طراحی استراتژی تهران و آنکارا طبق کدهای ژئوپلیتیک ضرورت دارد/ ایران و ترکیه در مسائل امنیتی به مبادله اطلاعات می‌پردازند
عضو هیئت‌علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران گفت: استراتژی میان ایران و ترکیه باید بر اساس کدهای ژئوپلیتیک طراحی و منافع طرفین در آن لحاظ شود.
بهرام امیر احمدیان، عضو هیئت‌علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران و تحلیلگر برجسته مسائل بین‌الملل در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری تسنیم، با اشاره به ساختار قدرتمند نظام پارلمانی ترکیه و محبوبیت آک پارتی در این کشور گفت: احزاب سیاسی ترکیه نشان داده‌اند که در مواقع بحرانی می‌توانند ثبات را به این کشور برگردانند. حزب عدالت و توسعه حزب قدرتمندی است که از سال 2003 بر سر کار آمده است و حکومت را با قدرت در دست دارد. اردوغان رئیس جمهور ترکیه نیز به عنوان یک رهبر کاریزما در بین مردم ترکیه محبوبیت زیادی دارد.
وی فعالیت منسجم حزب عدالت و توسعه را مورد توجه قرار داد و افزود: اگر جامعه ترکیه از نزدیک مورد ملاحظه و مطالعه قرار گیرد، این نکته جلب‌توجه خواهد کرد که هواداران آک پارتی در یک نظام تشکیلاتی و منسجم فعالیت می‌کنند. خنثی کردن کودتای پانزدهم جولای نیز نشان داد که این حزب هنوز در بین مردم ترکیه کاریزما دارد و رئیس جمهور این کشور هواداران زیادی دارد. اگر اردوغان و حزب عدالت و توسعه از قدرت کافی برخوردار نبود، مطمئناً بایستی حکومت را در مسائلی چون پارک گزی، انفجار در معدن و کودتای اخیر واگذار می‌کرد.
عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با ذکر نگاه مثبت ترکیه به ایران یادآور شد: شخص اردوغان نگاه بدبینانه‌ای به ایران ندارد و آک پارتی نیز ایران را به عنوان یک قدرت منطقه‌ای می‌نگرد و نگاه مثبتی به کشورمان دارد. گرچه ممکن است که برخی از جناح‌های ترکیه‌ای مخالفت‌هایی را با ایران داشته باشند؛ اما ایران را به عنوان یک کشور همسایه قدرتمند می‌پذیرند. برخی از مطبوعات، روزنامه‌ها و احزاب ترکیه‌ای چون فتح‌الله گولن با ایران مخالف هستند. با این حال دیدگاه افکار عمومی مردم ترکیه نسبت به کشورمان مثبت است.
تحلیلگر برجسته مسائل بین‌الملل جریان فتح‌الله گولن را ناتوان از به دست گرفتن حکومت دانست و اظهار داشت: این جریان ممکن نیست که در ترکیه بر سر کار آید و جایگزین اردوغان شود. کودتای پانزدهم جولای نیز نشان داد که علیرغم عدم وجود دلایل و مستندات لازم برای اثبات نقش فتح الله گولن در این کودتا، مردم ترکیه با حکومت خود همراهی می‌کنند. از آنجایی که ترکیه از یک ساختار سیاسی منسجم برخوردار است، به نظر نمی‌رسد که اتفاقی چون جنگ داخلی در این کشور رخ دهد.
مؤسس و عضو هیئت‌مدیره انجمن ژئوپلیتیک ایران با اشاره به مسئله کردهای جدایی طلب ترکیه گفت: جنگ داخلی زمانی در یک کشور اتفاق می‌افتد که یک جریان در تمام نقاط کشور بر جریان حاکم غلبه کند. کردهای ترکیه گرچه از لحاظ جمعیتی زیاد هستند؛ اما همه آنها مخالف دولت مرکزی محسوب نمی‌شوند. همچنین کردها در بین جمعیت ترک پراکنده شده‌اند و تمرکز زیاد آنها در منطقه جنوب شرق ترکیه است. کردهای جدایی طلب چون پ.ک.ک نیز قدرت فائقه بر ارتش ترکیه ندارند. ارتش این کشور در منطقه نیز ارتش قدرتمندی است و در ساختار ناتو جزء بزرگترین ارتش‌ها محسوب می‌شود.
عضو شورای علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات تصور جنگ داخلی و جریان برانداز در ترکیه را بعید دانست و افزود: مرزهای جمهوری اسلامی ایران از ناحیه مرز ترکیه مشکل امنیتی ندارد. علاوه بر این، ایران و ترکیه در مسائل امنیتی به ویژه مسائل مرزی، جنبش کردی و تجزیه طلب به مبادله اطلاعات می‌پردازند. مناسبات طرفین گرچه در برخی مقاطع تنش آمیز بوده؛ اما هیچگاه منجر به قطع روابط دیپلماتیک نشده است.
عضو هیئت تحریریه فصلنامه «مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز» مناسبات ایران و ترکیه را گره خورده به یکدیگر خواند و بیان داشت: امکان قطع روابط طرفین میسر نیست و دو کشور نیز علاقه‌مند به قطع مناسبات خود نیستند؛ چراکه از یک طرف ترکیه راه ارتباطی و ترانزیتی ایران به اروپا است. از طرف دیگر ایران راه مواصلاتی ترکیه به آسیای مرکزی، افغانستان و پاکستان است. طرفین در چارچوب اکو روابط نزدیکی با یکدیگر دارند. ایران و ترکیه در سازمان کنفرانس اسلامی دو کشور قدرتمند در جهان اسلام محسوب می‌شوند. نگاه ما به ترکیه بایستی اصلاح شود و منافع استراتژیک و درازمدت دو کشور مدنظر قرار گیرد.
وی در پاسخ به این سؤال که «اندیشیدن به آلترناتیو آک پارتی چندان صحیح نیست؛ لذا چه رویکردی نسبت به حزب حاکم ترکیه منافع استراتژیک آنکارا و تهران را تأمین می‌کند؟» گفت: داخل یک حزب ممکن است که تشتتها و انشقاقاتی ایجاد شود؛ اما این موضوع کاملاً طبیعی است. منافع ملی هدف اصلی در هر واحد سیاسی است و همین منافع گروهها را به یکدیگر نزدیک می‌سازد. نگاه ما بایستی نسبت به ترکیه تغییر پیدا کند.
امیر احمدیان با اشاره به مرز مشترک ترکیه و سوریه گفت: حضور کردها در جنوب‌شرق ترکیه و شمال سوریه مسئله‌ای است که تمامیت ارضی ترکیه را به خطر می‌اندازد و بیش از کشورهای دیگر منطقه موجب نگرانی این کشور می‌شود. مرز مشترک ترکیه با سوریه موجب شده است که نا امنی در این کشور، مرزهای جنوب شرق ترکیه را متأثر سازد؛ بنابراین بایستی با نگاه متمایزی به منافع ملی ترکیه نگریست. جنبش پ.ک.ک مشکلات امنیتی برای ترکیه ایجاد کرده و این جنبش برخی اوقات با جریانهای خارج از ترکیه همکاری می‌کند.
وی طراحی یک استراتژی میان جمهوری اسلامی ایران و ترکیه را ضروری خواند و تأکید کرد: این استراتژی بایستی بر اساس کدهای ژئوپلیتیک طراحی شود تا منافع طرفین در آن لحاظ شود. این مدل استراتژی، همکاری‌های دو طرف را مشخص می‌سازد. ترکیه از شرایط ویژه‌ای در منطقه برخوردار است. ارتباط ترکیه با دریای مدیترانه، دریای سیاه و حوزه بالکان ضرورت همکاری ایران با این کشور را بیش از پیش پراهمیت می‌سازد. این نقاط موجب اتصال ایران به اتحادیه اروپاست.
تحلیلگر مسائل بین‌الملل از دست دادن ترکیه را منجر به خطر افتادن منافع ایران دانست و یادآور شد: گرچه ارتباط ایران با جهان خارج از مسیر قفقاز و آسیای مرکزی نیز به‌عنوان یک مسیر جایگزین ترکیه ممکن است؛ اما قرابت دینی و اشتراکات بین ایران و ترکیه منافع ملی کشورمان را بهتر تأمین می‌کند؛ بنابراین کشورهای قفقاز و روسیه نمی‌توانند به‌عنوان جایگزین ترکیه مطرح باشند و منافع ایران را به‌خوبی تأمین کنند.
عضو هیئت‌علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران تأمین حداکثری منافع جمهوری اسلامی و تقویت جایگاه ایران در جهان اسلام را نیازمند نگاه متمایز به ترکیه خواند و اظهار داشت: اختلاف مذهبی و مسائل اینچنینی همچون قرنهای پانزدهم و شانزدهم میلادی نباید منجر به افزایش تنش بین ایران و ترکیه شود؛ چراکه دو کشور پیوسته به هم و دارای مرز مشترک هستند. اختلاف بین دو کشور موجب تضعیف طرفین و تقویت جهان مسیحیت می‌شود. کشورهای اروپایی و مسیحی علاقه چندانی به تقویت مناسبات ایران و ترکیه ندارند و به دنبال به هم خوردن مناسبات طرفین هستند.
انتهای پیام/
