روایت‌های متفاوت از سرانجام پروژه "مقبرةالشعرای تبریز"/ شهردار منطقه ۱۰: پول باشد، حاضریم ۳ شیفته کار کنیم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از تبریز، پس از آنکه در دهه 30 هجری شمسی احیا و ساخت بناهای یادبود برای چهره‌های علمی و ادبی گذشته ایران مورد توجه قرار گرفت و در همین سال‌ها چند بنای یادبود برای شعرا و دانشمندان نامی کشور ساخته شد، در سال 1346 نیز مدیر وقت اداره فرهنگ آذربایجان شرقی در نامه‌ای به انجمن آثار ملی خواستار توجه به گورستان سرخاب و ایجاد یادبودی برای مقبرة‌الشعرای تبریز شد. در خاک این گورستان که مدفن بیش از 400 شاعر کشورمان است، چهره‌های نامداری همچون خاقانی، اسدی طوسی، ظهیر فاریابی و قطران تبریزی آرمیده‌اند و همین سبب شده اهمیت این گورستان از دید اهل فرهنگ و ادب کم از سعدیه و حافظیه نباشد.

با پیگیری‌هایی که در آن سال‌ها انجام شد، نهایتاً از سال 1349 رسیدگی به این گورستان در دستور کار قرار گرفت و غلامرضا فرزانمهر از معماران معاصر، طراحی بنا را برعهده گرفت. آنطور که وی نقل می‌کند ساخت این بنای یادبود در سال 51 آغاز شد و تا سال 61 به طول انجامیده است. بعد از درگذشت محمدحسین شهریار شاعر بزرگ آذربایجان در سال 67، پیکر او نیز در همین مجموعه به خاک سپرده شد.

از تبدیل به پروژه‌ای ملی تا واگذاری به شهرداری

پروژه توسعه مقبرةالشعرای تبریز از سال 83 به‌عنوان طرح ملی تصویب و قرار بر این شد چندین مجموعه فرهنگی در کنار این بنا ایجاد شود. با این حال به دلیل تخصیص اعتبارات ناکافی، این طرح با روندی بسیار کند پیش رفت و چند سال بعد، پروژه از ردیف اعتبارات ملی خارج شد؛ با این حال چند سالی است شهرداری تبریز – به ویژه با توجه به رویداد گردشگری تبریز 2018- خود مستقیماً تکمیل این پروژه را برعهده گرفته است.

عشرت شایق نماینده مردم تبریز در دوره هفتم مجلس درباره خروج این پروژه از ردیف اعتبارات ملی به خبرنگار تسنیم می‌گوید: تا زمانی که ما در مجلس هفتم بودیم، این طرح در ردیف اعتبارات ملی تعریف شده بود اما در مجلس هشتم حذف شد. درحالی که مقبرةالشعرا مجموعه‌ای ملی و بلکه فراملی است و جایگاه فرهنگی، شعری و حتی با توجه به قرار گرفتن در جوار امامزاده سید حمزه (ع)، جایگاه مذهبی بالایی دارد، اما همراه چند پروژه دیگر از ردیف اعتبارات ملی حذف شده است.

بازگرداندن مقبرةالشعرا به ردیف اعتبارات ملی بسیار سخت است

او این اتفاق را نتیجه عملکرد نمایندگان دوره‌های بعد مجلس می‌داند و تاکید می‌کند: نمایندگانی که وارد مجلس می‌شوند وامدار گروه‌ها و اشخاص دیگری هستند و همین سبب می‌شود فرصت نکنند در این موارد قانونمند عمل کنند و نگذارند این اتفاق بیفتد. این مسئله متوجه نمایندگان ادوار بعد است. چند پروژه دیگر هم از ردیف اعتبارات ملی حذف شدند که فقط مختص استان ما نبود اما نمایندگان دیگر مناطق مقابل آن ایستادند.

شایق درباره اختصاص بودجه ناکافی به این پروژه حتی در دوره‌ای که طرحی ملی محسوب می‌شد، می‌گوید: اولاً باید توجه داشت این بودجه صرفاً از یک قسمت اختصاص داده نمی‌شد بلکه از چند جهت بود. مثلاً هم در ردیف بودجه‌های فرهنگی، هم بودجه‌های مربوط به شعر و ادبیات و شاید در قسمت‌های دیگر هم بودجه جداگانه‌ای برای این طرح در نظر گرفته می‌شد. از طرفی هم هرچند بودجه کمی داده می‌شد، اما باقی ماندن آن در اعتبارات ملی خیلی خوب بود و شاید یک سال فقط 500 میلیون و سال دیگر یک میلیارد داده می‌شد، ولی به هرحال حضور آن در جمع اعتبارات ملی جایگاه خاصی داشت و همین موضوع راه را برای توجیه مسئولان برای اختصاص بودجه در سال‌های بعدی باز می‌گذاشت اما وقتی طرحی از ردیف‌های ملی حذف می‌شود، بازگرداندن آن بسیار سخت است.

روایت متفاوت مدیرکل ارشاد استان از خروج پروژه از اعتبارات ملی

محمد محمدپور مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی اما با رد حذف کامل این پروژه از ردیف اعتبارات ملی، به تسنیم می‌گوید: برای مقبرةالشعرا سه طرح شامل ساخت کتابخانه، نگارخانه و آمفی‌تئاتر در بخش جنوبی بنای یادمان در نظرگرفته شده بود که جزء طرح‌های ملی بودند و بعداً تبدیل به ملی-استانی شدند. یعنی اول طرح ملی بودند اما بعداً ردیف اعتباری‌شان به منابع و اعتبارات استانی منتقل شد.

وی ادامه می‌دهد: هرساله در برنامه بودجه کشوری ردیف برای آن لحاظ می‌شد اما تخصیصش با سازمان مدیریت و برنامه استان بود. در سال 91 صورت جلسه‌ای بین شهرداری تبریز، استانداری و اداره‌کل فرهنگ و ارشاد استان امضا شد که تداوم کل پروژه به شهرداری واگذار شود و علت آن هم منابع محدود دولتی بود.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد آذربایجان‌شرقی تاکید می‌کند: شهرداری طرح‌ها را بازنگری کرد و ساخت چند ساختمان دیگر در بخش شمالی بنا را به‌عنوان نگارخانه و سالن جلسات و غیره به طرح اضافه کرد.

وی با بیان اینکه بر اینکه ردیف اعتباری این طرح همچنان پابرجاست، می‌گوید: ما اجازه نداده‌ایم ردیف اعتباری طرح حذف شود و هرساله مثل گذشته که ردیف آن ملی است اما تخصیصش به صورت استانی عمل می‌شود، بودجه‌ای با رقم کمتر به این طرح اختصاص می‌یابد.

بزرگ‌ترین مقبرةالشعرای جهان

محمدپور تاکید می‌کند: در دنیا فقط 2 مقبرةالشعرا وجود دارد که یکی در تبریز و دیگری در پاریس است. در پاریس تعداد شعرایی که در آن ناحیه دفن شده‌اند به اندازه تعداد انگشتان دست هم نیست اما در تبریز 410 شاعر در هزار سال گذشته دفن شده‌اند. حتی تنها برای یکی از شعرا مثل خاقانی، مجموعه‌ای در این وسعت ساخته می‌شد بازهم ارزش داشت.

شهرداری تبریز و 10 پروژه برای توسعه مقبرةالشعرا با پیشرفت 50 درصدی

باقر خوشنواز شهردار منطقه 10 تبریز که هم‌اکنون اجرای طرح توسعه این مجموعه را برعهده دارد، در این باره به خبرنگار تسنیم می‌گوید: توسعه مقبرةالشعرا با 10 پروژه آغاز شده است. احداث سالن‌های آمفی‌تئاتر، نگارخانه، بیتوته، تالارهای شعر و موسیقی، قدمگاه، گذرگاه، کافی شاپ و نصب مجسمه‌ها کتیبه‌های مربوط به مشاهیر همگی یکی از این پروژه‌ها هستند که با پیشرفت 50 درصدی درحال تکمیل است.

وی با اشاره به ساخت و سازهای انجام گرفته توسط اداره ارشاد پیش از ورود شهرداری به پروژه تاکید می‌کند: در قسمت جنوبی آن‌ها در حال ساخت یک ساختمان 4 طبقه بودند که جلوی المان مقبرةالشعرا را می‌گرفت و برای همین ما مجدداً بازبینی کردیم و بر اساس استانداردهای روز نقشه را تغییر دادیم. البته فقط یک ستون ساخته شده بود و اقدام چندان زیادی در آنجا شکل نگرفته بود که ما آن را هم تغییر دادیم تا فقط یک زیرزمین باقی بماند. برنامه ما این است که از نقطه صفر بلندتر نرویم و حتی یک بنای یک متری هم جلوی المان را نگیرد.

آماده‌ایم 3 شیفته کار کنیم

شهردار منطقه 10 تبریز در پاسخ به این سؤال که پروژه اول این نهاد در اطراف بنای یادبود، چه زمانی به اتمام می‌رسد تاکید می‌کند: هیچ مسئولی نیست که شب و روز در فکر آنجا نباشد ولی عظمت پروژه به حدی است که کمبود منابع مالی گریبان گیر ما شده و حتی برای جمع آوری زباله‌ها، پرداخت حقوق کارکنان و رسیدگی به فضای سبز منطقه 10 شهرداری تبریز با مشکل مواجهیم.

خوشنواز می‌افزاید: البته خیلی از کارهای آنجا تمام شده و فقط نازک کاری و دکراتیوهای داخلی باقی مانده است. اگر پول تزریق شود، بیش‌تر از یک سال از تکمیل پروژه باقی نمانده است. اگر پول باشد ما حاضریم 3 شیفته کار کنیم و حالا 4 سال است با تمام وجود روی آن وقت گذاشته‌ایم تا تبریز 2018 آماده کنیم.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا اداره کل فرهنگ و ارشاد کمکی به پیشبرد پروژه می‌کند یا خیر، می‌گوید: اداره ارشاد خودش هم پول ندارد که کمک کند. ما انتظار داریم دولت حداقل به خاطر تبریز 2018 کمک کند و مثلاً 50 میلیارد در اختیارمان بگذارد و ما کار را تمام کنیم.

مسئولانی در ردای منتقد

در چنین شرایطی که طرح به‌گونه‌ای از ردیف اعتبارات ملی خارج شده و دولت نیز با واگذاری کار به شهرداری تبریز، از تزریق بودجه امتناع می‌ورزد و نهایتاً شهرداری هم اذعان می‌کند که به دلیل کمبود مالی قادر نیست طرح را در آینده نزدیک تکمیل کند، سعید شبستری خیابانی معاون استاندار آذربایجان‌شرقی در مقام یک منتقد ظاهر شده و مرداد امسال در بازدید از مقبره ثقةالاسلام تبریزی – از واضعان نخستین قانون اساسی ایران- که در این گورستان قرار دارد، گفته است: متأسفانه وضعیت مقبره ثقةالاسلام شایسته مفاخر استان نیست و انتظار می‌رفت مسئولان میراث فرهنگی و شهرداری همت می‌گماشتند تا در وهله اول این مفاخر را که گنجینه ارزشمند آذربایجان هستند، در اولویت کارهای خود قرار می‌دادند.

معاون استاندار اما تنها مسئولی نیست که در قامت منتقد ظاهر شده است؛ بلکه حتی برخی نمایندگان مجلس به انتقاد از وضعیت نا به سامان این گورستان، به انتقاد در رسانه‌ها بسنده کرده‌اند و کم‌تر سخنی از پیگیری پروژه در سطح کشوری و بازگرداندن آن به ردیف مستقیم اعتبارات ملی به میان آمده است.

زهرا ساعی نماینده مردم تبریز در مجلس و عضو کمیسیون اجتماعی نیز اخیراً با بیان اینکه وضعیت مقبرةالشعرا و به‌ویژه آرامگاه مفاخر آذربایجان مطلوب نیست، اظهار کرده است: در آستانه سال 2018 و انتخاب کلان‌شهر تبریز به‌عنوان پایتخت گردشگری کشورهای اسلامی باید در راستای مرمت آثار تاریخی و ساماندهی سایر اماکن و ابنیه‌های تاریخی دستگاه‌هایی همچون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به همراه شهرداری تبریز بیش‌ازپیش پایه کار باشند.

گزارش از سینا سلمان‌زاده ممقانی

انتهای پیام/