کشنده قرمز سند نابودی خلیج فارس

به گزارش گروه رسانه های خبرگزاری تسنیم، آدمی همیشه در پی کشف دنیاهای ناشناخته به مکان های به خصوصی قدم می گذارد تا حس کنجکاوی خود را ارضا کند؛ دنیای زیر آب یکی از این مکان هاست که بیش از 95درصد انسان ها با آن از نزدیک نا آشنایند و این در حالی است که بیش از 70درصد کره زمین از آب پوشیده شده و به کره آبی معروف است. 

ایران از کشورهایی است که خداوند نعمت دو پهنه وسیع آبی در شمال و جنوب این سرزمین را به آن عطا کرده است.

مرداد 86 بود که  مرگ و میر دلفین‌ها در شرق هرمزگان همه دوستداران محیط زیست را متأثر کرد. اما هنوز یک سالی از این قضیه نگذشته بود که قهر طبیعت این بار به صورت پدیده ای قرمز به سراغ این سواحل آمد و در اواخر سال 87 به حدی گسترش پیدا کرد که تمامی سواحل جنوب حتی سواحل خوزستان را نیز فرا گرفت.

پدیده کشنده قرمز نخستین بار در مرداد ماه 1387 در خلیج فارس و دریای عمان مشاهده شد که عامل آن نوعی جلبک به نام «ککلودینیوم» بود و باعث نابودی بیش از 34 تن آبزی شد.

پدیده کشنده قرمز در سراسر جهان رخ می دهد و بطور موثر منابع شیلات را در کشورهای نظیر اسکاندیناوی، ژاپن، کارائیب، اقیانوس آرام جنوبی و آبهای آمریکای شمالی و این اواخر حتی ایران نابود کرده یا مشکلاتی برای آنها به وجود آورده است.

به گفته محققان برخی از انواع کشنده قرمز به تولید سمهای طبیعی، کاهش اکسیژن محلول یا سایر تأثیرات منفی می انجامد. بیشترین اثرگذاری کشنده قرمز مربوط به مرگ و میر آبزیان وحشی دریایی و ماهیان ساحلی، پرندگان، پستانداران دریایی و سایر موجودات است.

کشنده سرخ که ناشی از شکوفایی جلبک‌هاست خطر آنی برای محیط زیست ندارد، اما به‌عنوان جانوری که تنوع و فراوانی گونه‌های آن افزایش یافته، ممکن است اثراتش را در چند سال آینده به شکل کاهش شدید ذخایر ماهی و آبزیان نشان دهد. 

 به‌طور کلی تغییرات آب و هوایی و فعالیت‌ها و دخالت‌های انسانی در نواحی ساحلی موجب شده که سیکل انرژی که در گذشته به تولید ماهی یا ذخایر با ارزش تبدیل می‌شد به سمت تولید گونه‌های مضر و غیر ضروری تغییر مسیر دهد و ایران تنها کشوری نیست که با این مشکل مواجه شده است.

داود میرشکاری مدیرکل زیست بوم دریایی حفاظت محیط زیست، اظهار داشت: در تمامی آب های کره زمین با گرم شدن هوا و مرگ و میر آبزیان در نوار ساحلی این اتفاق می افتد.

وی در ادامه افزود: کشنده سرخ همزمان با شکوفا شدن جلبک ها رخ می دهد که این جلبک ها سم بسیار مهلکی دارند و بعضی از آن ها در آبزیان تجمع کرده و به انسان منتقل می کنند.

میرشکار با اشاره به گرم شدن هوا و پدید آمدن کشنده سرخ در خلیج فارس و دریای عمان، گفت: از جمله عواملی که باعث شکوفا شدن کشنده سرخ می شود وجود مواد غذایی مناسب مانند فیتوپلانکتون ها یا گیاهان ریز دریایی است. این گیاهان ریز برای رشدشان نیاز به اکسیژن و مواد غذایی فراوان دارند‌.

وی در ادامه افزود: این گیاهان ریز با وجود غذا و اکسیژن می توانند خیلی زود تکثیر و رشد کنند و این نوعی خود پالایی است برای اینکه مواد غذایی را از چرخه اکوسیستم خارج کند.

*پایداری کشنده قرمز خسارت جبران ناپذیری به اکوسیستم آبی میزند

نام این پدیده در دنیا HAB مخفف Harmful Algae Bloom به معنی شکوفایی مضر جلبکی است. در گذشته Red Tide به معنی جزر و مد (کشنده) قرمز نامیده می شد که هنوز هم گاهی مصطلح است. اما این پدیده لزوما در ناحیه جزر و مدی اتفاق نمی افتد و همیشه هم رنگ آن قرمز نیست گاه به رنگ‌های دیگر مثل سیاه، شیری، زرد، نارنجی، قهوه‌ای، سبز و ارغوانی نیز مشاهده شده همچنان‌که پدیده اخیر درآب‌های جنوب کشور قهوه‌ای مایل به زرشکی رنگ است و گاهی بوی بدی از آب به مشام می رسد. این رویداد اگر به‌صورت موقت و ناپایدار و ناشی از گونه‌های غیرسمی باشد چندان نگران‌کننده نیست ولی در صورت پایدار بودن ممکن است خسارات جبران ناپذیری به اکوسیستم آبی و آبزیان وارد کند. 

*آلاینده‌های آلی عامل ماندگاری پدیده کشنده قرمز

 زباله‌ای که کنار دریا ریخته شده با باد و باران به راحتی وارد دریا می شود و بعد از تجزیه، ازت آن آزاد و مورد استفاده جلبک‌ها قرار می گیرد، زلزله هم ممکن است باعث شود، موادی که در کف دریا ته نشین شده از کف به سطح بیاید، مواد مغذی که به دریا وارد می شود 2منبع دارد یکی خشکی و دیگری بستر دریا که با تلاطم این مواد به سطح می آیند. یعنی با جریاناتی که از اعماق به سطح می آیند و اصطلاحا فراجوشی گفته می شود. در دریای عمان یک فراجوشی تابستانه داریم ولی اگر زلزله شود ، مواد مغذی بیشتری به سطح می آید.

*پساب های صنعتی و خانگی علل تشدید پدیده کشنده قرمز

علـل بـروز ایـن پدیده به طورکامل شناخته شده نیست اما به نظر می رسد ورود پساب های صـنعتی و خانگی و حجم مواد مغذی در آب زیـاد شده و کلروفیل جمعیتهای جلبکی و فیتوپلانکتون ها افزایش می یابد و طی این فرایند کـل سطح آب را پوشش می دهد و در نتیجه نور و اکسیژن به زیر آب نمی رسد و در نهایت ماهی ها و جانداران زیر آب از بین می روند و همچنین وقوع زلزله های زیردریایی، حرکت خاص آب دریاها، چسبیدن جلبکها و سایر عوامل ایجـاد ایـن پدیده به کشتی ها و ورود آنها به آب های دیگر، دستکاری های انسان، وقوع طوفان گونو و غیـره از علـل بـروز و تشدید این پدیده باشند.

*روش های مقابله با پدیده کشنده قرمز

 درحال حاضـر متداول ترین روش برای مقابله با این پدیده، استفاده ازخاک رس است. به نظر می رسد، پاشیدن خـاک رس روی جلـبک هـا، مـوجب کـاهش چـشمگیر جمعـیت آنهـا مـی شود. این عمل از دوباره کاری جلوگیری می کند. راه هایی که کشورهای دیگر رفته اند و به بن بست رسیده اند را به ما معرفی می کند. باید این راه ها نیز بررسی شوند، شاید این روشی که در کشوری مردود اعلام شده، تحت شرایط محیطی کشور ما یا با شرایط خاص در کشورمان قابل استفاده باشد.

*اقداماتی که می توان برای مقابله با این پدیده انجام داد

تعریف و تدوین طرح پایش بلوم جلبکی در مناطق ساحلی و دریایی خلیج فارس و دریای عمان؛ بررسی تولـید مـثل و ژنتـیک گـونه پلانکتون شکوفا شده و بررسی عوامل زیستی و غیر زیستی مؤثر در کنترل تولیدمثل و چرخه زیستی آن؛ بررسی اکولوژیکی نقاط کلیدی که تحت تأثیر شکوفایی قرار می گیرند؛ پیش بینی زمان، محل و بزرگی شکوفایی مضر فیتوپلانکتونی که می تواند اثرات مخرب آن را با اقدامات بـه موقـع کـاهش دهد؛ پایش تحقیقاتی خلیج فارس و شناسایی عوامل تأثیرگذار در پیدایش شکوفایی؛ تحقـیق بـه مـنظور شناسایی به موقع شکوفایی مضر از طریق تهیه تصاویر ماهواره ای و تحقیق به منظور پـیش بینـی سـرعت حرکت وجهت شکوفایی مضر؛ بررسی مواد آزاد شده توسط جلبک و تأثیر آنها در اکوسیـستم؛ بررسـی راه هـای کاربـردی برای جلوگیری و محدود کردن شکوفایی؛ تحقیق در زمینه راه های کنترل تراکم شکوفایی؛ اطلاع رسانی و افزایش مشارکت جامعه در مبارزه با ورود مواد مغذی به آب است.

*افزایش روز به روز کشنده سرخ در جهان

در سالهای اخیر رشد زیادی در آگاهی های جهانی در رابطه با کشنده سرخ صورت گرفته است و هزینه و بودجه زیادی برای گسترش صنعت پرورش صدفداران و افزایش سلامتی انسان ها در نظر گرفته شده است.

به علاوه دانشمندان به این نتیجه رسیده اند که کشنده سرخ در سراسر کره زمین مرتباً در حال افزایش است که این افزایش می تواند در نتیجه فعالیت های انسان باشد. مواد غذایی غنی به واسطه شکلهای مختلف آلودگی و تغییرات مشخص که به فضای سبز وارد شده، دلیل و نظریه ای به شدت افزایش طول دوره کشنده سرخ است. 

همچنین انتقال تخم های در حالت کمون به مخازن توازن کشتی ها به پخش شدن و ظهور آنها کمک کرده است. بنابراین در این مورد تحقیقات بین المللی زیادی برای ارزیابی و سنجیدن گسترش شکوفایی جلبکی و مشکلات و درگیری های انسان در این رابطه انجام شده است. 

هدف این تحقیقات یافتن راهی است که بتوان قبل از ظهور کشنده سرخ آن را پیش بینی کرد. پژوهشگران هیئت تحقیقات دریایی شیلات ( SFRI ) به طور منظم ظهور کشنده سرخ مضر و قوی را در آبهای اطراف سواحل به اعضای جامعه اطلاع می دهند. دانشمندان سخت در حال کارند تا فاکتورهایی که شکوفایی کشنده سرخ نتیجه آنهاست را شناسایی کنند.

 پس در نتیجه این فعالیت ها می توانیم شکل گیری شکوفایی و راه های ممکن نابود کردن و کم کردن صدمات نامطلوب بر روی زندگی دریایی و سلامتی جامعه را پیش بینی و محقق کنیم.

*نسل های آینده هم سهمی از زمین دارند

جلوگیـری از تخلـیه پـساب هـای صـنعتی و خانگـی درسال های اخیر نباید کارمشکلی باشد. تنها باید وجدان انسان ها را بیدار کرد و به آنها قبولاند که آنچه امروز در دست ماست فقط متعلق به ما و نسل ما نیـست و نـسل آیـنده نیـز سـهمی از ایـن مـواهب دارد. ساختن تصفیه خانه های مجهز و تصفیه کامل فاضـلاب هـا تـا مرحله پیشرفته به منظور حذف فسفر و ازت از جمله اقدامات اساسی در کاهش بروز این پدیده است.

منبع:باشگاه خبرنگاران

انتهای پیام/

بازگشت به صفحه سایر رسانه‌ها