتح‌آباد: از ارتفاعات کوه جمال شروع در نزدیکی روستای فتح‌آباد وارد دشت بشرویه می‌شود.

آب مورد نیاز کشاورزی این منطقه از قنات، چشمه و چاه تامین می‌شود، طبق آمار موجود در حال حاضر تعداد 202 حلقه چاه عمیق، 12 حلقه چاه نیمه عمیق ، 133 رشته قنات و 82 چشمه در منطقه وجود دارد که سالیانه حدود 236 میلیون متر مکعب آب از زیرزمین استخراج می‌گردد.

انتهای پیام/