به گزارش خبرگزاری تسنیم از شهرکرد، پدیده کاهش بارندگی و تغییر نوع بارش که منتج به خشکسالی است از یک دهه گذشته در استان چهارمحال و بختیاری آغاز شده است. اوایل امر تصور همه بر این بود که طی 2 تا 3 سال آینده ترسالی است و کاهش بارش‌ها جبران می‌شود اما با گذشت 10 سال از این وضعیت هر ساله شاهد کاهش بارش‌ها نسبت به سال گذشته هستیم.

برخی از کارشناسان معتقد هستند کشور ایران در مرحله گذار و تغییر اقلیم است و در آینده‌ای نزدیک سطح بیابان‌های کشور به شدت افزایش می‌یابد. برخی سدسازی و مصرف بی‌رویه آب‌های زیرزمینی را علت این پدیده می‌دانند. در هر صورت خشکسالی پدیده‌ای است که اکنون نه تنها استان چهارمحال و بختیاری بلکه کل کشور با این مسئله مواجه است،. باید توجه داشت اگر اقدامی سبب این مسئله شده باید همان موقع مطرح می‌شد نه امروز که کار از کار گذشته است. امروز باید توجه کرد که چگونه می‌توان با شرایط سازگار شد و در غیر اینصورت باید منتظر عواقب بدتر از این بود.

در راستای بررسی بحران آب ایران، خشکسالی‌ها و کاهش بارندگی‌ها میزگردی با حضور کارشناسان و مسئولانی از شرکت آب منطقه‌ای، منابع طبیعی و جهاد کشاورزی توسط خبرگزاری تسنیم برگزار که در ادامه می‌خوانید.

چهارمحال و بختیاری کمترین تعداد چاه غیر مجاز در سطح کشور را دارد

محمدعلی ناصری، مدیر دفتر حافظت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری با اشاره به بارندگی‌های روز گذشته در استان، اظهار داشت: میزان بارش در بروجن که در سطح استان بیشترین میزان کاهش بارندگی را دارد 7.6 میلیمتر و در مجموع سال زراعی 80.6 میلیمتر بارش بوده است که با این میزان بروجن نسبت به میانگین بلند مدت 65 درصد کاهش بارندگی دارد.

وی بهترین وضعیت از نظر بارش را به لردگان نسبت داد و افزود: لردگان در مجموع سال زراعی 303 میلیمتر بارش دارد که در مقایسه با میانگین بلند مدت کاهش 40 درصدی را نشان می‌دهد.

مدیر دفتر حافظت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری بیان کرد: چند بارندگی اخیر تاثیر چندانی در وضعیت آبی استان نداشته است چرا که این بارش‌ها به دلیل رگباری بودن به صورت جریان‌های سطحی از حوضه‌های آبریز خارج می‌شوند و تاثیری بر سفره‌های آب زیرزمینی ندارند هر چند با توجه به کاهش تبخیر و به تاخیر انداختن آبیاری نقش خوبی در کشاورزی داشته‌اند.

ناصری با بیان اینکه روند افت سطح ابهای زیرزمینی استان همچنان ادامه دارد، خاطرنشان کرد: میزان کسری آب دشت شهرکرد در 10 سال گذشته 193 میلیون مترمکعب است به عبارتی دیگر سطح آب زیرزمینی در این دشت 16.26 متر کاهش یافته است.

وی بیشترین افت سطح آبهای زیرزمینی در بین دشت‌های استان را مربوط به دشت سفید دشت با 22 متر افت عنوان و تصریح کرد: مسدود کردن چاه‌های غیرمجاز در سطح استان به عنوان راهکاری برای مقابله با این شرایط توسط آب منطقه‌ای در دستور کار قرار گرفته است به گونه‌ای که سال 85 تعداد 111 حلقه چاه و سال گذشته 98 حلقه چاه در استان مسدود شد. 

مدیر دفتر حافظت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه استان کمترین تعداد چاه غیر مجاز در سطح کشور را دارد، ادامه داد: همچنین این شرکت فعالیت‌هایی مانند مطالعه اجرای طرح‌های تغذیه مصنوعی برای مهار رواناب ها را نیز در برنامه دارد.

مصرف دست و دل بازانه آب هیچ مشکلی از آب کشور حل نمی‌کند

هومان خاکپور، فعال محیط زیست محیطی بخش کشاورزی را مصرف کننده 90 درصد آب کشور دانست و بیان کرد: نباید اجازه دهیم به بهانه تولید و دفاع از مردم منابع آبی هدر رود. قانون باید در کنار فرهنگ‌سازی اجرا شود. با این ملاحظه کاری‌ها و سانسورها انتظاری چه اقداماتی را داریم؟

این فعال محیط زیستی با اشاره به رتبه اول کشور در صادرات هندوانه و اهمیت توجه به بحث آب مجازی، خاطرنشان کرد: اکنون تولید ماده خشک کشاورزی در واحد مصرف آب 800 تا 900 گرم است این میزان باید در افق 20 ساله به یک هزار و 600 گرم افزایش یابد. باید میزان سود که در این زمینه چقدر پیشرفت داشته‌ایم، رصد شود.

خاکپور ادامه داد: ما هنوز ابزاری برای برخورد با کشاورز نداریم در حالیکه با آغاز بیابان‌زایی رو به رو شده‌ایم.

وی تاکید کرد: مردم باید در بحث آب به سمت ریاضت کشیدن پیش بروند مصرف دست و دل بازانه آب هیچ مشکلی از آب کشور حل نمی‌کند.

بخشی از آفات جنگل‌ها به علت خشکسالی و تغییر اقلیم است

محمدعلی محمدی، معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه 85 درصد استان در حوضه کارون و 10 تا 12 آن در حوضه زاینده‌رود قرار دارد، گفت: کنترل روانابها، رسوب و حفاظت از خاک به عنوان مسائل مهم در زمینه حفظ آب باید مورد توجه قرار بگیرند. اکنون 73 سد خاکی و 2 هزار و 200 سازه سنگی و ملاتی با 35 میلیون متر مکعب ظرفیت برای مهار روانابها داریم.

محمدی احداث سد زیرزمینی را یکی دیگر از اقدامات انجام شده برای حفاظت آب در استان عنوان و بیان کرد: تقویت پوشش گیاهی به عنوان یک اصل است اگرچه سازه آبی نیز موثر است اما اصل پوشش گیاهی است که کار آبخوان‌داری را نیز انجام می دهد.

وی تاکید کرد: ما 3.7 ظرفیت مراتع استان دام و بیش از 8.5 برابر توان سرزمین وابستگی مردم به مراتع را داریم در حالی که در کشور وابستگی به زمین تقریبا 5 است.

معاون منابع طبیعی و آبخیز داری چهارمحال و بختیاری حفاظت از خاک را نیازمند صرف هزینه دانست و گفت: بخشی از آفاتی که اکنون در جنگل‌های بلوط و مراتع استان وجود دارد به دلیل خشکسالی و تغییر شرایط بارش و دما است.

محمدی با اشاره به اهمیت آبخوان‌داری یادآور شد: انجام اقدامات آبخیزداری 200 میلیون مترمکعب از کسری 750 میلیون مترمکعبی مخازن ما را جبران می کند.

وی با بیان اینکه 500 هزار هکتار اراضی مشرف به آبخوان و 270 هزار هکتار طرح حفاظت مرتع‌داری در استان داریم، خاطرنشان کرد: لازم است با توجه به کمبود بارش‌ها در سال جاری مرتعداران از هم اکنون دام مازاد خود را وارد بازار کنند تا از کاهش قیمت فروش دام در ماه‌های خرداد و تیر جلوگیری شود.

معاون منابع طبیعی و آبخیز داری چهارمحال و بختیاری یکی دیگر از مشکلات کشور را ضعیف بودن سیستم هشدار خشکسالی عنوان و بیان کرد: برای تولید و خودکفایی محصول باید مزیت نسبی سرزمین را نگاه کرد.

استفاده از  آب صرفه‌جویی شده برای توسعه کشاورزی اشتباه استراتژیک در کل کشور بود

هاشم فاطمی، کارشناس حفاظت و بهره‌برداری منابع آب گفت: ما ایرانی‌ها مردمی ضد محیط زیست هستیم و در این خصوص نیز همه مقصر هستیم‌ باید برای بهبود شرایط دنبال رفع ایرادات باشیم.

فاطمی ضمن انتقاد از وابستگی زیاد به منابع آب زیرزمینی و بهره‌برداری بی‌رویه از آنها، بیان کرد: در حال جنگ هستیم جنگی که طرف مقابل و بانی آن نیز خودمان هستیم. امروز آب جدی‌ترین مشکل کشور است باید متناسب با شدت این بحران به آب بها دهیم و در این مسیر از همه ظرفیت‌ها استفاده کنیم.

وی ادامه داد: باید دنبال راهکارهایی برای کاهش مصرف آب در بخش‌های کشاورزی، شرب و صنعت باشیم. استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار یکی از روش‌های صرفه‌جویی و افزایش راندمان آب در بخش کشاورزی است اما اشتباه استراتژیک در کل کشور این بود که آب صرفه‌جویی شده برای افزایش سطح زیرکشت و نه ذخیره در آبخوان‌ها به کار برده شد.

وی ادامه داد: باید به کشاورز برنامه کشت داده شود اینکه چه و چقدر بکارد تا از هدر رفت آب و محصولات کشاورزی جلوگیری شود. شاهد هستیم که محصولات بسیاری در طی فرآیند حمل و نقل و به دلیل نداشتن بسته‌بندی صحیح از بین می‌روند غافل از اینکه چه میزان آب برای تولید آنها بکار برده شده است.

فاطمی خواستار اطلاع‌رسانی در مورد آب مجازی شد و گفت: برای هر کیلوگرم گوشت گوساله 8 هزار لیتر آب مصرف می‌شود قدری تامل در این مسئله ما را به این نتیجه می‌رساند که اصلاح الگوی مصرف غذا چه میزان در صرفه جویی آب نقش دارد.

وی تاکید کرد: در بحث آب فقط آب منطقه‌ای یا جهاد کشاورزی متولی نیستند بلکه در برابر این بی‌آبی که آسیب‌رسان شده است همه مسئول هستیم.

فاطمی به پیشرفت 80 درصدی انجام مطالعات جمع‌آوری روانابهای سطح شهرکرد اشاره و تاکید کرد: با حفظ و بهره‌برداری صحیح از آب‌های سطحی باید میزان باقی‌مانده از آبهای زیرزمینی را حفظ کنیم چون منبع دیگری برای تامین آب شرب نداریم.

وی افزود: ما با اعمال ضریب تعدیل و نصب کنتور هوشمند گام‌هایی را برای کم کردن برداشت از منابع زیرزمینی برداشته‌ایم. چاه‌های غیرمجاز استان در مجموع 1.5 میلیون مترمکعب آب برداشت می‌کنند با این وجود برنامه ما این است که تا چند ماه آینده همه چاه‌های غیرمجاز را مسدود کنیم هر چند ما در این زمینه جزو استان‌های پیشرو کشور هستیم. اکنون نیز تعداد چاه‌های غیرمجاز کمتر از 100 چاه است.

طرح نکاشت در شورای عالی آب مطرح شده است

سید طاهر نوربخش، رئیس خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری بیان کرد: ما تنها نسلی هستیم که به آب کشور خیانت کردیم و سر سلسله این خیانتکاران وزارت نیرو است. در فرهنگ خودمان نیز آب به غلط به کودکان آموزش داده می‌شود. سازمان‌های ما در بدنه کارشناسی مشکلی ندارند در دو سه رده بالاتر باید مدیریت انجام شود که نمی‌شود.

وی افزود: باید در شروع سال اعلام شود چقدر آب به بخش کشاورزی تحویل داده می‌شود تا براساس برنامه و تقویم کشت کشاورزی انجام شود.

رئیس خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری ضمن انتقاد از این مطلب که کشاورزی 90 درصد آب کشور را مصرف می‌کند‌، بیان کرد: با کدام معیار و خط کش این مطلب گفته شده است این عدد بسیار غلط و اشتباه است. مسئولیت آب در مزرعه و کانالهای درجه 3 و 4 به عهده جهاد کشاورزی و کانال‌های درجه یک و 2 به عهده وزارت نیرو است.

نوربخش به اقدامات انجام شده در بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: تغییر روش آبیاری از سنتی به مدرن و افزایش راندمان مصرف آبیاری از جمله این اقدامات بوده است به گونه‌ای که اکنون از 120 هزار هکتار اراضی آبی استان 10 هزار هکتار به دلیل خشکسالی از مدار خارج و 54.4 درصد مجهز به سامانه های نوین آبیاری شده است.

وی با تاکید بر جداسازی آب شرب از سایر مصارف خانگی و بازچرخانی پساب در صنایع، خاطرنشان کرد: استفاده از ارقام میان‌رس و زودرس محصولات، کاهش محصولات آب بَر، تغییر مدیریت مصرف و کاهش دور آبیاری از دیگر کارهای انجام شده در این موضوع است.

رئیس خانه کشاورز چهارمحال و بختیاری کشت نشایی را یکی دیگر از راهکارهای کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی دانست و افزود: 450 هکتار از اراضی زیر کشت پیاز در استان به صورت نشایی انجام می‌شود و 11 هزار هکتار نیز تحت عملیات کم خاکورزی و بی خاکورزی قرار گرفته‌اند.

نوربخش با اشاره به حذف کشت بهاره در استان تاکید کرد: کشت گیاهان پر مصرف از جمله برنج نیز در استان ممنوع شده است.

وی با اشاره به مسئله پرداخت نکاشت به کشاورزان، تصریح کرد: این موضوع در شورای عالی آب مطرح و مقرر شده است در کارگروه سازگاری با خشکسالی مطرح شود.

انتهای پیام/ ت