طیبی: آماده واگذاری ماموریت‌های بزرگ هستیم/آخرین وضعیت واگذاری پروژه‌های نفتی به جهاددانشگاهی
رئیس‌جهاد دانشگاهی آخرین دستاوردهای این نهاد در حوزه‌های علمی و فرهنگی را تشریح کرد.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم، جهاد دانشگاهی در 16 مرداد سال 59 پس از دستور امام‌خمینی(ره) از سوی ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل شد. اساسنامه این نهاد در تاریخ سال 65 مورد تجدیدنظر قرار گرفت و با حذف وظیفه مشارکت در مدیریت اداره دانشگاه‌ها و تاکید بر انجام فعالیت‌های فرهنگی و تحقیقاتی به منظور اسلامی شدن دانشگاه‌ها به تصویب رسید.
شورایعالی انقلاب فرهنگی در سال 69 مصوبه‌ای را به تصویب رساند که در آن جهاد دانشگاهی به عنوان پلی میان دانشگاه و بخش صنعتی، خدماتی کشور معرفی شد و دو وظیفه انجام تحقیقات علمی و فعالیت‌های فرهنگی بر عهده این نهاد گذاشته شد.
در آستانه سی‌وهشتمین سالگرد تاسیس جهاد دانشگاهی با سیدحمیدرضا طیبی رئیس سه دوره این نهاد گفتگو کردیم.
طیبی متولد 1337 و دارای مدرک کارشناسی برق (قدرت) در سال 1364 از دانشگاه علم و صنعت ایران، کارشناسی ارشد کنترل و ابزار دقیق از دانشگاه دهلی (هندوستان) و مدرک دکتری برق در سال 1376 از دانشگاه برادفورد انگلستان است. وی در سال‌های 1385 تا 1389 و همچنین از سال 1393 تاکنون ریاست جهاددانشگاهی را بر عهده دارد.
عضویت در هیئت مدیره مرکز آموزش جهاد دانشگاهی علم و صنعت، شورای علمی گروه پژوهشی برق جهاد دانشگاهی علم و صنعت، شورای علمی گروه پژوهشی برق جهاد دانشگاهی خواجه‌نصیر، رئیس‌جهاد دانشگاهی علم و صنعت، رئیس پژوهشکده برق جهاد دانشگاهی، عضویت در شورایعالی انقلاب فرهنگی بخشی از مسئولیت‌های طیبی در حوزه علمی کشور است.
در ادامه این گفت‌وگو را می‌خوانید:
تسنیم: اخیرا در نامه‌ای آمادگی جهاد دانشگاهی را برای عبور از مشکلات کشور به دولت اعلام کردید. برنامه‌های شما در این زمینه چیست؟ این نهاد برای حل نیازهای ملی چه اقداماتی انجام داده است؟
طیبی: تحقق اقتصاد دانش‌بنیان دارای دو وجه فرهنگی و علمی است. در ابتدا باید زمینه فرهنگی این مسئله در جامعه فراهم شده باشد و ما از نظر فرهنگی آمادگی لازم برای تحقق اقتصاد دانش بنیان را داشته باشیم. در بخش دیگر نیازمند توان علمی و فناورانه نسبت به موضوع دانش‌بنیان و اقتصاد متکی بر تولید وابسته به علم، فن و دانش پیشرفته که قابلیت رقابت را داشته باشد، هستیم.
اساس فعالیت‌های جهاد دانشگاهی از ابتدا توسعه فعالیت‌های فرهنگی به منظور ایجاد خودباوری، غرور ملی، توسعه فعالیت‌های علمی و فناورانه به منظور تأمین فناوری‌های مورد نیاز کشور است. یک بحث ما در آن اعلامیه این بود که ما حجم زیادی از فناوری را براساس نیاز روز کشور تولید کردیم که باید مورد استفاده قرار بگیرد.
** اساس فعالیت‌های جهاددانشگاهی خودباوری و توسعه فعالیت‌های علمی و فناورانه است
بحث دیگر این هست که می‌توانیم فناوری‌های زیادی را تولید کنیم؛ لذا آماده واگذاری مأموریت‌های بزرگ هستیم. حتی اگر فرصت تولید فنآوری را نداریم برای انتقال فناوری به ما مأموریت داده شود که این کارها را انجام دهیم. در حوزه پزشکی در زمینه تولید داروهای نوترکیب می‌توانیم فعالیت‌های خوبی انجام دهیم، باید به ما مأموریت داده شود و منابع لازم را تأمین کنند.
در زمینه تولید داروهای گیاهی توانمندی خوبی داریم باید مأموریت داده شود و منابعی را تأمین کنند. در زمینه تشخیص بیماری سرطان کارهای خوبی انجام دادیم و باید منابع مالی وجود داشته باشد تا کارها تکمیل و به درمان برسد. در حوزه سلول درمانی کارهای بهتری می‌شود انجام داد.
در حوزه توسعه علمی و فناورانه می‌توانیم فناوری‌های جدید مورد نیاز صنعت نفت را تولید کنیم. در حال حاضر که کشور به مواد شیمیایی احتیاج دارد، می‌توانیم، مواد شیمیایی متعددی که مورد نیاز صنعت نفت هست را تولید کنیم که البته باید زودتر مأموریت‌های آن به جهاد داده شود.
در حال حاضر یکی از نگرانی‌های صنعت نفت این است که خیلی از مواد شیمیایی را به ما نمی‌دهند، اتفاقا شیمی از آن حوزه‌هایی هست که ما در کشور مزیت داریم. در حوزه تولید علم، بیشترین تولید علم ما در حوزه فنی مهندسی، در حوزه شیمی است.
در حوزه حمل و نقل ریلی و مترو که یک صنعت رو به توسعه است و به تعداد زیادی واگن نیاز داریم، می‌توانیم نقش‌آفرین باشیم. واگن متشکل از تجهیزات، طراحی بدنه، سیستم رانش، ترمزها، ریل‌گردها و خیلی از تجهیزات مختلف است که اگر دانش آن را در کشور تولید کنیم ایجاد اشتغال می‌کند. حتی آن جایی که فناوری نداریم و فرصت نداریم فنآوری را تولید کنیم و به آن نپرداختیم، یک مجموعه‌ای مثل جهاددانشگاهی را متولی انتقال فناوری قرار داده،خریدهای خارجی را مدیریت کنیم و این فناوری را به کشورها و شرکت‌هایی واگذار کنیم که حاضرند انتقال فناوری صورت دهند و از آنها امتیاز انتقال فناوری بگیریم. مجموعه‌ای طرف آنها باشد که این فناوری را بفهمد و بتواند انتقال دهد ما در این حوزه هم اعلام آمادگی کردیم.
با تصمیم شورای اقتصاد و دولت محترم قرار است برای ساخت دو هزار دستگاه پروژه واگن مترو این اتفاق بیفتد. امیدواریم با مونوپل شدن چینی‌ها در شرایط بعد از برجام، آنها اجازه دهند کار انتقال فناوری صورت گیرد. دولتمردان هم مصمم و پیگیر باشند، نگذارند پروژه از مسیر خودش منحرف شود و بتوانیم از آنها امتیاز انتقال فناوری بگیریم.
**می‌توانیم متولی انتقال فناوری آب‌شیرین‌کن و واگن مترو باشیم
در بحث مشکل آب و تولید آب شیرین‌کن نیز گفتیم، می‌توانیم متولی تولید آب شیرین‌کن‌ها در کشور شویم. می‌توانیم خرید خارجی‌ها را در زمینه آب‌شیرین کن‌ها تجمیع کرده از بهترین شرکت چند دستگاه بخریم و امتیاز انتقال فناوری آن را هم بگیریم. یا در حوزه کشاورزی با توجه به مشکل آبی که داریم باید تولید گلخانه‌ای را تسریع کنیم.جهاددانشگاهی در زمینه تأمین دانش سیستم گلخانه‌ها و تولیدات کانتینری که این روزها در دنیا مرسوم شده به ویژه در زمینه تولید میوه و سبزیجات می‌تواند متولی شود.
چند سال پیش به دولت محترم پیشنهاد دادیم که در سه حوزه می‌توانیم مجموعه این فناوری‌ها را تولید کنیم. سه مجتمع بزرگ تحت سه برند با زیرساخت‌های استاندارد ایجاد کنیم که بتواند نیازهای ملی ما را تأمین کند و وارد بازار منطقه‌ای شویم. برای انجام این امور نیاز به کمک دولت داریم.
در حوزه الکترونیک و الکترومکانیک فناوری‌های بسیار خوبی را تولید کردیم که همه تجاری سازی شدند ولی زیرساخت‌هایمان باید یک زیرساخت استاندارد باشد تا بتوانیم در سطح تأمین نیازهای بازار منطقه‌ای و گرفتن سهم از بازارهای ملی ورود پیدا کنیم.
همه اینها منوط به این است که اراده تحقق اقتصاد دانش بنیان به صورت واقعی در کشور صورت بگیرد.
تسنیم: یعنی تا به حال این موضوع شکل نگرفته است؟
طیبی: عامل اصلی تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در کشور وفاق سیاسیون در رسیدن به بعد پیشرفت دانش‌بنیان کشور است. باید دعواهای سیاسی را کنار بگذاریم و تندروی‌های سیاسی را دفع کنیم. وفاداران به انقلاب چه در جناح اصولگرایان و چه در اصلاح‌طلبان زیاد هستند، باید روی برنامه پیشرفت کشور به یک توافق ملی برسیم و مصالح ملی‌مان را مشخص کنیم. براساس آن برنامه ریزی کنیم. از مدیران کاربلد، کاردان، خودباور، سالم استفاده کنیم؛ مدیرانی که اعتقاد به اقتصاد دانش بنیان دارند، بلدند آن را اجرا کنند. یاد گرفتند در کشور این کار را انجام دهند.
**باید از ظرفیت مدیرانی که سیاست‌زده نیستند بهره ببریم
شرایطی فراهم کنیم که نسل نویی از مدیران بیایند در کشور کار کنند. به اندازه کافی چنین مدیرانی بعد از جمهوری‌اسلامی در کشور تربیت یافته‌اند، بی سروصدا در کشور کارهایشان را انجام می‌دهند، در حوزه‌های سیاسی خیلی ورود پیدا نکردند یا اگر هم سیاسی هستند، چون آدم‌های علمی و فرهنگی هستند، سیاست زده نیستند. بیشتر سرشان به کار گرم است.
تسنیم: واگذاری موضوع دو هزار واگن مترو در چه مرحله‌ای است؟
طیبی: بعد از برجام با اعلام این پروژه، شرکت‌های زیادی برای این مسئله به کشور آمدند. با توجه به اینکه ما از سالها قبل دنبال این بودیم که خریدهای خارجی تجمیع شود و انتقال فناوری از طریق جهاددانشگاهی صورت گیرد، شرکت‌های بزرگی مثل زیمنس آمدند با ما مذاکره کردند که کار مشترک انجام دهیم و تولید مشترک داشته باشیم که متأسفانه به علت شرایطی که برای برجام به وجود آمد، این شرکت عقب نشینی کرد.
**در واگذاری طرح‌ها به خارجی‌ها باید امتیاز انتقال فناوری را کسب کنیم
در حال حاضر چینی‌ها در بازار هستند مرحله اول مناقصه برگزار شد و اعلام کردند یک شرکت چینی برنده شده است. امیدواریم مدیران ما در وزارت کشور و به عنوان کارفرمای پروژه وزارت صنعت و شرکت ایدرو به عنوان مدیریت پروژه و مدیریت فنی پروژه همه این اراده را داشته باشند که انشا‌الله همین کار با چینی‌ها تحقق پیدا کند و چینی‌ها از این انحصار در بازار استفاده نکنند و مانع انتقال فناوری نشوند. صحبت بود که همین روزها قرارداد 630 دستگاه اول منعقد شود.
تسنیم: به نظر شما ظرفیت و توان شرکت‌های داخل به حدی هست که جای شرکت‌هایی که به واسطه تحریم از ایران خارج می‌شوند را بگیرند؟
طیبی: من فکر می‌کنم این ظرفیت را داریم. البته معتقدم خوب بود از توانمندی مجموعههایی مثل "توتال" استفاده می‌شد و در کنار آنها مجموعه‌های داخلی کسب دانش و فناوری می‌کردند اما هدف ایجاد "پتروپارس" این بود که پتروپارس روزی به مجموعه توتال برسد، اگر چه با همکاری شرکت‌های خارجی پروژه‌های خوبی در کشور ایجاد کرد. هدف از ایجاد تأسیسات دریایی و زیرساخت‌های دریایی همین بود.
شایسته بود به جای اینکه منتظر توتال بمانیم به مجموعههایی مثل پتروپارس و تأسیسات دریایی هم پروژه واگذار می‌کردیم. اگر ِاشکال در حوزه مهندسی بود یا اگر نیاز به مهندسی داشتیم مهندسی معکوس انجام می‌دادیم و یا با چینی‌ها همکاری کرده و این پروژه‌ها را اجرایی می‌کردیم.
** نباید همه تخم مرغ‌ها را در سبد توتال می‌گذاشتیم
در زمینه تأمین منابع مالی هم باید تضمین اتخاذ می‌شد تا به جای اینکه منابع مالی مردم به صورت ویرانگر در سکه، ارز و مسکن هزینه شود در پروژه‌های کشور هزینه شود که با اتخاذ تصمیماتی امکان‌پذیر است. معتقدم خیلی از پروژه‌های ما شاید نیازهای ارزی‌شان کمتر از 20 یا 30 درصد باشد، اگر به توان داخل اتکا کنیم تا 70 درصد آنها را می‌توانیم، تأمین کنیم. اما تمام انرژی را در اتکا به توتال گذاشتیم و آن اتفاقی که نباید بیفتد که البته خیلی‌ها هم پیش‌بینی می‌کردند که همه تخم مرغ‌ها را در سبد توتال نگذاریم، افتاد.
حالا هم به نظرم دیر نشده، هرچه زودتر باید با اتخاذ تصمیم‌های درست که اول آرام کردن شرایط کشور با ایجاد وفاق سیاسی است، پروژه‌هایمان را فعال کنیم و با کمک چینی‌ها و روس‌ها آنها را سرعت دهیم.
به ایجاد وفاق ملی و کنترل شرایطی که در کشور ایجاد شده احتیاج داریم، یقینا در ایجاد این شرایط دشمنان بسیار سهیم‌اند اما کشور مستعد و باظرفیتی برای پیشرفت داریم.
تسنیم: شما با وزارت نفت قراردادها و پروژه‌هایی داشتید، این پروژه‌ها به کجا رسید؟
طیبی: متأسفانه علی‌رغم تلاش‌های بسیار زیادی که کردیم، موفق نشدیم پروژه‌های بزرگ را بگیریم. دانش مته حفاری را چون در یک پروژه مستقلی با شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب کسب کرده بودیم و تأیید این شرکت را گرفته بودیم، توانستیم در آن پروژه برنده مناقصه تأمین تجهیز 10 سری از تجهیزات مورد نیاز شرکت نفت شویم. در همان مناقصه یک مته جدیدی از ما خواستند که مجددا دانش آن را تولید کنیم، منتها با توجه به تجربه قبلی‌مان توانستیم زمان آن را به یک سال و نیم کاهش دهیم و دانش جدیدی را تولید کنیم. اگر در دوره قبل با سه بار آزمایش و حفاری مته توانستیم مجوز قبولی بگیریم این بار با یک حفاری 610 متری مجوز گرفتیم. خط تولید را هم خوشبختانه تجهیز کرده و تولید آزمایشی را شروع کردیم.
**از طولانی بودن مراحل واگذاری طرح‌ها گلایه‌مندیم
تمام تلاشمان را هم روی این گذاشتیم که پروژه‌های نیمه کاره گذشته را تکمیل کنیم. بازوی بارگیری ما بالاخره با تلاش زیاد در خارک نصب شده، چند ماه است که منتظر تست کشتی هستیم. البته از کند بودن طی این مراحل گلایه‌مند هستیم. امیداویم با این تست با توجه به موفقیت دستگاه‌ها در سایر تست‌ها سفارش ساخت بازوی بارگیری را دریافت کنیم که کار بزرگی است وحجم زیادی اشتغال تولید می‌کند.
تسنیم: با پروژه‌های اجرا شده در سال گذشته چقدر اشتغال ایجاد کردید؟
طیبی: آمار دقیق نداریم. فعالیتی که پژوهشگاه رویان و ستاد اجرایی فرمان امام در زمینه احداث کارخانه تولید سلول‌های بنیادین انجام دادند، کاری بود که حدود 40 یا 50 متخصص را مشغول به کار کرد. ولی در مجموع از ایجاد اشتغال راضی نیستیم چون پروژه‌هایی که می‌توانستند به ایجاد اشتغال بالایی منجر شوند به عقد قرارداد نرسیدند. امیدواریم تا پایان سال با تولید مته‌های حفاری حدود 40 یا 50 نفر مهندس و تکنسین مشغول به کار شوند.
تسنیم: در حال حاضر چه تعداد واحد، پژوهشگاه و مرکز دانشگاهی دارید؟
طیبی: 42 واحد دانشگاهی فعال در تهران و سایر استان‌ها، سه پژوهشگاه، 20 پژوهشکده مستقل، تعداد زیادی سازمان‌های فرهنگی و 3 پارک علم وفناوری داریم. در حوزه فرهنگ سه خبرگزاری و 23 مرکز رشد داریم. در پارک‌های ما حدود 400 شرکت مستقر‌اند که 100 شرکت دانش‌بنیان هستند. 2 دانشگاه، 6 موسسه آموزش عالی، یک دانشکده فناوری‌های علوم پایه پزشکی، 43 واحد علمی کاربردی، 130 مرکز آموزش کوتاه مدت داریم. در کل این مراکز، حدود 8 هزار نیرو مشغول به کار به صورت مستقیم فعالیت می‌کنند که آمار بدی نیست ولی اگر فعالیت‌های فناورانه‌مان توسعه پیدا کند، قطعا حجم اشتغال مستقیم و غیرمستقیم‌مان رشد بسیار خوبی خواهد داشت.
تسنیم: آیا قرار است واحدهای جهاددانشگاهی رتبه‌بندی شوند؟
طیبی: تلاش ما این است که کمک کنیم واحدهایمان ارتقا پیدا کنند.گروهی به عنوان کانون تفکر آینده کاری جهاددانشگاهی را بررسی می‌کنند. در بخشی به این نتیجه رسیدیم که شاید بهتر باشد که جهاددانشگاهی بر روی چند موضوع خاص توسط واحدهای قوی تمرکز کند و منابعش را در آن هزینه کند. در ماه تولید درآمد داشته باشد و تولید فناوری و ارائه خدمات به خصوص در حوزه پزشکی و کشاورزی داشته باشند؛ یعنی بیشتر ارائه خدماتی را داشته باشیم دهیم که واحدهای قوی ما آن را اجرا می‌کنند به ویژه در حوزه پزشکی، کشاورزی، گیاهان دارویی و بخشی از حوزه های مهندسی.
تسنیم: نظر شما درباره تغییر در کابینه فعلی دولت چیست؟
طیبی: من شخصا فکر می‌کنم سه سال زمان زیادی برای آقای دکتر روحانی است که با تغییرات مناسب و به جا در حوزه مدیران اقتصادی و صنعت بتوانند بسیاری از مشکلات را سامان دهند و کمک کنیم دولت ما یک دولت مقتدری باشد. شخصا معتقدم نباید از ایجاد تغییر در کابینه ترسید. سه سال فرصت خیلی خوبی است. به ویژه اینکه اگر وفاق ملی در کشور شکل بگیرد و مدیران خوبی که در کشور وجود دارند، انتخاب و موثر واقع شوند.
** نباید از ایجاد تغییر در کابینه ترسید
تسنیم:در پایان اگر سخنی هست، بفرمائید؟
طیبی: جهاددانشگاهی همانطور که رهبر انقلاب فرمودند: "مولود مبارک انقلاب اسلامی است" آن را رویش خودباوری، رویش کارآیی و وفاداری به نظام می‌دانیم، مجموعه‌ای که واقعا وفادار به نظام است و این موضوع را هم اثبات کرده است. انتقاد می‌کنیم ولی انتقاد صرفا در جهت اصلاح است. سعی کردیم در تمام دوره‌ها، فعالیت‌های جهاددانشگاهی همراه با دولت‌های محترم باشد و کمک‌کار دولتها باشیم. در حال حاضر هم به این گونه است. ما جهاددانشگاهی را پیشتاز، پیشکسوت و پرچمدار توسعه دانش‌بنیان کشور می‌دانیم. این نهاد می تواند در صورت واگذاری مسئولیت‌های مهمتر نقش پیشتازی و فرهنگ‌سازی را حفظ کند و باید از ظرفیتهایش در حوزه‌های مختلف استفاده شود.
گفت‌وگو از فاطمه کریمی
انتهای پیام/
