اراک| سفر به زادگاه امام روح‌الله(ره)؛ خمین سرزمینی به بلندای قامت تاریخ+فیلم

به گزارش خبرگزاری تسنیم از اراک، استان مرکزی استانی در مرکز ایران بوده که بزرگترین شهر و ‏‏مرکز آن کلانشهر اراک است و به‌عنوان پایتخت صنعتی ایران شناخته می‌شود و از شمال به استان‌های ‏‏البرز و قزوین، از غرب به استان همدان، از شمال شرقی به استان تهران از جنوب به استان‌های ‏‏لرستان و اصفهان و از شرق به استان‌های قم و اصفهان محدود می‌شود.‏

این استان دارای مساحتی معادل 29٬530 کیلومتر مربع است که 1.82 درصد از مساحت ایران را به ‏‏خود اختصاص داده ‌است و براساس آخرین تقسیمات کشوری، دارای 12 شهرستان، 23 بخش، 32 ‏‏شهر، 66 دهستان، هزار و 394 آبادی دارای سکنه و 46 آبادی خالی از سکنه‌ است.‏

استان مرکزی به سبب وجود کوه‌های مرتفع، مجاورت با حاشیه مرکزی ایران، همجواری با بخشی از ‏‏منطقه حوض سلطان، کویر میقان و حوزه آبریز دریاچه نمک و همچنین قرار گرفتن در محل تلاقی دو ‏‏رشته کوه البرز و زاگرس، دارای آب و هوایی متنوع است.‏

استان مرکزی به‌سبب قرارگیری در مرکز کشور و مجاورت با حکومت‌های بزرگ قبل از اسلام از ‏‏اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده است و به‌همین سبب شهرهای این منطقه از لحاظ تاریخی اهمیت پیدا ‏‏کرده‌اند که از جمله این شهرها می‌توان به اراک، کمیجان، نراق، آوه، آستانه، نیم‌ور، ساروق، وفس، ‏‏چهرقان و کرهرود اشاره کرد.‏

استان مرکزی از جمله استان‌های نخبه‌پرور است که تعداد مفاخر کشور در آن بیش از 4500 نفر است ‏‏و یک چهارم یعنی معادل 1100 نفر مربوط به استان مرکزی بوده و این امر نشانگر اهمیت خطه این ‏‏استان در فرهیخته‌پروری است از این رو به این استان لقب بهشت مفاخر، سرزمین آفتاب و پایتخت ‏‏مفاخر و مشاهیر را داده‌اند.‏

موقعیت تاریخی، جغرافیایی و اقتصادی خمین

شهرستان خمین در جنوبی‌ترین نقطه استان مرکزی قرار گرفته، این شهرستان از شمال به اراک، از شرق به محلات، از جنوب به ‏گلپایگان(استان اصفهان) و از غرب به ازنا و الیگودرز(استان لرستان) محدود می‌شود و دارای وسعت 2394 کیلومتر مربع است.‏

محدوده شهرستان خمین امروزی در گذشته جزیی از ناحیه پهناور ولایت جبال(عراق عجم) بوده که در طول تاریخ نام‌های گوناگونی به ‏خود گرفته است، یونانیان به آن مدیا می‌گفتند، منطقه جبال در متون اسلامی به نام‌های کوهستان، جبال، جبل، قهستان، قوهستان و ‏بلاخره عراق عجم نامیده شده است، بعدها قسمت وسیعی از عراق عجم را تیمره نام نهادند.

سپس تیمره به تیمره علیا و تیمره سفلی تقسیم ‏شد که تیمره علیا محدوده کنونی شهرستان خمین است، از منابع چنین برمی‌آید که شهرت تیمره و خمین پیش از اسلام و قرون اولیه ‏اسلامی از دوره‌های بعد بیشتر بوده است، آخرین منابعی که در آن از تیمره نام برده شده مربوط به قرن پنجم و هفتم هجری است، پس از ‏آن تا چهارصد سال منابعی که روشنگر وضعیت ناحیه باشد در دست نیست.

ناهمواری‌های شمال غربی خمین ادامه رشته کوه‌های زاگرس است، مهم‌ترین کوه‌های آن بوجه و هفت سواران هستند، شهرستان خمین ‏از خصوصیات اقلیمی مختلف تأثیر پذیرفته و دارای آب و هوای متغیری بوده به طوری که آب و هوای معتدل کوهستانی در شمال غربی و آب ‏و هوای نیمه بیابانی در مرکز و جنوب بر آن حاکم است، به همین سبب خمین دارای زمستان سرد و تابستان‌های معتدل تا گرم در نقاط ‏مختلف است. ‏

شهرستان خمین دارای دو شهر به نام‌های خمین و قورچی‌باشی، دو بخش و هفت دهستان بوده که شامل جمعیتی معادل 107368 نفر است، زبان و ‏لهجه رایج در منطقه فارسی و در قسمت‌های جنوبی لری و در تعدادی از روستاها به زبان ترکی تکلم می‌کنند.

یکی از سوغات مشهور ‏خمین عسل است، از دیگر سوغات‌های این شهرستان می‌توان به زعفران، گردو، بادام، انگور و کشمش، شیره انگور، لوبیا و دیگر محصولات کشاورزی و دامی اشاره کرد.

جاذبه‌های گردشگری شهرستان خمین

رودخانه خمین: رودخانه خمین از کوه‌های آشناخور سرچشمه گرفته است و شاخه اصلی و پر آّب رودخانه را رودخانه خرقاب ‏تشکیل می‌دهد، این رودخانه پس از عبور از تنگه باریکی در نزدیکی جلماجرد با رودخانه خمین تلاقی می‌شود، پس از اتصال رودخانه‌های ‏خرقاب و خمین این رودخانه با نام لعل بار مسیر را پیموده و به رودخانه قمرود می‌ریزد.

کوه بوجه: این کوه در جنوب شهر خمین به شکل مخروطی خودنمایی می‌کند، کوه بوجه برای مردم خمین تنها یک کوه ‏نیست بلکه مکانی است برای نمایش فرهنگ و آداب و رسوم فرهنگی با ریشه در تاریخ و فرهنگ این سرزمین، بوجه به معنای(برنده سیاهی‌ها)یعنی تیغ آفتاب معنا شده، در واقع کوه بوجه محل بر آمدن و پایین رفتن آفتاب در هنگام صبح وغروب است، داستان‌های بسیاری ‏پیرامون بوجه در بین مردم رایج است و تعدادی از مراسم بومی و آیینی در دامنه آن اجرا می‌شود.

این منطقه به‌عنوان منطقه نمونه گردشگری به ‏تصویب رسیده و شهرداری خمین هم بخشی از آن را به صورت پارک و پارک بانوان درآورده که در پرکردن اوقات فراغت شهروندان و ‏گردشگران موثر است.

روستای شهابیه(روستای هدف گردشگری): این روستا در10 کیلومتری خمین و در کنار محور ارتباطی خمین به اراک و تهران قرار ‏دارد، آب و هوای آن در پاییز و بهار ملایم و در زمستان سرد است، پیشینه این روستا به دوره پیش از صفویه برمی گردد، نام آن ابتدا "اره" بعد "امیریه" سپس "شهابیه" و امروزه به نام "گلدشت شهابیه" معروف است، از محصولات کشاورزی شهابیه می‌توان به پیاز، گردو، بادام و انواع ‏گونه‌های دیگر اشاره کرد.

روستای شهابیه در فصول بهار و تابستان مناظر و چشم‌اندازهای بدیع و کم نظیری دارد، زبان روستا فارسی با لهجه محلی ‏است، مردم شهابیه مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند.

روستای ورچه(روستای هدف گردشگری):این روستا در 30 کیلومتری شمال غربی خمین و در دامنه کوه‌های شیرخانی و اوغلان پیر ‏قرارگرفته، آب و هوای ورچه در بهار و تابستان معتدل و در زمستان سرد و خشک است، این روستا به‌سبب برخورداری از آب و هوای ‏معتدل دارای مناظر و جلوه‌های طبیعی زیبا، مزارع حاصلخیز و مراتع سرسبز است.

دامنه‌های کوهستانی روستا در زمستان با پوشش برف، ‏زیبا و بسیار جذاب است، مناظر زمستانی و پر برف کوه شیرخانی در جنوب غربی و جلوه‌های بهاری آن که با گیاهان و گل‌های خودرو پوشیده می‌شود بسیار جالب توجه است. ‏

منطقه حفاظت ‏شده الوند:منطقه حفاظت شده الوند در 20 کیلومتری خمین و30 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان شازند قرار گرفته، الوند منطقه‌ای کاملاً کوهستانی با کمربندهای ارتفاعی متفاوت بوده که دارای کوه‌ها و تپه ماهورهای بلند و دره‌های متعددی است، این منطقه ‏درهیچ نقطه دیگری از محدوده‌های جنوبی تکرار نشده و از نظر آب وهوایی از اقلیم نیمه خشک سرد برخوردار است، بیش از 60 گونه ‏پرنده و11 گونه پستاندار در این منطقه وجود دارد.‏

سراب رضاآباد:در دامنه ارتفاعات ویل آب و در منطقه ییلاقی رضاآباد شهرستان خمین چشمه و سراب رضاآباد قرار دارد، این چشمه ‏از بریدگی وشکاف صخره به بیرون جاری است، آب آن مورد استفاده مزارع کشاورزی پایین دست قلعه آشناخور بوده و سراسر صخره ‏و ارتفاعات بالای چشمه پوشیده از بوته‌های گون و گل‌های وحشی است، شقایق وحشی، گل‌های لاله واژگون و بوته‌های سوسن و سنبل در ‏فصل بهار چشم‌انداز بسیار زیبایی به ارتفاعات اطراف چشمه می‌دهد.‏

جاذبه‌های تاریخی، مذهبی و فرهنگی شهرستان خمین

بیت تاریخی حضرت امام خمینی(ره):امام خمینی(ره) رهبر کبیر و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران در سال 1320 در شهر ‏خمین به دنیا آمد،منزل پدری امام(ره) در خمین است، این بنا در محله سه پل شهر خمین و در شمال رودخانه در حدود 70سال پیش ‏ساخته شده که مساحت آن  حدود4300 مترمربع است و قدمت آن به دوران قاجار تعلق دارد، این خانه شامل جلوخان، فضای ورودی ‏اصلی و پیش‌تاق، هشتی، دالان، حیاط، اتاق‌ها، شبستان و برج می‌شود.

تیمچه بازار: این تیمچه مربوط به زمان قاجار است که با سقف گنبدی در مکانی گود و به صورت هشت ضلعی قرار ‏دارد و گنبد سقف از خارج به وسیله کاهگل پوشیده شده و داخل آن فضاهایی به‌عنوان نورگیر تعبیه شده است.‏

مسجد جامع خمین: مسجد جامع خمین در همسایگی بازار خمین قرار دارد و شبستان آن قدیمی‌ترین بخش این مسجد محسوب شده ‏و با عنایت به طرح کلی شبستان و ساختار سازه‌ای و ستون‌های آن به نظر می‌رسد که این شبستان در دوره قاجار ساخته شده باشد، بنای آن ‏به شکل مستطیل است که ساختاری شرقی–غربی دارد.

خانه باغ امیر مفخم بختیاری: امیر مفخم بختیاری از سران ایل بختیاری بوده که به سبب گستره جغرافیایی ثروت ‏ومایملکش، در روستای شهابیه خمین علاوه برمالکیت برروستاهای متعدد و زمین‌های وسیع کشاورزی، دارای خانه‌ای ‏باشکوه بوده است، این بنا در روستای شهابیه قرار دارد و متعلق به دوره‌ی قاجار است.

خانه باغ حاج جلال لشکر:غلام حسین خان محتشم(حاج جلال لشکر) برادر سالار محتشم از فرمانده‌های سواره نظام فوج کمره بودند که ‏موفق شدند نیروهای اشغالگر روسی را تا مرز بروجرد وملایرعقب برانند، این خانه در دوره‌ی قاجارساخته شده و جنب قلعه سالار محتشم قرار دارد.

پل قدیمی جلماجرد: پل جلماجرد یا پل حاجی خان در دوره ی قاجار روی رودخانه خمین احداث شده است، این پل توسط حاج ‏قربانعلی خان در 23 کیلومتری جنوب شرقی خمین در روستای جلماجرد ساخته شد.

گورستان ارامنه قورچی باشی:گورستان تاریخی ارامنه قورچی باشی با محوریت شمال شرقی–جنوب غربی در حاشیه غربی شهر ‏کوچک قورچی باشی در کنار محورآسفالته خمین به شازند در بالای تپه‌ای خاکی قرار گرفته که قدمت آن به دوره‌ی قاجار و پهلوی اول ‏می‌رسد.

سنگ نگاره‌های روستای آشناخور:سنگ نگاره‌های دره کنده در داخل دره‌ای به نام دره کنده، در فاصله 2کیلومتری شرق روستای آشناخورقرار گرفته، این نقوش بر روی صخره‌های سیاه رنگی که بخش شرقی دره را پوشانده کنده شده است.‏

سنگ نگاره‌های جوباده: سنگ نگاره‌های جوباده در فاصله 3.5 کیلومتری شمال شرقی روستای جوباده واقع شده و دارای دو نقوش ‏انسانی و حیوانی هستند که آنها را متعلق به دوران تاریخی تادوران اسلامی می‌توان دانست.‏

قلعه قنات: قلعه قنات در1 کیلومتری شمال شرقی روستای جلماجرد و در فاصله 300 متری شرق جاده آسفالته خمین قرار دارد، این بنا که ‏به قلعه مهستان هم معروف است به صورت بنایی منفرد در دشتی بدون مزرعه قرار دارد که از دامنه کوه غلاغه شروع و تا کنار رودخانه قمرود ادامه ‏می یابد و متعلق به دوره‌ی قاجار است.‏

کبوترخانه رازان: این کبوترخانه بنایی منفرد در دشت خمین و حاشیه شمالی روستای رازان واقع شده که با پلان مستطیل ‏شکل و مصالح خشت و گل ساخته شده است و از(زغلگیر، لومبندیها(لانه کبوتر) و پلکان) تشکیل شده و متعلق به ‏دوره‌ی پهلوی اول است.‏

کلیسا و درمانگاه تاریخی لیلیان:  مجموعه تاریخی لیلیان در داخل روستای لیلیان واقع شده و یادمان باستانی به جامانده از دوران ‏زندگی ارامنه در شهرستان خمین است و شامل کلیسا، درمانگاه و فضاهای مسکونی می‌شود که در مجاورت دیگر منازل ‏روستایی ساخته شده است، کلیسا فضایی مستطیل شکل دارد که با سقف تیرپوش مسقف گردیده و درمانگاه در کنار کلیسا رو به ‏حیاط قسمتی دیگر از مجموعه مشتمل بر یک ایوان تیرپوش و یک فضای پنج دری در پشت ایوان بوده که این مجموعه مربوط به دوره‌ی قاجار است.‏

دستکن‌های زیرزمینی روستای تهیق: در بررسی‌های اولیه دستکن‌های زیرزمینی روستای تهیق خمین با کاربری مسکونی در دوره ‏سلجوقی و ایلخانی با معماری ماهرانه‌ای بنا شده و شامل فضای عمومی سالن، راهروها و 20 اتاق برای زیست انسانی است‎ ‎این میراث ‏کهن در روستای تهیق در محوطه‌ای با ساختار و بافت خاک بسیار محکم تعبیه شده و از اصول معماری و ظرافت‌های خاصی در ایجاد فضاهای دسترسی و سکونتی آن استفاده شده است‎.‎

امامزاده بی بی زینب خاتون(س): امامزاده بی بی زینب خاتون(س) در فاصله 5 کیلومتری شمال غرب شهر خمین در روستای تهیق قرار ‏دارد، ایشان دخترامام موسی کاظم(ع) است، دستکن‌های زیرزمینی روستای تهیق در جوار این امامزاده قرار دارد.‏

امامزاده اسماعیل(ع): این بقعه در فاصله 19کیلومتری جاده خمین به محلات در روستای یوجان قرار گرفته که ایشان از نوادگان امام ‏موسی کاظم(ع) است، بر روی درب ورودی اصلی تاریخ 1022 ه.ق حک شده که دارای تزئینات گل و بوته اسلیمی است و قدمت آن ‏متعلق به دوره ی صفوی است.

امامزاده سلیمان و ابوالفتح(ع): امامزاده سلیمان و ابوالفتح در فاصله30 کیلومتری خمین در روستای دهنو با گنبد زنگوله‌‏ای بزرگ جلوه‌گر است، این دو بزرگوار از نوادگان امام سجاد(ع) هستند، در زیر گنبد 2 قبر با یک سنگ نوشته قدیمی وجود دارد که ‏در ضریح مشبک چوبین محافظت می گردد سنگ قبر به لحاظ قدمت و سبک ویژه خط از بار فرهنگی و ارزش تاریخی برخوردار است.

امامزاده محمد مالک(ع): امامزاده محمد مالک(ع) در روستای گوشه و در فاصله 6 کیلومتری جنوب غربی خمین قرار دارد، مقبره محمد ‏بن مالک اشتر با گنبدی جدید و ضریحی چوبی به چشم می‌خورد که در زیر بنا، چشمه پر آبی وجود داشته که هم‌اکنون در حال ‏خشکیدن است، در فصولی که چشمه دارای آب است ماهی‌های سیاه و بزرگی در داخل جوی آب در حال رفت و آمد هستند.‏‎‎

امامزاده ابوطالب(ع): این امامزاده که نزد مردم به شاهزاده ابوطالب معروف است، در مساحتی حدود 6000 مربع در مرکز خمین واقع ‏شده و قسمت داخلی گنبد به شکل زیبایی آینه کاری شده است، بنای اولیه امامزاده مربوط به دوره‌ی صفوی است.‏

امامزاده حسن(ع):امامزاده حسن(ع) از نوادگان امام موسی بن‌جعفر(ع) است که در 26 کیلومتری جنوب خمین و در روستای طیب ‏آباد قرار دارد، قدمت این بنابه قرن 8 و9ه.ق می‌رسد، فضای اصلی امامزاده دارای پلان هشت ضلعی بوده و دارای گنبدرک ترک چین است.

سنگ نگاره‌های تیمره:باستان شناسان قدمت این سنگ نگاره‌ها را بین 10 تا 15 هزار سال و قدمت سنگ نوشته‌ها و کتیبه‌ها را بین 700 تا 3000 سال تخمین زده‌اند، در این کتیبه‌ها از حروف پهلوی، عربی و فارسی استفاده شده است، این سنگ نگاره‌ها در دره غرقاب40 ‏کیلومتری جنوب شرق شهر خمین، حد فاصل روستاهای غرقاب و گلپایگان قرار دارند.

مشاهیر و مفاخر شهرستان خمین

امام خمینی(ره):خمین زادگاه رهبر و معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی(ره) است، ایشان در سال ‏‏1279 هجری شمسی در خمین متولد شد، پدرشان سید مصطفی و مادرشان هاجر خانم بوده‌اند، تحصیلات مقدماتی را تا سن 19 سالگی در ‏خمین سپری کرده سپس برای ادامه تحصیلات به اراک رفتند، پس از اراک به قم مهاجرت کردند که منشأ تحولات عمیق و چشم گیر ‏درتاریخ ایران و جهان شدند.‏

از دیگر مشاهیر خمین می‌توان به حضرت آیت‌الله پسندیده(برادر حضرت امام خمینی) حاج آقا مصطفی، حاج احمد آقا خمینی(فرزندان ‏امام خمینی)، سید خلیل کمره‌ای (روحانی مبارز) و محمدعلی مردانی (شاعر) اشاره کرد.

صنایع دستی شهرستان خمین

صنایع دستی خمین دست بافت‌های سنتی‌(قالی بافی و گلیم گل برجسته)، منبت، قلم زنی روی مس، طراحی، تذهیب، سفالگری، میناکاری ‏تراش سنگ‌های قیمتی و نیمه قیمتی، جاجیم، چلنگری، پیکره تراشی، معرق چوب است

موزه شهرستان خمین

قلعه سالار محتشم(موزه مردم شناسی): تاریخ ساخت قلعه سالار محتشم به اواخر دوره‌ی قاجاری می رسد، تلفیقی از معماری کلاسیک اروپا و معماری ‏سنتی و ایران است، از دو طبقه ساخته شده و از ساختمان‌های ایوان دار است، این بنای تاریخی داخل شهر خمین قراردارد، درحال حاضر به‌عنوان موزه‌ی شهر خمین در برگیرنده‌ی آثار فرهنگی در زمینه‌ی باستان شناسی ومردم شناسی است، لوازم و ابزار معیشتی مردم خمین ‏عمده آثار این موزه را تشکیل می‌دهد، همچنین پیکره‌هایی که نماینگر آیین‌های محلی است.

آیین نخل‌گردانی در خمین

نخل‌گردانی خمین: یکی از مراسم‌هایی که در این شهرستان هر ساله و در روز عاشورا با همان شیوه‌ها و کیفیت سابق برگزار می‌شود "مراسم نخل گردانی " است، این مراسم در ارتباط با سال قمری و شهادت سرور شهیدان حضرت امام حسین(ع) ‏بوده و با نام نخلی که نمادی از تابوت امام حسین(ع) است نام‌گذاری می‌شود.

هتل اقامتی شهرستان خمین ‏

هتل 3 ستاره امام رضا(ع) به نشانی   خمین–میدان مدرس با شماره تماس ‏42333333-086‏ در این ایام میزبان مسافران نوروزی است.

انتهای پیام/ش