گسترش مناسبات مسکو و آنکارا بدون گوجه فرنگی و راهبرد "رفتار مبهم" روسیه

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در تاریخ 3 می 2017 پوتین میزبان همتای ترکیه‌ای خود در سوچی بود. پیش بینی می‌شد که در این دیدار درباره مسائلی نظیر تحویل اس-400 به ترکیه، روند حل بحران سوریه، محدودیت‌های تجاری و مسائل مربوط به لغو ویزا صحبت شود.

روابط روسیه و ترکیه بیشتر معطوف به موارد اقتصادی مانند صادرات محصولات کشاورزی از ترکیه، همکاری‌های مختلف در بخش انرژی و ساخت صنایع توسط روسیه، پروژه خطوط انتقال انرژی و احداث مسیرهای ترانزیتی است. ترکیه وابستگی زیادی به منابع انرژی روسیه دارد و عمدتاً تلاش می‌کند تا این مسیر را حفظ کند.

علاوه بر آن، روسیه هم خریدار خوبی برای محصولات کشاورزی ترکیه است و هم هر ساله گردشگران زیادی از این کشور به ترکیه سفر می‌کنند. بنابراین در صورت کاهش مناسبات، ترکیه بیشتر از روسیه متضرر خواهد بود.

بر اساس گزارش‌ها، معاون نخست وزیر روسیه در یک نشست خبری از لغو همزمان محدودیت‌های تجاری اعمال شده به جز مسئله ویزا و صادرات گوجه فرنگی سخن گفت.

اردوغان هم در کنفرانس مطبوعاتی خود با پوتین اعلام کرد که درباره تجارت در زمینه‌های مواد غذایی و منسوجات به جز گوجه فرنگی به توافق رسیدند. وی همچنین ابراز امیدواری کرد که گوجه فرنگی تولیدی کشورش در بازار روسیه مورد توجه قرار گیرد، چون هم ارزان است هم خوشمزه است.

در سال گذشته نیز اعلام شد که بعد از تحریم روسیه علیه این کشور، کاشت محصول گوجه فرنگی به کلم پیچ اختصاص داده شد و سود فراوان ناشی از آن متوقف شد!

افزون بر آن، پوتین در این نشست خبری اعلام کرد که سرمایه گذاری‌های روسیه در پروژه ساخت نیروگاه هسته‌ای اکویو در ترکیه 22 میلیارد دلار خواهد بود.

اکویو اولین نیروگاه هسته‌ای ترکیه است که قرار است در سال 2019 آغاز به کار کند. این نیروگاه با قدرت تولید 4800 مگاوات در شهر اکویو (استان مرسین) در سواحل دریای مدیترانه توسط شرکت روس اتم ساخته می‌شود.

ناگفته نماند که قبل از ماجرای سرنگونی یک فروند سوخو 24 توسط ترکیه، عملیات پروژه اکویو آغاز و بعد از تحریم روسیه علیه ترکیه به نظر می‌رسد که روند اجرای آن دچار وقفه شده بود.

* ابعاد سیاسی ملاقات پوتین و اردوغان

بعد از حضور مستقیم مسکو در سوریه اهمیت کشوری مانند ترکیه که نقش بسیار زیادی در روند تحولات سوریه دارد و مواضعی را در این خصوص دنبال می‌کند، بر روابط مسکو و آنکارا چاشنی سیاسی بیشتری اضافه کرد. با این حال موضع روسیه نیز به عنوان قدرتی که بازی را به دست گرفته برای ترکیه مهم است.

از این رو اردوغان با درک موضوعات بالا خواستار گسترش روابط دو طرف بیش از میزان عادی سازی شده است. البته مسکو توجه زیادی به این موضوع دارد و روابط با ترکیه را از طریق معادله "رفتار مبهم برای بازدارندگی" دنبال می‌کند. این معادله بیانگر آن است که مسکو ترکیه را از گسترش روابط نا امید نمی‌کند، اما هیچگاه آنها را امیدوار هم نگه نمی‌دارد، این رویکرد سیاسی تصمیمات  قاطعانه را برای کشور مقابل سخت می‌کند.

شاید بتوان برقراری مجدد روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی را در این چارچوب دانست، یک بخش این قضیه به نامطمئن بودن سیاست‌های مسکو برای آنکارا باز می‌گردد.

اردوغان در نشست خبری خود بعد از دیدار با پوتین به حمله شیمیایی خان شیخون و مجازات محکومان اشاره و حملات هوایی آمریکا را در پوشش آن پنهان کرد. این اظهارات نشان می‌دهد که ترکیه درباره ماجرای خان شیخون همچنان با آمریکا هم نظر است، چنانچه واشنگتن اهداف دیگری از این حمله داشت، اما آنکارا نیز از شکسته شدن عدم حضور آمریکا در منطقه خشنود است، چون در این صورت اتخاذ تصمیم و رهایی از رفتار مبهم روسیه امکان‌پذیرتر است.

ایجاد منطقه امن نیز از موضوعات مطرح شده در کنفرانس خبری بود. پوتین در این رابطه گفت: «در خصوص ایجاد منطقه امن در سوریه با جناب اردوغان موافق هستم و در مذاکرات آستانه طرف‌های درگیر باید تصمیمی اتخاذ کنند، چرا که تصمیم نهایی را در خصوص کشورشان آنها باید بگیرند. ما هم برای گسترش این مکانیزم تمام تلاش خود را خواهیم کرد».

اردوغان نیز با بیان اینکه همیشه از اصطلاح منطقه امن در سخنان خود استفاده می‌کند، گفت: «این منطقه نیز شامل الراعی- جرابلس و مساحتی حدود 5 هزار کیلومتر به سمت جنوب است، ولی اکنون یک اصطلاح دیگر به عنوان "منطقه بدون درگیری" مطرح شد که آن نیز منطقه ادلب است. البته در منطقه ادلب اکنون بیشتر آوراگان حلب حضور دارند و در این منطقه که یکی از مراکز اسکان است، گاهی متأسفانه مشکلات جدی رخ می‌دهد. اکنون در آن جا با کشیدن خط سبز یک منطقه بدون درگیری اعلام شد. امیدوارم این منطقه بدون درگیری حفاظت شود».

در مجموع ترکیه در رابطه با تحولات سوریه با مسکو هم نظر نیست، اما وابستگی این کشور به منابع انرژی و بازار مصرف روسیه، به نقطه ضعف سیاست‌های آنکارا تبدیل شده که این عامل چندجانبه‌گرایی در رویکردهای آنها را افزایش می‌دهد. این عامل حتی بر مواضع‌شان نسبت به ایران تاثیر می‌گذارد، بدین صورت که ترکیه هر بار که خیالش از بابت روسیه راحت می‌شود مخالفت خود علیه مسکو را با متهم کردن ایران دنبال می‌کند تا نظراتش را بدین طریق به کشورهای هم نظر ایران اعلام کند.

در مقابل مسکو هم برای کنترل اوضاع سوریه و در راستای رویکرد خاورمیانه‌ای خود به تصمیمات آنکارا توجه زیادی دارد و می‌کوشد حداکثر تاثیر برای تبدیل کردن آن به مورد دلخواه را داشته باشد که از نیازهای ترکیه در این چارچوب بهره برداری می‌شود. دعوت پوتین از اردوغان هم در این راستا قابل تبیین است.

در ادامه باید دید که منافع سیاسی مسکو چگونه در پوشش منافع اقتصادی ترکیه قرار می‌گیرد و رویکرد و اقدامات بعدی دو طرف خلاف این مسیر حرکت نمی‌کند؟

گزارش از میکائیل مدیرروستا

انتهای پیام/